نشریه مطالعات منافع ملی
پیاپی 31 (بهار 1402)

آیت الله حسین بروجردی از فقهای برجسته ای است که در حوزه فقه، اصول و رجال صاحب اندیشه و دیدگاه ویژه ای بود. پس شناسایی شخصیت، مکتب و سبک علمی این فقیه وارسته می تواند راهگشای خوبی در حل بسیاری از مسایل و الگوی مناسبی برای جوانان باشد. بنابراین در این زمینه این سوال اصلی مطرح می شود که ویژگی های مکتب فقهی آیت الله بروجردی چیست؟ در پاسخ باید گفت که وی با درایتی که داشت موجب تحول مهمی در روند تاریخ فقه شیعه شد و سبک فقهی جدیدی را بنیان گذاری کرد که زیر بنای آن شناسایی تفسیر و نقد حدیث بود. هدف از نگارش این مقاله ارایه همه نکات فقهی و اصولی ابتکاری ایشان نیست، زیرا متون مختلف به آن پرداخته اند. بلکه آنچه که مد نظر است توجه دادن به اهمیت مکتب فقهی و رویکرد اصولی ایشان است که با استفاده از روش کتابخانه ای مبتنی بر توصیف و تحلیل این مسیله مورد مطالعه قرار می گیرد. 

مفهوم آزادی در تاریخ ایران به تاریخ معاصر همچون تحولات مشروطه از بعد فقهی و روشنفکری  برمی گردد. می توان گفت که بزرگترین معمای فقه سیاسی تاریخ معاصر ایران، دموکراسی بوده است که مهمترین مولفه آن آزادی بوده است. به همین دلیل فقهای سیاسی معاصر ایران همچون مصباح یزدی به این موضوع واکنش نشان داده اند. سوال و هدف محوری این پژوهش انگاره های فقهی-فلسفی محمدتقی مصباح یزدی به آزادی بعنوان بنیاد دموکراسی، انتخابات و حقوق شهروندی است. بر اساس روش تحلیل توصیفی- تحلیلی می توان گفت که مصباح  یزدی بر اساس مبانی فکری، کلامی و فقهی با آزادی مواجه شده است. به همین دلیل مصباح یزدی آزادی را وجود آزادی و اراده در وجود انسان می داند که لازمه تعالی معنوی انسان است. روش شناسی مصباح یزدی فقه کلاسیک است. مصباح یزدی همچون برخی از علمای بزرگ مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری دیدگاهی از عرفان اسلامی ارایه می دهند که از یک سو حاصل تحلیل عقلی و از سوی دیگر حاصل آموزه های قرآنی و روایی است. 

انسان شناسی محور تعیین کنندگی اندیشه سیاسی تلقی می شود، در واقع بدون انسان شناسی، اندیشه سیاسی معنا نخواهد داشت. در همین راستا جهت فهم اندیشه سیاسی هر متفکری باید در ابتدا هستی شناختی و  انسان شناختی آن متفکر را فهمید.  به  همین دلیل انسان شناسی جان رالز باعث فهم عدالت و مختصات آن می شود. سوال و هدف محوری این پژوهش تعامل انسان شناسی و عدالت در اندیشه سیاسی جان رالز است. با روش تبیینی می توان گفت که انسان شناسی رالز خاستگاه لیبرالیستی مبتنی بر حق مداری، عقلانیت، برابری و فردگرایی است. در واقع نظریه رالز تلاشی است برای یافتن مبانی فلسفی عمیق تر برای مدل ساده گرایانه خودگرای عقلانی «همو اقتصادی»، که توسط کلاسیک های فایده گرایی ارایه شده است. ایده کانتی از خودمختاری به عنوان توانایی برای تعیین سرنوشت از طریق قانون اخلاقی برای آن استفاده شد. از سوی دیگر، مفهوم «طرح زندگی» که بیانگر عقلانیت علایق و اعمال یک فرد است و موفقیت در آن «خوشبختی» را به همراه دارد، نظریه رالز را به سمت اخلاق فضیلت ارسطویی سوق می دهد. 

اشکال علمی، نظام اقتصاد سرمایه داری این است که پول را به عنوان یک موضوع اقتصادی و نیز پدیده اقتصادی تلقی می نماید. در صورتی که پول یک موضوع اقتصادی، لکن پدیده (مفهوم) حقوقی است. به طوری که در نظام اقتصاد سرمایه داری بین عمل قرض در اقتصاد و عمل بازار تفاوتی در نظر گرفته نشده است. در اقتصاد هدف قرض، رفع نیاز (فقط و فقط ارزش مصرفی) می باشد بدون این که هدف سود در کار باشد. قرض به نوعی، وسیله تعاون اجتماعی است. به همین خاطر در این عمل هیچ ریسکی وجود ندارد در نتیجه هیچ بازدهی هم برای آن قابل تصور نیست. همچنین ارزش مصرفی بودن، ریسک را به همراه ندارد. فقط ریسک عدم برگشت وجود دارد که آن هم از طریق ضمان حل می شود. در صورتی که در عمل بازار که قرار است به سرمایه گذاری تبدیل شود و بازدهی کسب شود این عمل همراه با ریسک است در نتیجه می توان بازدهی برای آن در نظر گرفت (بازار سرمایه). در علم اقتصاد می توان برای کالاها بازار تعریف نمود. (عرضه، تقاضا و قیمت). اما برای پول نمی توان بازار تعریف نمود. بلکه لازم است عمل استقراض تعریف نمود. با توجه به این که پول در علم اقتصاد یک پدیده حقوقی است لازم است برای پول حقوق مالکیت تعریف نمود. البته حقوق مالکیت پول همان سیاست حفظ ارزش پول است.

بخش گردشگری یکی از مهمترین منابع تامین ارز کشور ترکیه است و حوزه گردشگری سلامت جایگاه خاصی در این کشور داشته و در توسعه اقتصادی آن نیز سهم بسزایی دارد. هدف ما در این مطالعه پاسخ به این سوال است که چه عواملی بر درآمد گردشگری سلامت ترکیه در دوره حزب و عدالت و توسعه موثر هستند؟ فرضیه بر این است که سیاست ها و برنامه های گردشگری دولت، استحکام زیر ساخت های پزشکی و بهداشتی، جذب سرمایه گذاری خارجی و تبلیغات بین المللی از جمله عوامل تاثیرگذار بر درآمد گردشگری سلامت ترکیه هستند. با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه رسیده ایم که در حوزه گردشگری سلامت تعیین عوامل موثر و تعیین اولویت های بخش دولتی- خصوصی برای رسیدن به سطح درآمد هدف گذاری شده مهم است و همچنین بین درآمد گردشگری سلامت و نرخ ارز و و سرمایه گذاری های بخش خصوصی رابطه موثر و مستقیمی وجود دارد.