نشریه ارمغان دانش
سال یازدهم شماره 3 (پیاپی 43، پاییز 1385)

تمامی بیمارانی که تحت اعمال جراحی شکم و قفسه سینه قرار می گیرند بعد از عمل دچار کاهش حجم های ریوی و احتمالا آتلکتازی می گردند. روش های مختلفی برای بهبود حجم های ریوی و پارامترهای گازهای خون شریانی از جمله؛ فیزیوتراپی ریه، تنفس با فشار مثبت، فشار مثبت دمی و اسپیرومتری تحریکی در این بیماران پیشنهاد شده است. با توجه به این که دستگاه اسپیرومتری تحریکی ارزان، ساده و به راحتی به وسیله خود بیماران استفاده می گردد، هدف از این مطالعه مقایسه حجم های ریوی و گازهای خون شریانی بعد از جراحی پیوند عروق کرونر با و بدون استفاده از اسپیرومتری تحریکی بود.
این بررسی یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی در دو گروه می باشد. تعداد 150 نفر بیمار مرد کاندید جراحی پیوند عروق کرونر که به طور متوالی از بهمن ماه سال1383 تا بهمن ماه 1384 در بیمارستان قلب شهید مدنی تبریز بستری بودند، به صورت تصادفی در دو گروه 75 نفری وارد مطالعه شدند. گروه یک، روز اول بعد از عمل، از اسپیرومتری تحریکی استفاده کردند و گروه دو به طور روتین پیگیری شدند. داده ها از طریق پرسشنامه ای شامل؛ سن، قدرت انقباضی بطن چپ، سابقه و تعداد مصرف سیگار و تعداد گرافت عروق کرونری جمع آوری شدند. میزان گازهای خون شریانی و حجم های ریوی در اسپیرومتری در سه مرحله قبل از عمل، صبح روز اول بعد از عمل و بعد از استفاده از اسپیرومتری تحریکی در گروه یک و دو بدون استفاده از اسپیرومتری تحریکی اندازه گیری شدند. اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و آزمون های تی زوجی و مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در میانگین سنی بیماران، میزان کسر خروجی بطن چپ، میانگین تعداد گرافت و مدت زمان استفاده از ونتیلاتور در واحد مراقبتهای ویژه بین دو گروه اختلاف معنی داری دیده نشد. مقایسه متغیرهای گازهای خون شریانی قبل از شروع بیهوشی با صبح روز اول بعد از عمل جراحی کاهش فشار و اشباع اکسیژن شریانی را در همه بیماران دو گروه نشان داد (0.001

نتیجه گیری

استفاده از اسپیرومتری تحریکی در روز اول بعد از عمل در بهبود حجم های ریوی در اسپیرومتری و میزان گازهای خون شریانی تاثیر ندارد.

کلیدواژگان: اسپیرومتری تحریکی، جراحی پیوند عروق کرونر، گازهای خون شریانی، حجم های ریوی

اختلال استرس پس از سانحه اختلالی مزمن و از نظر درمانی دشوار است که به عنوان یک اختلال روانپزشکی نسبتا شایع با مرگ و میر و مشکلات اجتماعی زیاد همراه است. مطابق فرضیه برانگیختگی کیندلینگ مواجهه با حوادث تروماتیک موجب حساس سازی یا برانگیختگی هسته لیمبیک می شود که منجر به کاربرد ترکیبات دارویی ضد تشنج در درمان اختلال استرس پس از سانحه شده است. بر اساس فرضیه فوق، این مطالعه با هدف تعیین اثر بخشی لاموتریژین در درمان علایم اجتناب - کرختی در مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه انجام پذیرفت.
این یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور می باشد که بر روی 30 بیمار مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستان نور اصفهان در سال 1384 انجام پذیرفته است. این بیماران به طور تصادفی و مساوی در دو گروه مورد و شاهد قرار گرفتند و طی 3 ماه تحت درمان با لاموتریژین به عنوان درمان همراه و دارونما قرار گرفتند. ابزار استفاده شده مقیاس استاندارد پزشک - اجرای اختلال استرس پس از سانحه بود که بیماران در شروع درمان و سپس در پایان ماه سوم با آن مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و آزمون های آماری تی زوجی، ویلکاکسون و فریدمن تحلیل گردید.
میانگین نمره در مورد فراوانی معیارها در اولین ویزیت در گروه مورد 10.1±2.2 و شاهد 2.24 ±75.12 بود که این میانگین پس از پایان دوره درمان در گروه مورد 2.5± 9 (تفاوت معنی دار) و شاهد 2.7±12.45(غیر معنی دار) بود. میانگین نمره در مورد شدت معیارها در گروه مورد 1.2±9.4 و شاهد 1.9±9.1 بود که این میانگین پس از پایان دوره درمان در گروه مورد 2± 8.4 (تفاوت معنی دار) و شاهد 2± 9.1(غیر معنی دار) بود. در بررسی جداگانه در گروه مورد در چهار علامت از علایم اجتناب - کرختی شامل؛ اجتناب از افکار و احساسات، اجتناب از فعالیت ها و مکان ها و افراد، ناتوانی در به یادآوردن جنبه هایی از تروما و کاهش علاقه به فعالیت های مهم، تفاوت معنی داری قبل و پس از مصرف دارو در فراوانی و شدت علایم مذکور مشاهده گردید و در سایر علایم شامل؛ احساس غریبگی و گسستگی از دیگران، محدود شدن حالات عاطفی و احساس بعید دانستن همه چیز، تفاوت معنی داری قبل و بعد از مصرف دارو مشاهده نشد. در گروه شاهد در هیچ یک از علایم هفت گانه اجتناب - کرختی تفاوت معنی داری قبل و پس از مصرف دارونما در فراوانی یا شدت علایم مشاهده نشد. از طرف دیگر مقایسه میانگین تغییرات نمره قبل و پس از مداخله در گروه مورد و شاهد نشان داد که میانگین تغییر نمرات در چهار علامت فوق از نظر فراوانی و شدت علایم دارای تفاوت معنی دار بود.
نتایج مطالعه نشان داد که داروی لاموتریژین درمان موثری برای کاهش علایم اجتناب - کرختی اختلال استرس پس از سانحه می باشد.

تهوع و استفراغ از عوارض رایج بعد از بیهوشی عمومی هستند که بعد از اعمال جراحی گوش میانی هم شایع بوده و میتواند منجر به تخریب نتایج بازسازی گوش میانی شود. داروهای مختلفی از جمله دگزامتازون برای پیشگیری از این عارضه تجویز شده است. هدف از این مطالعه تعیین تاثیر دگزامتازون تزریقی در کاهش تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی تیمپانوماستویید است.
این مطالعه یک پژوهش کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور مورد شاهدی است که در بیمارستان آموزشی درمانی شهید دستغیب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سالهای 1383 1381 انجام گرفت. 80 بیمار کاندید عمل جراحی انتخابی تیمپانوماستویید با وضعیت فیزیکی یک تقسیم بندی انجمن متخصصین بیهوشی آمریکا به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیدند. این بیماران به صورت تصادفی به دو گروه مورد و شاهد 40 نفری تقسیم شدند. بیماران گروه شاهد 2 سیسی سالین نرمال و گروه مورد 2 سیسی دگزامتازون (8 میلیگرم) به صورت داخل وریدی بلافاصله قبل از القا بیهوشی دریافت کردند. در این مطالعه ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری مجذور کای تحلیل گردید.
نتایج نشان داد که بین دو گروه مورد و شاهد از نظر میانگین سن، تعداد زن و مرد و طول مدت بیهوشی اختلاف معنی داری وجود نداشت. همچنین دگزامتازون میزان تهوع بعد از عمل را 32.5 درصد (0.002= p) و میزان استفراغ را 22.5 درصد (0.04= p) کاهش داد.
به نظر میرسد که دگزامتازون وریدی با دوز 8 میلیگرم در کاهش بروز تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی تیمپانوماستویید موثر میباشد و شاید بتوان آن را به عنوان یک داروی ثابت در کنار سایر داروهای بیهوشی استفاده کرد.

یرقان یکی از شایعترین مشکلات دوره نوزادی است، اگر چه اکثر یرقانهای نوزادی خود به خود بهبود مییابند، ولی خطر آسیب مغزی ناشی از کرنیکتروس یکی از نگرانی های دایمی در این مورد میباشد. فتوتراپی یکی از روش های رایج و موثر در درمان زردی نوزادی میباشد که بهبود روش های فتوتراپی میتواند در پیشگیری از تعویض خون نوزادان موثر باشد. در این راستا هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر اتاق آینه در کاهش هیپربیلیروبینمی نوزادی بود.
این یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی است که بر روی 60 نوزاد سالم بالای وزن 2500 گرم و 72 ساعت سن که جهت فتوتراپی در 1384 در بخش نوزادان بیمارستان امام سجاد(ع) یاسوج بستری شده بودند انجام گرفت. نوزادان به طور تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند؛ گروه شاهد به روش معمول فتوتراپی شدند و گروه مورد در داخل اتاق آینه که روش ابداعی میباشد قرار گرفتند. میزان بیلیروبین زمان بستری، پس از 12، 24 و 48 ساعت و نیز مدت زمان بستری در گروه مورد و شاهد اندازه گیری و در فرم اطلاعات وارد شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و آزمون آماری مجذور کای تحلیل گردید.
میانگین و انحراف معیار میزان کاهش بیلیروبین پس از 24 ساعت در گروه شاهد 1.1±2.1 میلیگرم بر دسی لیتر در مقایسه با گروه مورد 2.2±3.6 میلیگرم بر دسی لیتر بود(0.01

نتیجه گیری

روش ابداعی اتاق آینه در مقایسه با روش های معمولی در کاهش هیپربیلیروبینمی نوزادان بسیار موثرتر است و به علت قابلیت ساخت آسان و قیمت پایین نسبت به روش های دیگر ارجحیت دارد.

کلیدواژگان: نوزادان، اتاق آینه، یرقان نوزادی

کیست هیداتیک در احشا داخلی انسان و بعضی حیوانات مستقر می شود و یک مشکل بهداشتی - دامپزشکی و اقتصادی در مناطق آلوده تلقی میگردد. هنگامی که این کیست پاره می شود پروتواسکولکسهای داخل آن ممکن است به خارج راه یافته و داخل بافت میزبان ایجاد کیستهای جدیدی موسوم به کیست ثانویه بنمایند. در این راستا این مطالعه به منظور تعیین تاثیر آنتیژنهای پروتواسکولکس کیست هیداتیک بر پیشگیری از رشد کیستهای هیداتیک ثانویه انجام گردید.
این پژوهش یک مطالعه تجربی است که بر روی 30 موش بالب - سی در سال 1383 در آزمایشگاه انگل شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد انجام گرفته است. برای این منظور گروه مورد از راه داخل صفاقی مورد تزریق پروتواسکولکس هموژنیزه شده و آنتیژنهای سطحی پروتواسکولکس که با سه دترژنتتوئین - 80، اسدیاس و تریتون ایکس - 100 تهیه گردیده بودند قرار گرفتند. به منظور حصول پاسخ ایمنی مناسب تمام آنتیژنهای فوق در مخلوطی از ادجوانت آلوم تزریق شدند. موشهای گروه شاهد فقط با ادجوانت آلوم تزریق شدند. تمام موشهای گروه مورد به فاصله هر دو هفته دو یادآور از آنتیژنها دریافت نمودند. دو هفته بعد از آخرین تزریق همه موشها در معرض پروتواسکولکسهای زنده قرار گرفتند. سه ماه بعد از آلودگی موشها کشته شدند و پروتواسکولکسهای داخل حفره شکمی آنها شمارش گردید. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و آزمون آماری تی دانشجویی تحلیل گردید.
میانگین تعداد کیستهای تشکیل شده در موشهای تزریق شده با پروتواسکولکسهای هموژنیزه شده 2±3 بود، در حالی که میانگین تعداد کیستها در گروه شاهد 1.7±5.8 بود (0.02

نتیجه گیری

نتایج نشان داد که میانگین تعداد کیستهای تشکیل شده در گروه های مورد و شاهد تفاوت آماری معنی داری داشت. همچنین آنتیژنهای استخراج شده با توئین - 80، اسدیاس و تریتون ایکس - 100 حاوی مواد محافظت کننده در برابر ایجاد کیستهای ثانویه میباشند.

کلیدواژگان: کیست هیداتیک ثانویه، آنتیژنهای سطحی، پروتواسکولکس، محافظت

وجود لوله در داخل تراشه می تواند به عنوان یک جسم خارجی باعث تحریک راه هوایی بیماران هنگام خروج از بیهوشی عمومی شده و واکنش ها و عوارض متعددی را پدید آورد. برای پیشگیری از بروز این واکنش ها، تدابیر متعددی معرفی و آزمایش شده است. هدف از این مطالعه مقایسه عوارض پس از خارج سازی لوله داخل تراشه در سه حالت مختلف لیدوکایین 4 درصد برای پر کردن کاف در بیماران تحت جراحی انتخابی بود.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی که در سال 1385 1384در یکی از بیمارستان های شیراز انجام شد، 200 بیمار با وضعیت فیزیکی 1 و 2 تقسیم بندی انجمن متخصصین بیهوشی آمریکا که کاندید جراحی های انتخابی بودند به صورت تصادفی در چهار گروه 50 نفره قرار گرفتند. لوله های داخل تراشه بیماران هر یک از گروه ها با آب مقطر، لیدوکایین 4 درصد، لیدوکایین 4 درصد قلیایی شده و لیدوکایین 4 درصد قلیایی و گرم شده (10-5 میلی لیتر) پرشد و اطلاعات دموگرافیک و بالینی شامل؛ سرفه تا 6 ساعت، گلودرد و گرفتگی صدا تا 24 ساعت و لارنگواسپاسم بلافاصله پس از خارج سازی لوله داخل تراشه با استفاده از پرونده و مشاهده جمع آوری و در فرم اطلاعاتی ثبت شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری مجذورکای، مدل رگرسیون لجستیک یک متغیره و چند متغیره تحلیل گردید.
بین گروه های تحت مطالعه از نظر سرفه، گلودرد و گرفتگی صدا تفاوت معنی دار آماری به دست آمد (0.05

نتیجه گیری

پر کردن کاف لوله های داخل تراشه با لیدوکایین 4 درصد قلیایی و لیدوکایین 4 درصد قلیایی و گرم شده باعث کاهش وقوع سرفه، گلودرد، گرفتگی صدا پس از خارج سازی لوله داخل تراشه در هنگام خروج از بیهوشی عمومی می شود. همچنین شانس بروز عوارض در گروه لیدوکایین 4 درصد قلیایی و گرم شده نسبت به سایر گروه های تحت مطالعه کمتر است.

کلیدواژگان: لوله گذاری داخل تراشه، کاف، عوارض پس از خارج سازی لوله داخل تراشه، لیدوکایین

لرز پس از عمل جراحی یکی از عوارض شایع متعاقب بیهوشی و بیحسی ناحی های از جمله بیحسی نخاعی میباشد که اخیرا به علت استفاده از مخدرها و نگهداری بیماران در حالت نرموترمیک این عارضه رو به کاهش است. جهت درمان این عارضه داروهای مختلفی مصرف میشوند. هدف از این مطالعه مقایسه سه داروی پتدین، کلونیدین و فنتانیل در درمان لرز پس از بیحسی نخاعی جهت عمل جراحی سزارین انتخابی میباشد.
پژوهش فوق یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور بوده که بر روی60 زن با وضعیت فیزیکی یک و دو تقسیم بندی انجمن متخصصین بیهوشی آمریکا انجام شد. این بیماران برای انجام عمل جراحی سزارین انتخابی اولین بار به بیمارستانهای رازی و امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال 1382 مراجعه کرده بودند. بیماران مراجعه کننده که شرایط شرکت در مطالعه را داشتند به روش تصادفی بلوکی به یکی از سه گروه مورد مطالعه تخصیص داده شدند. این بیماران دچار لرز پس از بیحسی نخاعی شده بودند که به صورت تصادفی انتخاب و به سه گروه 20 نفری تقسیم شدند. سپس لرز آنها با سه داروی پتدین 25 میلیگرم، کلونیدین 30 میکروگرم و فنتانیل 50 میکروگرم به روش تجویز وریدی درمان شد. در صورت عدم جوابدهی به تزریق اول، به فاصله هر 5 دقیقه تا سه بار دارو تکرار میشد. در پایان بیماران از نظر پاسخ به درمان، تغییرات همودینامیک و عوارض جانبی بررسی و داده ها در فرم اطلاعاتی ثبت شدند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و شاخصهای توصیفی و آزمون مجذور کای تجزیه و تحلیل شد.
بین سه گروه دارویی از نظر پاسخ به درمان لرز پس از تزریق اول اختلاف معنی داری وجود داشت، به طوری که در گروه پتدین 70 درصد، کلونیدین 50 درصد و فنتانیل 30 درصد موارد درمان شدند (0.04= p). از نظر بروز عوارض جانبی؛ تاکیکاردی 10 درصد و تهوع و استفراغ 15 درصد با پتدین، خشکیدهان 16.7 درصد و خواب آلودگی 3.3 درصد با کلونیدین و تهوع و استفراغ 3.3 درصد با فنتانیل بود (0.05=p). وضعیت همودینامیک با سه داروی کلونیدین، پتدین و فنتانیل تفاوت معنی داری نداشت.
تزریق وریدی کلونیدین در کنترل لرز و همزمان ثبات همودینامیک موثر است. هر چند که پتدین در کنترل لرز از کلونیدین موثرتر است، اما عوارض آن در مقایسه با کلونیدین و فنتانیل نیز جدی تر میباشد.

عقب ماندگی ذهنی اختلالی است که در افراد زیر 18 سال با محدودیت در توانایی های ذهنی، فعالیتهای روزمره و مهارتهای اجتماعی و ارتباطی مشخص میشود. بیماران عقب مانده ذهنی در معرض خطر مشکلات تغذی های میباشند. هدف از این مطالعه تعیین وضعیت اسیدفولیک، ویتامین B12 و برخی عوامل موثر بر آنها در بیماران عقب مانده ذهنی میباشد.
این مطالعه توصیفی بر روی 40 بیمار 15 7 سال عقب مانده ذهنی ساکن در یکی از مجتمعهای شبانهروزی دولتی بهزیستی و توانبخشی شهر تهران در سال 1384 انجام شد. افراد مورد مطالعه در دو گروه دختر و پسر به تعداد مساوی قرار گرفتند. روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری در دسترس بود. به منظور ارزیابی فولات و ویتامین B12 دریافتی، از یاد آمد خوراک 24 ساعت برای دو روز و پرسشنامه تکرر مصرف مواد غذایی برای سه ماه استفاده شد. فولات و ویتامین B12 سرم به روش سنجش رقیق سازی رادیو ایزوتوپ اندازه گیری شدند. داده های جمع آوری شده با نرم افزار N3 و FP2 و آزمونهای آماری مان ویتنی، تی مستقل، مجذور کای و اسپیرمن تحلیل گردید.
نتایج نشان داد که به ترتیب 65، 62.5 و 35 درصد از بیماران دچار کمبود فولات سرم، فولات گلبول قرمز و ویتامین B12 سرم بودند. سطح سرمی فولات در دختران و پسران به ترتیب؛ 2.89 و 3.11 نانوگرم بر میلی لیتر و سطح سرمی ویتامین B12 به ترتیب؛ 274.5 و 327.75 پیکوگرم بر میلیلیتر و میزان فولات گلبول قرمز به ترتیب؛ 28.26 و 103.27 نانوگرم بر میلی لیتر بود. همبستگی مثبت معنی داری بین سطح فولات سرم با مصرف گروه سبزی ها دیده شد (0.87= r و 0.05

نتیجه گیری

نتایج نشان داد که دریافت اسیدفولیک و ویتامین B12 در بیماران عقب مانده ذهنی پایین است و با توجه به عوامل خطرساز دیگر مثل مصرف داروهای ضد تشنج و ابتلا به انگل وضعیت سرمی این دو ویتامین در این بیماران کمتر از میزان طبیعی است.

کلیدواژگان: اسیدفولیک، ویتامین B12، عقب ماندگی ذهنی

آزواسپرمی به معنی فقدان اسپرماتوزوئید در مایع منی میباشد که ممکن است در اثر اختلالات هورمونی یا مشکلات منجر به تولید اسپرماتوزوئید و یا در اثر انسداد در مجاری تخلیه کننده منی به وجود آید. هدف از این مطالعه تعیین علل آزواسپرمی در مراجعین به درمانگاه ارولوژی میباشد.
این یک مطالعه توصیفی - مقطعی بوده که جامعه آماری آن شامل مردانی بود که به علت ناباروری از خرداد 1383 لغایت خرداد 1385 به درمانگاه ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج مراجعه نموده بودند. نمونه آماری 172 مرد بود که حداقل در دو آزمایش متوالی مایع منی، آزواسپرمی نشان دادند. مطالعه به صورت آیندهنگر صورت گرفت و از ابتدا برای هر بیمار پروندهای تشکیل گردید که تا تشخیص علت آزواسپرمی اطلاعات در آن ثبت میشد. بررسی ها شامل؛ گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی، آزمایشهای هورمونی، وازوگرافی، انجام بیوپسی و در بعضی موارد آزمایشهای ژنتیکی بوده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و شاخصهای توصیفی و آزمون مجذور کای تحلیل گردید.
از 842 مرد نابارور مراجعه کننده، 172 مورد (20.4 درصد) مبتلا به آزواسپرمی بودند. آزواسپرمی انسدادی در 28 نفر (16.3 درصد) و آزواسپرمی غیر انسدادی در 144 نفر (83.7 درصد) تشخیص داده شد. علل آزواسپرمی غیر انسدادی به ترتیب؛ علل ناشناخته 68 نفر (39.53 درصد)، آتروفی بیضه ها 40 نفر (23.25 درصد)، سرتولی سل تنها 34 نفر (19.76 درصد)، بیضه های پایین نیامده 28 نفر (16.247 درصد) و به دنبال شیمی درمانی در 2 نفر (1.16 درصد) بودند. علل آزواسپرمی انسدادی نیز به ترتیب؛ 24 نفر (86 درصد) انسداد در اپیدیدیم یا مجرای منیبر و 4 نفر (14 درصد) فقدان مادرزادی دو طرفه مجرای منیبر بوده است.
نتایج نشان داد که یک پنجم از مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی هستند و شایعترین علل آن، انواع غیر انسدادی آزواسپرمی هستند.

استرس مجموعهای از واکنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و پیشبینی نشده داخلی و خارجی است. از آنجایی که مدیر هر موسسه یا سازمان بیش از سایر کارکنان در معرض استرس میباشد. در این راستا این پژوهش با هدف تعیین میزان استرس در مدیران ارشد و معاونین آنها در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام پذیرفت.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی به صورت مقطعی است که در سال 1382 بر روی 134 نفر از مدیران ارشد و معاونین آنها در استان کهگیلویه و بویراحمد به روش تمام شماری با پرسشنامه استرس انجام گردید. این پرسشنامه شش حیطه جسمی، شخصی - فردی، فرهنگی - اجتماعی، شغلی - کاری، خانوادگی و شرایط فیزیکی محیط کار را در بر میگرفت. در ضمن روایی محتوایی پرسشنامه با نظر افراد متخصص و پایایی آن با روش دو نیمه سازی و آلفای کرونباخ (0.97) بررسی گردید و مورد تایید قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و شاخصهای توصیفی و آزمونهای مجذور کای و همبستگی اسپیرمن آنالیز گردید.
بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، میانگین استرس در مدیران ارشد و معاونین آنها 54.88 بود و 34.3 درصد آنها پر استرس بودند. از میان ابعاد مورد بررسی بعد شغلی کاری با میانگین 58.73 بیشترین استرس و بعد جسمی با میانگین 41.43 درصد کمترین استرس را در مدیران ایجاد میکرد. از میان گزینه های استرس زا به ترتیب؛ عدم رعایت قوانین به وسیله کارکنان، توفیق افراد فرصت طلب و وجود تبعیض در انجام کار مراجعین بیشترین استرس را برای مدیران ایجاد کرده بود.
با توجه به این که در این مطالعه بعد شغلی کاری بیشترین استرس را در مدیران ایجاد نموده بود، به نظر میرسد موثرترین گام در جهت کاهش استرس و بهبود عملکرد مدیران انجام نظارتهای دقیق، تشویقهای مطلوب و در نهایت تنبیه های به جا و متناسب با عملکرد آنان باشد.

بیماری های منتقله به روش جنسی از شایعترین بیماری های بشر بوده است و زنان به دلایل زیست شناختی، فرهنگی و اجتماعی نسبت به این بیماری ها و عوارض دراز مدت آنها بسیار آسیب پذیر هستند. افزایش احتمال انتقال ویروس ایدز و نیز انتقال عمودی از مادر به جنین بر اهمیت این بیماری ها میافزاید. در این راستا هدف از این مطالعه تعیین آگاهی زنان متاهل مناطق شهری استان کهگیلویه و بویر احمد در مورد ایدز و سایر بیماری های منتقله به روش جنسی بود.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی و مقطعی میباشد که در سال 1383، بر روی 1379 زن متاهل مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفت. نظر به پوشش بالای مراکز بهداشتی درمانی، نمونه مورد مطالعه به روش نمونه گیری تصادفی خوشهای طبقه ای از فهرست زنان تحت پوشش هر مرکز انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای بود که روایی محتوایی ابزار به روش اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آزمون بازآزمون با ضریب 0.9 بود. داده های مربوط به روش مصاحبه حضوری جمع آوری گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و شاخص های توصیفی و آزمون آماری مجذور کای و تحلیل پراکندگی یک طرف آنالیز شد.
میانگین و انحراف معیار سن نمونه ها 9.3± 33.3 سال بود. اکثریت زنان (85 درصد) خانه دار بوده و میانگین سالهای تحصیل 4.8±7.2 سال بود. اکثریت افراد مورد مطالعه (93.3 درصد) ایدز را یک بیماری منتقله به روش جنسی میدانستند. آگاهی زنان در خصوص انتقال ایدز از طریق سرنگ مشترک، مادر به جنین و شیر مادر به ترتیب؛ 90.9 درصد، 89.9 درصد و 57 درصد بود. آگاهی زنان در دو مورد استفاده از کاندوم سبب حفاظت فرد از ایدز می شود و یک فرد به ظاهر سالم هم میتواند ویروس ایدز را منتقل کند به ترتیب؛ 63.9 درصد و 65.1 درصد بود. در مورد درمان بیماری 51.8 درصد آگاهی نادرست وجود داشت. رابطه بین آگاهی از انتقال جنسی بیماری و تحصیلات معنی دار بود (0.004=p). در مورد سایر بیماری های منتقله به روش جنسی، آگاهی زنان در مورد سوزاک بیشترین (40.5 درصد) و در مورد کلامیدیا کمترین (12.2 درصد) بود. در مورد دو عبارت بیماری های منتقله به روش جنسی میتوانند سبب دردهای مزمن لگنی در زنان شوند و استفاده از کاندوم سبب حفاظت فرد از تمامی بیماری های منتقله به روش جنسی میشود، بیشترین میزان آگاهی (61.1 درصد) به دست آمد. بین آگاهی از این بیماری ها با تحصیلات و شغل رابطه معنی داری وجود داشت (0.001نتیجه گیری