مجله پژوهش در آموزش علوم پزشکی
سال چهاردهم شماره 4 (زمستان 1401)

نامه به سردبیر هدف اصلی هر سیستم آموزشی، انجام موفق فرایند یادگیری می باشدکه یکی از ابزارهای دستیابی به این هدف، ارایه بازخورد موثر به دانشجویان، در مورد فعالیت هایشان در طول دوره ی یادگیری می باشد (1،2). بازخورد منبع مهم تغییر در عملکرد دانشجو محسوب می شود و هنگامی ارزشمند است که تفاوت بین نتایج دلخواه و نتایج واقعی حاصل از عملکرد دانشجو را روشن کند و محرکی برای تغییر باشد (3). دانشجویان پزشکی بعد از طی چند آزمون مهم و سرنوشت ساز  فارغ التحصیل و بلافاصله بعد از اتمام تحصیل موفق به اخذ مجوز طبابت مستقل می گردند. این درحالی است که براساس آیین نامه یکی از این آزمون های سرنوشت ساز، آزمون صلاحیت بالینی است (4،5). شرط شرکت دانشجو در آزمون صلاحیت دوره پزشکی عمومی حداقل گذراندن یک سال از دوره کارورزی آنان در بخش های آموزشی می باشد. یکی از چالش های مطرح شده در این زمینه، عدم آمادگی و اطلاع کافی دانشجویان در زمینه کسب کلیه مهارت های لازم برای شایستگی دوره پزشکی عمومی  می باشد (6). البته در دوره بحران پاندمی کووید 19 آموزش بالینی درتمام جهان مختل شد و کشور ایران نیز از این امر مستثنی نبود، لذا درگیر شدن بخش های آموزشی در دوره شیوع بیماری و عدم حضور تمام وقت دانشجویان در بخش ها، نمونه ای ازپیامدهای این پاندمی بود. در فرایند حاضر، پس از بررسی نتایج   آزمون های صلاحیت بالینی چند دوره، تعداد دانشجویانی که برخی از ایستگاه های آزمون از جمله غدد، خون، قلب، بیهوشی نمره حداقلی را کسب ننموده اما بدون هیچ گونه بازخورد بعد از آزمون فارغ التحصیل شدند، کم نبودند. اهمیت بازخورد، با تبدیل شدن پارادایم آموزش پزشکی به سمت آموزش مبتنی بر شایستگی که در آن انتظار می رود فراگیران به نقطه عطف خاصی برسند که آن ها را قادر می سازد تا در محیط کاری خود به عنوان پزشک عمل کنند، بیشتر مشخص می شود. از آنجایی که پزشکان عمومی نقش محوری و مرکزی در ارایه خدمات اولیه و سیاستگذاری های نظام سلامت در هر کشوری را دارند و از طرفی با توجه به حساسیت شغلی این قشر از جامعه و اعطاء مجوز طبابت مستقل بلافاصله بعد از اتمام تحصیل و با توجه به نتایج حاصل از آزمون صلاحیت بالینی، صاحبان فرایند را بر آن داشت که به طراحی، اجرا و ارزشیابی نحوه ارایه بازخورد در آزمون صلاحیت بالینی دانشجویان دوره پزشکی عمومی بپردازند. دراین جا قصد داریم مراحل اجرای این فرایند آموزشی را که مشتمل بر5 گام بود را مطرح نماییم:گام اول: تشکیل تیم آموزشی متشکل از معاون آموزشی دوره پزشکی عمومی دانشکده پزشکی، اساتید گروه های آموزشی درگیر، متخصصین آموزش پزشکی بود. گام دوم: بررسی انواع بازخورد در آموزش بالینی، تیم آموزشی با استفاده از آخرین مقالات و منابع مرتبط به تعریف، بازخورد، طبقه بندی، اهمیت، عوامل موثر بر آن، مدل ها و راهکارهای بهبود بازخورد در آموزش بالینی مروری اجمالی انجام دادند. درنهایت دراین فرایند، از رویکرد بازخورد روبه جلو (Feed Forward) استفاده شد. از آنجایی که این نوع بازخورد جزء مغفول مانده در سیستم آموزشی است. مدرسین بر اساس داده های حاصل از بازخوردهای ارایه شده، اقدام به اصلاح برنامه درسی و یا روش تدریس خود برای فراگیران می نمایند. لازمه این بازخورد آن است که برنامه درسی انعطاف پذیر باشد و مدرس تنها ارایه دهنده موضوعات خاص درسی تلقی نگردد. درضمن بر اساس جایگاه بازخورد در طول برنامه درسی، بازخورد برنامه ریزی شده بین دوره ای  (Formal midcourse feedback)  در نظر گرفته شد (7،8). زیرا که مدرس به صورت از قبل برنامه ریزی شده نسبت به ارایه بازخورد به فراگیران طی یک جلسه در اوایل یا اواسط دوره آموزشی، به مدت 10 تا 30 دقیقه بر اساس تجارب از دوره های قبلی یا مشاهدات شان در طول دوره طی شده پرداختند که این امر به بهبود عملکرد آن ها قبل از ارزشیابی پایانی کمک نمود. گام سوم: بازبینی فیلم های آزمون صلاحیت بالینی (ایستگاه هایی که بیشترین مردودی را داشته است): با توجه به رویکرد انتخاب شده، گروه آموزشی مربوطه یک عضو هیات علمی از گروه که در آن بازه زمانی ممتحن ایستگاه مورد نظر نبوده را برای بازبینی فیلم پس از برگزاری آزمون ها معرفی نمایند. بعداز معرفی، اساتید با تعیین وقت قبلی در مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه حضور پیدا کرده و فیلم دانشجویان را بررسی و مواردی که باید به دانشجویان بازخورد داده شود را مشخص کرده و همچنین مواردی که باید در شیوه های آموزشی در دوره های آموزشی یا واحدهای درسی بعدی مد نظر قرار گیرد را مشخص نمودند. گام چهارم:  نتایج حاصل از بازخوردهای ارایه شده به منظور اقدام به اصلاح برنامه درسی و یا روش تدریس اساتید برای فراگیران به دانشکده و گروه های آموزشی ارایه گردید. گام پنجم: نظر سنجی از دانشجویان و ارایه آن به دانشکده پزشکی و گروه های آموزشی مورد نظر و در مرحله بعد، چک لیستی برای تعیین کیفیت ارایه بازخورد از طرف گروه های آموزشی با توجه به آزمون های دوره قبلی طراحی گردید. سپس در آزمون هایی بعدی (1401-1400) در اختیار دانشجویان برای تکمیل قرار گرفت. ضمن آن که در پایان آزمون، نظرسنجی در خصوص نحوه آزمون صلاحیت بالینی انجام و نتایج آن برای دانشکده و EDO آن ارسال گردید. اگرچه در این فرایند حاضر به تمام اهداف پیش بینی شده دست یافته ایم؛ اما به منظور ارتقاء کیفیت عملکرد دانشجویان، این فرایند نیاز به بررسی دقیق تر درآزمون های بعدی نیز دارد، گرچه این مداخله (ارایه بازخورد) همچنان ادامه دارد.

دانشگاه های علوم پزشکی از ارکان نظام سلامت بوده و اعتباربخشی یکی از روش های ارزشیابی این دانشگاه ها است، بنابراین مطالعه حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر اجرای مناسب اعتباربخشی در دانشگاه علوم پزشکی زابل انجام گردید.

روش پژوهش از نوع ترکیبی (کیفی- کمی) و جمع آوری داده ها کتابخانه ای- میدانی با استفاده از فیش برداری و پرسشنامه بود. جامعه آماری بخش کیفی 20 نفر از مدیران و کارشناسان ارشد و خبره برگزیده دانشگاه های علوم پزشکی دارای سوابق اجرایی در ارزیابی کیفیت آموزشی به ویژه اعتباربخشی برخوردار بودند و جامعه آماری بخش کمی کلیه مدیران و اعضای هییت علمی دانشگاه علوم پزشکی زابل (180نفر) بودند که 120نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نمونه گیری بخش کیفی هدفمند و بخش کمی تصادفی ساده بود. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل 93 گویه بود که 20  بعد از عوامل موثر بر اعتباربخشی را دربر می گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل عاملی تاییدی، بار عاملی و آماره t با روش بوت استراپینگ از طریق نرم افزار Smart PLS و SPSS استفاده شد.

براساس نتایج در پایان مرحله کیفی 28 بعد و 143 مولفه اعتباربخشی استخراج شده از ادبیات تحقیق پس از سه دور انجام پانل دلفی به 20  بعد و 109 مولفه کاهش یافت. هم چنین نتایج مرحله کمی نشان داد که عوامل شناسایی شده در مسیر اجرای اعتباربخشی در دانشگاه علوم پزشکی زابل به این ترتیب اثرگذار بودند: بعد «آموزش بالینی و درمانگاهی» (0/961)، «مدیریت مالی» (0/930)، «فضای آموزشی و اداری» (0/929)، «اهداف و رسالت های دانشگاه» (0/918)، «ساختار سازمانی» (0/910)، «فناوری اطلاعات» (0/903)، «مدیریت» (0/902)، «فرایند یاددهی- یادگیری» (0/902)، «کادر آموزش» (0/899)، «فراگیران» (0/894)، «منابع انسانی» (0/894)، «خدمات و تسهیلات» (0/888)، «منابع یادگیری» (0/881)، «شهروندی سازمانی» (0/803)، «اعتبارسنجی» (0/734)، «خدمات پژوهشی» (0/717)، «ارزیابی و تضمین کیفیت» (0/713)، «همکاری های بین المللی» (0/699)، «نوآوری و کارآفرینی» (0/670) و «برنامه های فرهنگی» (0/610).

با توجه به نتایج و ارایه مشترک آموزش علوم پزشکی با نظام خدمات درمانی و از آنجاکه به  مولفه های آموزش بالینی و درمانگاهی در مولفه های اعتباربخشی دانشگاه علوم پزشکی توجه ی نشده است، بازنگری شاخص های اعتباربخشی به ویژه در بخش آموزش بالینی و درمانگاهی ضروری می باشد.

استفاده از تلفن همراه هوشمند و شبکه های اجتماعی در آموزش علوم پزشکی متداول شده است. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر ارایه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندودانتیکس با تلفن همراه هوشمند مبتنی برشبکه اجتماعی تخصصی پزشکی (Tritapp)، بررضایت مندی و خوداظهاری توانمندی دانشجویان دندانپزشکی عمومی در درس مبانی اندودانتیکس عملی بود.

این مطالعه نیمه تجربی در واحد درسی مبانی اندودانتیکس برروی دانشجویان سال چهارم رشته دندانپزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1400 انجام گرفت. دانشجویان به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند که در گروه شاهد، قوانین و راهنمای درس مبانی اندودانتیکس عملی طبق کوریکولوم به روش رایج مربوطه در اختیار دانشجویان قرار گرفت، درحالی که در گروه مداخله علاوه برروش معمول بخش اندو، راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو با استفاده از شبکه اجتماعی متخصصان علوم پزشکی (Tritapp) به دانشجویان ارایه شد. سپس به منظور ارزیابی رضایت مندی و خوداظهاری توانمندی، در پایان واحد درسی پرسشنامه ی محقق ساخته ی روا شده در اختیار دانشجویان قرار گرفت. در نهایت اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمون های آماری chi-square، t-test و Mann-Whitney و از طریق نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

بررسی رضایت مندی دانشجویان از نرم افزار Tritapp نشان داد که آنان در حیطه های طراحی 44/5 درصد، کاربرد آسان و کاربری نرم افزار 55/5 درصد، دریافت پاسخ مناسب و کامل از سوی سیستم پشتیبان 27/8 درصد و کمک کننده بودن این نرم افزار در دوره ی پاندمی کرونا 83/4 درصد نظر موافق و کاملا موافق دارند. علی رغم این که به طورکلی در میزان رضایت مندی از ارایه ی راهنمای مطالعه و قوانین بخش در بین گروه مداخله و گروه شاهد تفاوت معنی دار آماری مشاهده نشد (p>0.05)، ولی به لحاظ توصیفی در گروه مداخله رضایت مندی بالاتری نسبت به گروه شاهد وجود داشت. نتایج نشان داد که کلیه دانشجویان گروه مداخله (100 درصد) معتقدند که استفاده از نرم افزار Tritapp به عنوان یک برنامه کمک آموزشی برای ارایه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو، از گمراهی و اتلاف وقت دانشجو جلوگیری می کند. همچنین در حیطه ی خوداظهاری توانمندی در بین دانشجویان گروه های مداخله و شاهد تفاوت معنی داری از نظر آماری وجود نداشت  (p>0.05).

در هر دو گروه مداخله و شاهد رضایت مندی و خوداظهاری توانمندی مشابه بود. به نظر می رسد بهتر است که پشتیبانی ها هم زمان به صورت حضوری و مجازی باشد تا دانشجویان برای استفاده از راهنمای مطالعه انگیزه بیشتری یابند و همچنین زیرساخت های مناسب برای ارایه این محتواها آماده شود.

آموزش بالینی از مهم ترین بخش های آموزش پزشکی و پیراپزشکی است که در محیط بالینی، دانشجویان را جهت انجام مهارت های بالینی آماده می کند. از آن جا که ارزیابی محیط آموزش بالینی با استفاده از یک ابزار متناسب نقش مهمی در افزایش انگیزش و یادگیری دانشجویان دارد، این مطالعه با هدف بررسی محیط آموزشی اتاق عمل های دانشگاه علوم پزشکی زاهدان از نظر دانشجویان رشته اتاق عمل انجام شد.

این مطالعه تحلیلی- مقطعی در سال 1400 بر روی 48 دانشجوی رشته اتاق عمل دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با استفاده از پرسشنامه روا و پایای (IMOTEC) به روش سرشماری انجام شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های t مستقل و ANOVA و با استفاده از نرم افزار آماری  SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

از مجموع 48 شرکت کننده در مطالعه 27 نفر (56/2 درصد) دختر و 21 نفر (43/8 درصد) پسر بودند. 75 درصد دانشجویان وضعیت جو آموزشی اتاق عمل دانشگاه علوم پزشکی زاهدان را مطلوب ارزیابی نمودند. از پنج حیطه جو آموزشی حیطه مربی گری بیشترین امتیاز (11/70 ± 40/25) و حیطه حمایت و پشتیبانی کم ترین امتیاز (3/12 ± 4/62) را کسب نمودند. نتایج نشان داد که بین جو آموزشی اتاق عمل و حیطه های آن در بین دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود ندارد.

با توجه به یافته های مطالعه ی حاضر نمره کل سنجش جو آموزشی اتاق عمل از دیدگاه دانشجویان در سطح مطلوب بود. اما با توجه به پایین بودن رضایت دانشجویان از حیطه حمایت و پشتیبانی پیشنهاد می گردد با اصلاح محیط یادگیری حمایتی در آموزش بالینی، می توان رضایت از حیطه پشتیبانی و حجم کار را بهبود بخشید.

سنجش میزان مشارکت اعضای هییت علمی دانشگاه ها در امور مدیریتی، جهت برنامه ریزی برای ارتقای بهره وری در محیط های آموزشی امری ضروری است. این مطالعه با هدف تعیین میزان مشارکت اعضای هییت علمی در تصمیم گیری های مدیریتی در دانشکده های مختلف دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام شده است.

در این مطالعه تحلیلی- مقطعی که در سال 1399 انجام شد، پرسشنامه استاندارد مشارکت برای کلیه اعضای هییت علمی غیر بالینی تمام وقت تکمیل و داده ها به نرم افزار SPSS نسخه 24 منتقل شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر روش های آمار توصیفی از آزمون های آماری ANOVA، t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

میانگین سن افراد مورد بررسی 7/82±41/70 سال بود که60 درصد آن ها مرد و 40 درصد زن را تشکیل می داد. در حیطه آموزش، میانگین دیدگاه اعضای هییت علمی با سمت مدیریتی در زمینه مشارکتی بودن تصمیم گیری ها در موضوعات مختلف حداقل 1/24±4/93 و حداکثر 1/10±5/94 و به طور معنی داری بیشتر از دیدگاه سایر اعضا بود (0/05> p). بالاترین میانگین امتیاز مشارکت در حیطه های مختلف به میزان 1/25±5/48 در حیطه آموزشی و کم ترین در حیطه اداری و مالی به میزان 1/99±2/69 بود.

از آن جایی که سطوح بالاتر مشارکت در تصمیم گیری ها در محیط های دانشگاهی رضایت شغلی، تعهد و عملکرد بالاتر را به همراه دارد، لذا اتخاذ راه کارهای مناسب برای فراهم شدن زمینه بیشتر مشارکت اعضای هییت علمی در امور مدیریتی دانشکده ها در کلیه حیطه ها توصیه می شود.

ایجاد یک محیط آموزش مجازی اثربخش همانند محیط کلاس دانشگاه در بستر آموزش عالی بسیار اهمیت دارد. یکی از ملزومات این محیط ها، توجه به حس مکان دانشجو در فضای ذکر شده است. محیط های آموزش مجازی برنحوه تفکر، احساسات، تعامل، عملکرد و مشارکت دانشجو تاثیر قابل ملاحظه ای دارند. با توجه به ابهام ابعاد مفهوم حس مکان در آموزش مجازی در ادبیات آموزش پزشکی و اهمیت آشنایی با ابعاد آن، مطالعه مروری با هدف شناسایی مولفه های مفهوم حس مکان در فضای آموزش مجازی دانشجویان پزشکی انجام گردید.

مطالعه حاضر یک مرور دامنه ای است که طی 6 مرحله (شناسایی سوال پژوهش، شناسایی مطالعات مرتبط، انتخاب مطالعه، چارت کردن اطلاعات، خلاصه سازی و گزارش نتایج و مشاوره با ذی نفعان)، جهت یافتن مطالعات، جستجو در پایگاه هایWeb of Science, ERIC, Google scholar و جستجوی دستی در ژورنال های تخصصی آموزش پزشکی در بازه زمانی2000 تا 2022 برای آشنایی با مفهوم حس مکان در فضای آموزش مجازی پزشکی انجام شد. غربال گری مقالات یافت شده در طی 2 مرحله، براساس معیارهای ورود و خروج در مطالعه حاضر انجام شد.

در مجموع 31 مقاله مرتبط با مفهوم حس مکان در آموزش مجازی دانشجویان پزشکی بررسی شدند. مطالعات شامل 11 مقاله توصیفی- مقطعی، 6مقاله مداخله آموزشی، 5 مقاله کیفی و 4 مقاله ترکیبی و 5 مقاله مروری بودند. بر اساس نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر می توان به شناسایی مولفه های موثر بر ایجاد حس مکان در فضای آموزش پزشکی دانشجویان پزشکی اشاره نمود از جمله: بستریادگیری هدایت گر، بستر یادگیری مجازی مبتنی برفناوری، حضور شناختی استاد، مشارکت دانشجویان، فرآیندهای اجتماعی شدن، ویژگی های فراگیران، سازمان دهی مناسب کوریکولوم پزشکی، عوامل موسسه ای.

با شناسایی ابعاد مفهوم حس مکان در فضای آموزش مجازی دانشجویان پزشکی، اساتید، طراحان محیط های آموزش مجازی، و مدیران آموزش پزشکی می توانند با در نظر گرفتن این عوامل حین تدریس مجازی و یا طراحی محیط های یادگیری مجازی به درگیر شدن بیش تر دانشجویان در فرآیند یادگیری کمک نموده و به موفقیت تحصیلی آن ها کمک نمایند.

آموزش مجازی در حیطه پزشکی، مبحث جدیدی نیست، اما در شرایط محدودیت حضور دانشجویان به علت پاندمی کووید- 19 مورد توجه خاص قرار گرفته است. در پژوهش حاضر روش آموزش حضوری (چهره به چهره) و آموزش غیرحضوری (مجازی- الکترونیکی) در یادگیری مفاهیم احیای قلبی ریوی پیشرفته در بین کارورزان بخش اورژانس بیمارستان بعثت همدان انجام گرفته است.

در این مطالعه مداخله ای، تعداد 60 نفر از کارورزان پزشکی بخش اورژانس بیمارستان بعثت همدان در 6 ماهه اول سال 1399 با استفاده از نرم افزار G POWER به روش تصادفی به دو گروه 30 نفره تقسیم (یک گروه تحت آموزش حضوری و گروه دیگر به روش غیرحضوری - مجازی) شدند. مهارت تیوری و عملی هر دو گروه قبل و بعد از آموزش دو گروه مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از آمارهای توصیفی و آزمون های آماری استنباطی با هم مقایسه و تحلیل شدند.

میانگین نمره تیوری کارورزان تحت آموزش غیر حضوری به طور معنی داری بیشتر از کارورزان تحت آموزش حضوری بود (0/013=p). اما از نظر میانگین نمره آزمون OSCE تفاوت معنی دار مشاهده نشد (0/136=p). سطح علمی و اطلاعات اولیه کارورزان مورد مطالعه در هر دو گروه یکسان بود، به طوری که نمره تیوری و آسکی دانشجویان با سن، جنس، معدل تحصیلی و مقطع کارورزی ارتباط آماری معنی دار مشاهده نشد. نتایج نشان داد که بین دانشجویان تحت آموزش حضوری و غیر حضوری از نظر رضایت مندی تفاوت معنی دار وجود ندارد.

هر دو روش آموزش حضوری و غیر حضوری در یادگیری مفاهیم احیای قلبی ریوی پیشرفته در کارورزان بخش اورژانس موثرند. اثربخشی آموزش غیرحضوری در یادگیری دانش تیوری بیشتر از مهارت عملی است.

مشاوره صحیح برای ارتقاء کیفیت زندگی و پیشرفت در جامعه به ویژه در مراکز آموزشی اهمیت ویژه ای دارد. این مطالعه با هدف بررسی نظرات دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ارتباط با مشاوره تحصیلی انجام گرفت.

در این مطالعه توصیفی- پیمایشی، نظرات 248 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 1400، از طریق پرسشنامه ای که روایی و پایایی آن تایید شده بود، بررسی گردید. داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه ای مشتمل بر سه بخش ویژگی های فردی دانشجویان، نظرات دانشجویان درباره وضعیت موجود مشاوره تحصیلی و وضعیت مطلوب جمع آوری شد. آنالیز آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری t و ANOVA، در سطح معنی داری 0/05 انجام شد.

از بین 248 نفر شرکت کننده، 149 نفر زن و 99 نفر مرد بودند. تعداد 153 نفر (61/7 درصد) از دانشجویان اعلام نمودند که از استاد مشاور خود و مشاوره های ارایه شده راضی هستند. بیشترین تعداد دانشجویان در رده سنی 23-18 سال (73/8 درصد) بودند. مقایسه میانگین و انحراف معیار نمره نظرات دانشجویان از وضعیت موجود و مطلوب، برای متغیرهای جنس، سن و مقطع تحصیلی معنی دار بود (0/05 >P). نتایج تست تعقیبی برای رده سنی در وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب نشان داد که بین رده سنی 23- 18 سال با رده سنی بالای 35 سال از نظر آماری 0/007=P و 0/036=P  اختلاف معنی داری وجود دارد. میانگین نمره نظرات دانشجویان در وضعیت موجود و مطلوب به ترتیب 0/97±2/76 و 0/63±3/80 بود.

بر اساس نتایج به دست آمده دانشجویان از وضعیت موجود مشاوره تحصیلی در دانشگاه رضایت چندانی نداشته و در مقابل در ارتباط با وضعیت مطلوب آن که مربوط به اهمیت و نقش سازنده مشاوره و راهنمایی بوده نگرش مثبتی دارند. به نظر می رسد برای بهبود وضعیت موجود مشاوره باید این مسیله به عنوان موضوعی تخصصی درنظر گرفته شود و ضمن حمایت از اساتید و در عین حال آموزش آن ها، ارتباط بین واحد مشاوره دانشگاه و اساتید مشاور تسهیل گردد.