نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 22 (زمستان 1401)

پژوهش حاضر در راستای دستیابی به روش مناسب ریزازدیادی گیاه دارویی نسترن وحشی (Rosa canina L) به عنوان مهم ترین پایه گل رز انجام پذیرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح ایه کاملا تصادفی با دو فاکتور BAP با غلیظت های (صفر، 0/75 ، 1/5 ، 2/25 و 3 میلی گرم بر لیتر) و D-2،4 با غلیظت های (صفر، 1/5، 2/5، چهار و 5/5 میلی گرم بر لیتر)در محیط کشت MS (یک چهارم) در چهار تکرار (هر تکرار شامل دو ریز نمونه) انجام شد. نمونه ها در اواسط فصل پاییز از قسمت میانی ساقه های فرعی میانی درختچه ای واقع در مرحله میوه دهی (قرمز پررنگ) تهیه شدند، قطعات گره دار 1/5 سانتی متری پس از ضد عفونی با اتانول 70 درصد به مدت یک دقیقه، هیپوکلریت سدیم 10 درصد به مدت 15 دقیقه ضدعفونی و آب شویی در شرایط کاملا استریل به صورت افقی کشت گردیدند. سپس در اتاق رشد تحت دمای 23 تا 25 درجه سانتی گراد و دوره فتوپریودی 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی نگه داری شدند. پس از گذشت سه ماه از تاریخ کشت و بدون انجام هیچ گونه واکشتی، آزمایش متوقف گردید. نتایج نشان داد هر دو فاکتور D-2،4 و BAP و همچنین اثرات متقابل آنها، اثر بسیار معنی داری بر کلیه شاخص های مورد آزمون (ارتفاع، وزن تازه و خشک گیاهچه، تعداد برگ، طول ساقه و تعداد جوانه جدید) داشته اند. تیمار دارای یک میلی گرم بر لیتر D-2،4 به علاوه 2/25 میلی گرم بر لیتر BAP بهترین تیمار این ترکیب هورمونی برای افزایش ارتفاع گیاهچه، طول ساقه، وزن تازه و وزن خشک گیاهچه بوده است. تیمار دارای 2/5 میلی گرم بر لیتر D-2،4 به همراه غلظت های 0/75 میلی گرم بر لیتر BAP بهترین تیمار برای افزایش ارتفاع گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و تیمار دارای 2/5 میلی گرم بر لیتر D-2،4 به همراه غلظت های 1/5 میلی گرم بر لیتر BAP بهترین تیمار برای افزایش وزن خشک گیاهچه، تعداد برگ و تشکیل جوانه جدید بوده است.

امروزه به دلیل رویارویی با خسارات ناشی از علف های هرز، به ویژه در سیستم های کشاورزی کم نهاده، و آلودگی های زیست محیطی ناشی از استفاده بیش از حد علف کش های مصنوعی، مدیریت پایدار علف های هرز بویژه با روش های کنترل زیستی به یک ضرورت تبدیل شده است. در این زمینه استفاده از آللوپاتی به عنوان یک روش طبیعی برای کنترل علف های هرز مورد توجه قرار گرفته است. آللوپاتی یک پدیده طبیعی است که شامل اثرات مثبت و منفی یک گیاه بر سایر گیاهان یا میکروارگانیسم ها از طریق ترشح ترکیبات آللوکمیکال می باشد. آللوپاتی یک روش کنترل بیولوژیک علف های هرز است که میتواند با تکنیک های مدیریتی وابستگی به علف کش ها را کاهش دهد. ترکیبات بیوشیمایی مسیول فرآیند آللوپاتی، آللوکمیکال نام دارند. این ترکیبات عبارتند از: منوترپنوییدها: لاکتون های سزکویی ترپن، مامیلاکتون ها، کوآزینوییدها و بنزوکسازینوییدها. کنترل بیولوژیک علف های هرز با استفاده از آللوپاتی می تواند در اکوسیستم های کشاورزی با اهداف مختلف انجام شود. با استفاده از واریته های آللوپات به طور طبیعی می توان به مبارزه با علف های هرز مهاجم پرداخت. استفاده از آللوپاتی در کنترل زیستی علف های هرز میتواند علاوه بر کاهش هزینه تولید محصولات کشاورزی در حفظ محیط زیست، حفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم های کشاورزی نقش بسزایی داشته باشد. در این مقاله قصد داریم نگاهی جامع بر پتانسیل استفاده از آللوپاتی بر کنترل علف های هرز داشته باشیم.

تالاب ها از حاصلخیزترین و مولدترین اکوسیستم های روی زمین هستند و به عنوان بالاترین تولید کننده اکوسیستم های آبی به شمار میروند و از نظر اکولوژیکی، حفظ تنوع زیستی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی را ایفا می کنند. تالاب ها با توجه به با ارزش بودن عملکرد و خدماتی متعددی نظیر: خدمات حمایتی، تنظیمی، فرهنگی و تامینی را به انسانها عرضه می کنند؛ از اهمیت بالایی برخوردار هستند. استان خوزستان دارای 7 تالاب می باشد که مهمترین آنها، تالاب بین المللی شادگان و هورالعظیم می باشند. که متاسفانه در چندسال اخیر این تالاب ها با بحران کم آبی مواجه هستند که روزبه روز در حال خشک شدن و در معرض نابودی می باشند. بروز کمآبی و خشک شدن این دو تالاب ناشی عوامل طبیعی و عوامل انسانی است؛ که بیشترین تاثیر را عوامل انسانی که مهمترین آنها نظیر: سدسازی، اکتشاف و بهره برداری نفت، عدم پرداخت حقابه تالاب ها، ورود زهاب صنایع نیشکر و کشاورزی، فاضلاب های شهری، روستایی و صنعتی و... می باشند. که سبب کاهش عملکرد این دو تالاب ارزشمند شده اند و به عنوان کانون های پدیده ی گرد و غبار استان خوزستان شناخته شده اند. این مقاله به اهمیت و معرفی تالاب های با ارزشمند شادگان و هورالعظیم، معرفی مهمترین عوامل عمده تهدید کننده ی تالاب ها و تدابیر و راهکارهای برای کاهش اثرات و مشکلات به تفصیل توضیح داده شده است.روش تحقیق مبتنی بر منابع مکتوب و مطالعات کتابخانه ای می باشد.

گونه سیب وحشی (Malus orientalis. Uglitzk) در جنگل های شمال، مرکز، شرق و غرب ایران گسترش دارد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا فاکتورهای محیطی تغییر میکند و این تغییر به نوبه خود بر روی ویژگی-های زیستی و ریختی درختان تاثیر میگذرد. در این مطالعه بذرها در شش جمعیت از ارتفاع 1470 تا 2350 متر از سطح دریا در شش منطقه جغرافیایی مختلف سوردار، یوشمیانبند، یوش بالابند، اسالم، افراتخته و درازنو جمع آوری شد. با توجه به کاهش دوره رویش با افزایش ارتفاع انتظار بر این بود که با افزایش ارتفاع اندازه میوه و بذر و وزن بذر کاهش یابد. ضریب همبستگی پیرسون در اندازه میوه -0/82 به دست آمده که در سطح 0/01 معنیدار شد و ضریب همبستگی پارامترهای طول و عرض بذر و وزن بذر به ترتیب 0/078 ، 0/051 و 0/152_ به دست آمد که نشان میدهد پارامتر اندازه میوه در طول گرادیان ارتفاعی با افزیش ارتفاع کاهش مییابد و پارامترهای اندازه طول و عرض بذر با گرادیان ارتفاعی الگوی خاصی را نشان نداد. در مورد وزن صد دانه بذر تا ارتفاع 1824 متر از سطح دریا روند معکوس افزایش ارتفاع و تغییرات وزن ادامه دارد و با افزایش ارتفاع وزن صد دانه بذر کاهش مییابد، اما از ارتفاع 1824 متر به بعد تغییرات وزن بذر از الگو خاصی پیروی نمیکند و این به رقابت داخل و بین گونهای اشاره دارد که در هر جمعیت میتواند متفاوت باشد.