مجله پژوهش های مرمت و معماری ایرانی و اسلامی
پیاپی 12 (بهار 1401)

در دوره قاجار معماری به تبع نوگرایی چهره ای برونی مییابد و خیابان در مفهوم جدید خویش لبه های خود را برای جای دهی عناصر خدماتی بر میگزیند. این معماری که در تعامل با خیابان و با داشتن توجه به نمای رو به خیابان شکل گرفته است. به تقلید از معماری ارو پا و با استقرار عناصر در لبه های خیابانهای جدیدالاحداث، نماهایی شکل گرفتند که علی رغم غیربومی و نوظهور بودن، تقارن و هارمونی مناسبی داشتند و همین امر نوعی وحدت و یکپارچگی به نمای خیابان میبخشید. بدنه میدان توپخانه و خیابانهای لاله زار و باب همایون نمونه های مناسبی در این زمینه هستند. این نوشتار، از طریق روش توصیفی و تحلیل محتوایی مرور متون و استفاده از اسناد تصویری، به این تنیجه رسیده است که با استقرار عناصر در لبه های خیابانهای جدیدالاحداث، نماهایی شکل گرفتند که علی رغم غیربومی و نوظهور بودن تقارن و هارمونی مناسبی داشتند و همین امر نوعی وحدت و یکپارچگی به نمای خیابان بخشیده است.

با مطرح شدن مفهوم خلق مکان برای مردم در طراحی شهری در چند دهه ی گذشته طراحان شهری بسیاری کوشیدن تا شاخصهای مطلوب کیفی در مکان های شهری موفق را معرفی کنند. بازارهای سنتی از مفاهیم مهم شهری می باشند که ساختار و پیکره ی شهر بر آنها استوار شده است. بازارهای سنتی، علاوه بر تامین نیازهای اقتصادی روابط عمیق اجتماعی را هدایت میکنند و از توانایی گسترش مرزهای فرهنگی را نیز برخوردار هستند. در این مقاله به تبیین مفهوم مکان در بازارهای سنتی پرداخته میشود. برای این کار الزم است ابتدا مفهوم مکان و جنبه های مختلف آن مشخص میگردد؛ همچنین رو یکرد این مقاله به بازار نیز تعریف شود. ابتدا رویکردهای مکانی مختلف و ابعاد آن مشخص میگردد، سپس به مفهوم الگو و الگوی بازارهای سنتی میپرداز یم. در نهایت هم با توجه به اهداف و معیارهای معماری بازارهای سنتی، به تببین مدل مکان در بازارهای سنتی میپرداز یم. نتایج حاصل از این مقاله، بیان میدارد که مکان در بازار دارای سه مولفه ی لابد، معنی و فعالیت میباشد که از به وسیله ی فضا و رو یدادهای حاصل در آن، ساختار بازار سنتی شکل میگیرد.

با توجه به کمبود انرژی و مشکلات ز یست محیطی و حفاظت از منابع بایستی ساختمانها به گونه ای طراحی شوند که میزان استفاده از منابع جدید را تا حد ممکن کاهش داده و در پایان عمر مفید خود برای ساختن بنای جدید، خود به عنوان منبع جدید به کار روند.گر چه جهت گیری این اصل، همچون سایر اصول اشاره شده به سوی ساختمان های جدید است، ولی باید یادآور شد که اغلب منابع موجود در جهان در محیط مصنوع فعلی بکارگرفته شده اند و ترمیم و ارتقاء وضعیت ساختمان های فعلی برای کاهش اثرات زیست محیطی امری است که از اهمیتی برابر با خلق سازه های جدید برخوردار است. هدف از طراحی ساختمان های پایدار کاهش آسیب بر رو ی محیط، منابع انرژی و طبیعت است. اساس روش مطالعات حاضر مرور مقالات، کتابها، سایت های اینترنتی و طرحهای اجرا شده مرتبط با موضوع میباشد و نتایج بدست آمده از این بررسی ها حکایت از آن دارد که اهمیت دادن به زندگی انسانها و حفظ و نگهداری از منابع در حال و آینده، کاربرد مصالحی که چه در هنگام تولید و یا کاربری و حتی تخریب با محیط خود همگن و پایدار باشند، حداقل استفاده از انرژیهای سوختی و حدا کثر بکارگیری انرژی های طبیعی، حداقل تخریب محیط ز یست، بهبود فیزیکی و روانی زندگی انسان هاو کلیه موجودات زنده و هماهنگی با محیط طبیعی فقط با رعایت اصول معماری پایدار قابل دسترسی میباشد.

امروزه توجه به مفهوم نشانه ها و نمادها و هویت در شهرسازی و معماری به عنوان یکی از دغدغه های حرفه مندان و نظریه پردازان شهرسازی و معماری شده است به کارگیری نشانه شناسی و نمادها و هویت اسامی به مثابه ابزاری برای تحلیل و ارز یابی استفاده ها و دلالتهای تصریحی و تلویحی در ساختار شهرسازی و معماری است نمودی از کاربرد نشانه شناسی هویت اسامی و نماد شهری است. در این مقاله ابتدا به تعار یف و مفاهیم پایه پرداخته و در ادامه به اهمیت نمادها و نشانه ها، چگونگی کاربرد نشانها، نقش نشانه ای معماری و شهری، عوامل اصلی عدم کاربرد نشانه های اسامی در بنا، فلسفه کاربرد نشانه ای اسامی در بنا و در انتها به یک نمونه موردی خانه عامریها در کاشان و راهکارها و نتیجه گیری را مورد بررسی و ارز یابی قرار میدهد.