فهرست مطالب

  • سال پانزدهم شماره 2 (پیاپی 58، بهار 1402)
  • تاریخ انتشار: 1402/06/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • جلیل محمدی*، علیرضا محمدی، عطا غفاری گیلانده، محمدحسن یزدانی صفحات 1-29

    شهرهای جهان به دلیل افزایش جمعیت و پیچیده تر شدن، دشواری های بیشتری در راه تحقق امنیت دارند. هدف از این پژوهش لزوم توجه به نظریه شهر هوشمند به عنوان یک راه حل به منظور ارتقاء امنیت در شهرها و ارایه راهکارهای هوشمندانه بوده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است. از 30 شاخص در قالب 6 معیار اصلی، برای سنجش، رتبه بندی و تحلیل محلات 57 گانه شهرزنجان استفاده شده است. با استفاده از روش کوکران نمونه گیری به تعداد 400 نمونه انجام شده است. از روش ضریب پراکندگی (CV) و مدل ویکور(VIKOR) در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) برای تجزیه و تحلیل و رتبه بندی محلات استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در مجموع شاخص ها، از تعداد 57 محله شهر زنجان، 11 محله دارای وضعیت کاملا نامطلوب، 24 محله دارای وضعیت نامطلوب، 17 محله در وضعیت تا حدی مطلوب و 5 محله در وضعیت مطلوب از نظر شاخص های امنیتی قرار دارند. و به صورت کلی 54 درصد محلات شهر دارای وضعیت نامطلوب از نظر معیارهای امنیتی هوشمند شهر هستند.

    کلیدواژگان: امنیت هوشمند، شهر هوشمند، مدل ویکور، سامانه اطلاعات جغرافیایی، شهر زنجان
  • رضا مطهر، سید عبدالهادی دانشپور، محمدصالح شکوهی بیدهندی* صفحات 30-59

    محلات قدیمی و سنتی ایران با نوسازی های بی برنامه و تقلیدی و بدون توجه به توانمندسازی آنان در طرح های فرادست برخی کیفیات خود را از دست داده اند. بسیاری از این محلات از هسته های اولیه شکل گیری شهرها در طول تاریخ بوده اند اما امروزه به نظر می رسد می توان شاهد تنزل معیارهای کرامت انسانی در محلات و به دنبال آن بروز مشکلات در آن ها داد. این پژوهش با بررسی یک نمونه محله ی قدیمی و یک نمونه محله ی نوساز به دنبال آن است که بتواند به این پرسش ها پاسخ دهد که متغیرهای جغرافیایی منطقه از نظر کرامت انسانی در برنامه ریزی شهری چه نقشی دارند و آیا برنامه ریزی نوسازی محلات در تحقق حفظ و ارتقاء معیارهای این مهم نسبت محلات قدیمی در حفظ موفق باشند؟ با توجه به موضوع و هدف، این پژوهش توسعه ای بوده و روش تحقیق آن تطبیقی است. جهت تدوین چارچوب نظری از روش اسنادی استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا معیارهای کرامت انسانی با استناد به آثار اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان تبیین می گردد. سپس جهت سنجش هر یک از متغیرها، تعدادی گویه و سوال تدوین شده که پرسشنامه ای نیمه ساخت یافته تشکیل می دهند. پس از تایید روایی و پایایی، این پرسش نامه در دو محله به صورت تطبیقی سنجیده می شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد؛ محله جدید حکیمیه که بر اساس الگوی ساخت و ساز معاصر نوسازی شده است به اعتلای هیچ یک از این معیارها منجر نشده است و معیارهای کرامت انسانی در محله سنتی و قدیمی خیابان ایران بیشتر از محله نوساز حکیمیه محقق شده است.

    کلیدواژگان: کرامت انسانی، محله، متغیرهای جغرافیایی، تهران، برنامه ریزی شهری
  • مهرداد کبیری، حمیدرضا جودکی*، علیرضا استعلاجی صفحات 60-79
    امروزه توسعه شهری بیش از هر چیزی تحت تاثیر نظام ساخت و سازهای شهری است و در این بین ضوابط و مقررات مصوب نقش به سزایی در نظم و نسق بخشی به توسعه شهری دارد. در جوامع شهری ایران ضوابط و مقررات تعریف شده در زمینه توسعه شهری متاسفانه از کارآیی قابل ملاحظه ای برخوردار نبوده و این امر توسعه شهری را با اختلالات جدی مواجه ساخته است. دراین پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با روش میدانی و استفاده از ابزار پرسشنامه ای در حجم نمونه 389 نفری از متخصصین و مدیران شهری صورت گرفته، سعی بر آن بوده است که کارآیی این ضوابط و مقررات که شامل (کمیسیون های ماده 100، 5 و 55) می باشد مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه در نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون های T تک نمونه ای و نیز آزمون رگراسیون مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج برآمده از این آزمون ها در زمینه کارآیی ضوابط که با استفاده از آزمون T تک نمونه ای و رگراسیون بررسی شده است، نشان می دهد که مقدار آزمون t برای مولفه های کمیسیون ماده 100 (18-) ، کمیسیون ماده 5 (15-) وکمیسیون ماده 55 (7-) بوده است. همچنین در زمینه مولفه کمیسیون ماده 100 مقدار ضریب رگراسیون 005/0، کمیسیون ماده 5، 001/0 و برای کمیسیون ماده 55 مقدار 000/0 بوده است. به طور کلی نتایج این دو آزمون بیانگر آن است که مقررات و ضوابط شهرسازی در زمینه کمیسیون های یاد شده حداقل کارآیی را در ساخت و ساز های موجود در منطقه مورد مطالعه داشته است.
    کلیدواژگان: کمیسیون ماده 100، کمیسیون ماده 5، کمیسیون ماده 55، منطقه 1 شهرداری تهران
  • مصطفی نسائی*، علی پریمی، خداداد خداداد دشتکی صفحات 80-109

    این تحقیق با هدف ارزیابی تحقق یابی مسیولیت دولت در قبال رفاه شهروندی با تاکید بر حق مسکن در نواحی مرزی کشور انجام گرفت. روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی -تحلیلی از نوع پیمایشی و ازنظر هدف کاربردی می باشد در این پژوهش به منظور تجزیه وتحلیل میزان تحقق پذیری مسکن در استان های مرزی از مدل تحلیل فازی تاپسیس و برای ترسیم سطوح نیازمند توسعه مسکن در هراستان از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیاییARCGIS استفاده شده است . استان های مرزی کشور شامل 16 استان می باشد.جمعیت استان های مرزی 36583838 نفر می باشد که 48.64 درصد از جمعیت کشور را در برمی گیرد و همچنین مساحت استان های مرزی 651319 کیلومترمربع می باشد.نتایج حاصل از رتبه بندی گزینه ها با تکنیک تاپسیس فازی حاکی از این است که گزینه مصالح بادوام ،کمترین فاصله تا ایده آل مثبت و بالاترین وزن موثر را نسبت به سایر گزینه ها بر تحقق پذیری مسکن در نواحی مرزی کشور دارا است. براساس اوزان محاسبه شده مدل تاپسیس فازی ، نقشه معیارهای مورد نیاز تهیه و وارد نرم افزار ARCGIS شده و پس از تلفیق لایه ها به روش "کانونی معکوس"، اولویت تحقق تامین مسکن هراستان به منظور بهبود رفاه شهروندان ساکن در این مناطق مشخص شده است. نتایج حاصل از این تکنیک تلفیقی(تاپسیس-جی ای اس) به روش "کانونی معکوس"،نشان می دهد که استان استان های سیستان و بلوچستان، بوشهر، و هرمزگان کمترین امتیاز (بهترین رتبه) و استان های مازندران، گیلان و آذربایجان شرقی بیشترین امتیاز (پایین ترین رتبه) را کسب کرده اند.

    کلیدواژگان: مسئولیت دولت، رفاه شهروندی، تامین مسکن نواحی مرزی کشور
  • علی اسکوئی ارس، فریدون بابائی اقدم* صفحات 110-133

    آگاهی از شاخص‏ های اقتصادی و اجتماعی توانمندسازی ساکنین سکونتگاه‏ های غیررسمی و همچنین سنجش میزان رضایتمندی از این شاخص ‏ها به منظور تسهیل مشکلات و ارتقاء توانمندی‏ ساکنین این سکونتگاه ‏ها می‏ تواند به عنوان رهیافتی کارگشا و اثربخش قلمداد گردد. هدف پژوهش حاضر، سنجش میزان رضایتمندی ساکنین سکونتگاه غیررسمی خلیل ‏آباد تبریز از شاخص ‏های اقتصادی و اجتماعی توانمندسازی است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی - تحلیلی بوده که برای تجزیه‏ و ‏تحلیل داده‏ ها از روش پرسشنامه و آزمون‏ های اسپیرمن، تی تک نمونه ‏ای و فریدمن استفاده شده است. داده‏ های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ‏ای و بررسی میدانی گردآوری شده و حجم نمونه هم طبق فرمول کوکران معادل 379 نفر برآورده شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل داده‏ ها و پرسشنامه ‏ها حاکی از آن است که از نظر ساکنان محله خلیل‏ آباد تبریز به لحاظ میزان رضایت مندی در بین مولفه ‏های مورد مطالعه، مولفه امنیت (2/97) و حمایت از نظام اقتصاد محلی و بازاریابی صنایع کوچک محله ‏ای (1/35) به ترتیب بیشترین و کمترین میزان رضایت مندی را داشتند و همچنین به لحاظ اهمیت مولفه امنیت (9/58) در رتبه نخست و مولفه امید به زندگی (4/94) در رتبه آخر قرار داشتند. یافته ‏های دیگر تحقیق نشان می‏ دهد شاخص ‏های اقتصادی و اجتماعی دارای رابطه معنادار با یکدیگر هستند و در نهایت می‏ توان گفت میزان رضایت مندی ساکنین از هر دو شاخص توانمندسازی پایین ‏تر از حد متوسط می ‏باشد.

    کلیدواژگان: توانمندسازی، سکونتگاه غیررسمی، رضایت مندی، امنیت، خلیل‏ آباد تبریز
  • فرزاد فرناد، مهدی خاکزند، حدیثه کامران کسمایی*، غلامحسین معماریان صفحات 134-157
    مصرف سوختهای فسیلی موجب مشکلات روز افزون محیط زیستی گردیده و جایگزینی آنها با انرژی های تجدید پذیر از ضرورت های امروز جهان است. هدف از این پژوهش شناخت و بررسی مولفه های اقلیم کاشان جهت ارایه راهکارهای طراحی خانه همسو با اقلیم است که موجب کاهش مصرف سوختهای فسیلی و جایگزینی انرژی های تجدید پذیر گردد. محدوده مکانی پژوهش شهر کاشان و محدوده زمانی 2007 تا 2019 می باشد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. در انجام این تحقیق از منابع مکتوب و اطلاعات ماهواره ای و فایل اطلاعات Energy Plus Weather شهر کاشان استفاده گردیده است. ابتدا بر اساس بررسی اطلاعات اقلیمی آماری و محاسبه انرژی تابشی جدول مخلوط تهیه گردیده و بر اساس تحلیل اطلاعات جدول راهکارهای طراحی همسو با اقلیم ارایه گردیده است. این مطالعه از بابت تحلیل مولفه های اقلیمی برای کاشان و ارایه جدول کاربردی مخلوط و برخی راهکارها که ویژه کاشان است دارای نوآوری می باشد. نتایج این پژوهش در دو حوزه: تبیین مولفه های اقلیمی کاشان و مقایسه آن با گذشته، و راهکارهای عملی برای رسیدن به معماری همسو با اقلیم بیان شده است.
    کلیدواژگان: اقلیم، پایداری، خانه، کاشان، معماری همساز با اقلیم