نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 25 (پاییز 1402)

لس ها یکی از مهمترین واحدهای رسوبی کواترنر ایران قلمداد می شود. که به لحاظ ویژگی های فیزیکی و شیمیایی از رسوب زایی و فرسایش پذیری زیادی برخوردار می باشد.در این پژوهش با استفاده از روش های آزمایشگاهی خاکها به این اصل پی بردیم که میزان وقوع و پراکندگی فرسایش تونلی در مناطق شمالی استان گلستان حد فاصل 3 منطقه مورد اشاره (دو حوضه آبخیز اترک و گرگان رود در حوضه های مورد بررسی ما که در این پژوهش قرار گرفته اند) از شدت بیشتری نسبت به مناطق جنوبی که شاهد فرسایش خندقی هستیم می باشد. بنابراین می توان اینگونه بیان داشت که : میزان عمق حفره ها با میزان سدیم، شوری وکلسیم دارای رابطه مستقیم و با میزان ماده آلی، اسیدیته و درصد اشباع رابطه معکوس دارند .همچنین طول ترک با میزان نسبت جذب سدیم، کلسیم، گچ، اسیدیته و شوری خاک دارای رابطه ای مستقیم و با میزان ماسه و ماده آلی رابطه عکس دارد. سطح حفره در این فرسایش های رخ داده شده با میزان ماسه و سیلت دارای رابطه مستقیم و با میزان رس معکوس می باشد.

در دهه های گذشته مصرف کودهای شیمیایی اثرات و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی نظیر آلودگی آب و خاک و همچنین بروز مشکلاتی در خصوص وضعیت سلامت انسان ها و دیگر موجودات زنده را به همراه داشته است. که این مشکلات، تجدید نظر در روش های افزایش تولید محصولات زراعی و توجه به مسیله امنیت غذایی را ضروری ساخته، و از این رو کاهش مصرف سموم جهت مبارزه با آفات و بیماری ها و کودهای صنعتی جهت افزایش تولید، کاربرد فرآورده های زیستی برای تغذیه گیاهان زراعی به عنوان راهکار بنیادین مد نظر قرار گرفته است، که یکی از این فرآورده ها کودهای زیستی است، با منشا باکتری، قارچ، جلبک، یا دیگر موجودات خاکزی که مکانیسم عمل آنها قابلیت افزایش توان جذب عناصر غذایی گیاه درخاک را دارا می باشد. استفاده از این فرآورده ها موجب شد که بحث کاربرد کودهای زیستی در کشاورزی پایدار و زیستی مطرح گردد. در واقع کودهای زیستی به عنوان جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی مطرح شده که باعث افزایش حاصلخیزی خاک، رشد گیاه و بهبود کیفیت محصول می گردد. این مقاله که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی و به شیوه مروری تهیه شده، تلاش دارد ضمن بررسی نقش کودهای زیستی در کشاورزی ارگانیک، راهکاریی را ارایه نماید.

برای قرن ها، گیاهان منبع اصلی کشف داروهای مختلف بوده اند. برخی داروهای ضدسرطان حاصل از گیاهان، وینبلاستین، وینکریستین، تاگزول و کامپتوتسین می باشند. سرطان پستان یکی از رایج ترین سرطان های تشخیص داده شده در بین زنان و سرطان پروستات یکی از مشکلات بهداشتی مردان در سراسر دنیا به شمار می روند. هدف از این مطالعه بررسی اثر مهاری عصاره هیدروالکلی گیاه تخم کتان بر رده های سلولی سرطان انسانی می باشد. در طب سنتی اغلب کشورها مواد طبیعی متعددی برای انواع سرطان ها شناخته شده است. مکانیسم اثر ضدسرطانی اغلب این مواد مربوط به خاصیت آنتی اکسیدانی و مهار رشد سلول های توموری آنها است. در این پروژه تحقیقاتی عصاره تخم گیاه کتان با استفاده از دستگاه سوسکسه عصاره گیری شد. سپس رده های سلول های سرطانی سینه و سلول های سرطانی میلوییدی و پانکراس تهیه شد و توسط غلظت های مختلف عصاره گیاه تحت تیمار قرار گرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عصاره ی هیدروالکلی تخم کتان پس از تاثیر بر روی سلول های سرطانی بیشتری اثر مهاری را بر روی سلول های سرطان سینه داشته و پس از 72 ساعت تنها 11 درصد سلول ها قادر به رشد بوده اند و پس از آن بر روی سرطان میلوییدی با 18 درصد رشد و سپس سلول های سرطان پانکراس با 21 درصد رشد سبب مهار رشد سلول های سرطانی می باشد.

گلرنگ با نام علمی Carthamus tinctorius گیاهی یکساله با ارتفاع حدود 60 سانتیمتر می باشد. این گیاه کمی خاردار و دارای برگ های پهن، دندانه دار و بدون دمبرگ می باشد. در قسمت زیرین برگ، رگبرگ ها نمایان و برجسته می باشند. گل های این گیاه شبیه خارخاسک است و منفرد، لوله ای و به رنگ زرد مایل به قرمز بوده که در انتهای ساقه ظاهر می شود. میوه این گیاه فندقه سفید رنگی می باشد که دسته ای تار نازک در قسمت بالای آن وجود دارد.فسفر یک جزء اصلی در ATP است، مولکولی که «انرژی» آن گیاه را برای فرآیندهایی مانند فتوسنتز، سنتز پروتیین، انتقال مواد مغذی ، جذب مواد مغذی و تنفس فراهم می کند. آزوتوباکتر و آزوسپیریلوم باکتری های تثبیت کننده N2 آزاد هستند که در ناحیه ریزوسفری توانایی سنتز و ترشح برخی از مواد فعال بیولوژیکی را دارند که رشد ریشه را افزایش می دهند. این آزمایش در لاوریاب زاهدان (ایران) بین 29 درجه عرض شمالی و 60 درجه طول شرقی و در ارتفاع 1391 متری از سطح متوسط دریا انجام شد. آزمایشات میدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در قالب طرح فاکتوریل با مرحله سه تکرار اجرا شد. تجزیه واریانس نشان داد که اثر آزوسپیرلوم بر تعداد دانه در طبق، وزن خشک و وزن هزار دانه معنی دار بود.

برنامه ریزی جهت ایجاد تاسیسات و زیرساخت های شهری و مدیریت آنها نقش بسیار مهمی در کاهش مشکلات و مسایل محیط زیستی دارد. به دلیل این که در سال های اخیر طرح های جمع آوری و تصفیه فاضلاب های شهری در نقاط مختلف ایران گسترش روزافزون داشته است با توجه به کمبود شدید آب در بسیاری از مناطق کشور امکان دسترسی به منابع آب مناسب به منظور کاربرد در تامین آب کشاورزی، صنعتی، آبیاری فضای سبز و موارد متعدد دیگر فراهم آمده است. این مطالعه به منظور تعیین اثرات سوء ناشی از اجرا یا عدم اجرای پروژه تصفیه خانه فاضلاب چلیچه، ارزیابی اخیر صورت گرفته است. در این بخش اثرات مختلف اجرا یا عدم اجرای پروژه بر منابع مختلف محیط زیست براساس اطلاعات بدست آمده مورد بررسی قرار گرفت و نهایتا نتیجه آنها به صورت کمی ارایه ‘گردید. به جهت شرایط خاص پروژه فاضلاب، از روش ووتن و رایو جهت ارزیابی محیط زیستی در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. طبق نتایج بدست آمده اجرای پروژه از لحاظ محیط زیستی اثرات مثبت قابل ملاحظ های بوجود خواهد آورد و عدم اجرای پروژه در دراز مدت باعث اثرات منفی قابل ملاحظ های خواهد شد.

آلودگی هوا از بحران های زیست محیطی جهان امروز بوده و از علل تشکیل دهنده آن ذرات معلق بخصوص ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرو ن می باشد که ناشی از تغییر اقلیم،خشکسالی،کمبود منابع آب سطحی، فعالیت های صنعتی،افزایش جمعیت،توسعه می باشد. بر اساس بررسی های بعمل آمده در خصوص داده های ثبت شده در ایستگاه ها، از تعداد 11 ایستگاه صرفا تعداد 6 ایستگاه دارای داده های با کمیت و کیفیت لازم در بازه زمانی مورد مطالعه می باشد.در این پژوهش میزان میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرون در فصل های مختلف و در طی دوره زمانی 5 سال (از سال 1397 الی 1401) بررسی گردید که در ابتدا با استخراج و اخذ داده های ذرات معلق روزانه و میانگین ماهانه ایستگاه های سنجش آلودگی هوا مورد مطالعه در سطح استان البرز از سازمان حفاظت محیط زیست،و همچنین میزان بارندگی و جهت باد غالب استان از ایستگاه های هواشناسی استان پس از صحت سنجی و محاسبه میانگین فصلی در محیط Excel روندتغییرات در بازه زمانی مورد مطالعه بررسی و سپس در محیط نرم افزار GIS نقشه پهنه بندی ذرات در سطح منطقه مورد مطالعه تهیه گردید.بر اساس بررسی ها و نتایج حاصله، از آلاینده های اصلی در آلودگی هوای استان البرز می توان به ذرات معلق اشاره کرد.و به استناد نمودارهای حاصله، روند میانگین تغییرات این ذرات در فصول مختلف معمولا افزایش داشته که بیشترین میزان افزایش در فصول سال های 1400و 1401 مشاهده شده است و این افزایش تغییرات در مناطق شهری استان بویژه شهر کرج بیشترین میزان افزایش میانگیت غلظت در ایستگاه سنجش آلاینده مترو کرج را نشان می دهد. با عنایت به شرایط اقلیمی،کمبود منابع آب سطحی (خشک شدن تالاب صالحیه در غرب استان)، خشکسالی و همچنین واقع گردیدن اغلب شهرکها و پهنه های صنعتی در جنوب و غرب استان و وجود بزرگراه کرج - قزوین به تنهایی به عنوان یک منبع فعال تولید آلاینده ذرات عمل نموده ونیز رشته کوه البرز در ضلع شمالی و شرقی استان که مانع در جهت انتقال و جابجایی آلاینده بوده به دلیل وزش باد غالب از جهت غرب به شرق استان باعث افزایش تراکم غلظت آلاینده ها در شهرهای استان بویژه در شهر کرج گردیده و نیز موجبات افزایش تعداد روزهای ناسالم و چه بسا بسیار ناسالم گردیده است.

سلامت بخش مهمی از روند توسعه در شهر است که تحت تاثیر عوامل بسیاری از جمله مسکن، آموزش، مذهب، اشتغال، تغذیه، اوقات فراغت و تفریح، بهداشت و مراقبت های پزشکی، حمل و نقل خوب، محیط زیست پاک و سبز، یک جامعه دوستانه و خیابان ها و اماکن عمومی امن قرار دارد. برنامه شهر سالم نیازمند مشارکت فعال و همکاری بین دولت محلی، سازمان های غیر دولتی و گروه های اجتماعی جهت اولویت بخشیدن به مسایل مربوط به سلامت می باشد و مفهوم شهر سالم فرصت خوبی برای رسیدگی به تمام عوامل موثر بر سلامت به شیوهای جامع و یکپارچه فراهم می کند. روش تحقیق به صورت تحلیلی و توصیفی انجام پذیرفته و هدف تحلیل و بررسی نقش شهرداری ها در بهبود محیط زیست سالم و بهداشت شهری است. بهداشت محیط زیست یک مسیله پیچیده است، اما به هرحال عوامل زیر در ایجاد محیط سالم در هر فرآیند توسعه پایدار ضروری است. مفهوم شهر سالم همچنین، زمینه ایجاد بهداشت عمومی، کنترل و هدایت عوامل محیطی را فراهم می کند و موجب تحریک و ابداع نوآوری می گردد و همانطور که پیشتر اشاره شد، به شدت به مشارکت جامعه و بسیج مردمی با نهاد شهرداری ها و مهارت ها، منابع و اندیشه ها وابسته است.