مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، پاییز 1380)

بیش از یک سوم تا نیمی از تشخیص های قاطع پزشکی براساس معاینات اشعه X استوار است. قلب یک دستگاه رادیولوژی، را تیوب اشعه X آن تشکیل می دهد، تولید اشعه X یک پدیده با بازده پایین است و بیش از 99.6% انرژی مصرفی تبدیل به حرارت می شود. این حرارت به عنوان یک عامل محدود کننده عملکرد دستگاه بشمار می رود. هدف از این تحقیق طراحی و ساخت یک سیستم کنترل اتوماتیک حرارت تیوب های اشعه در اکسپوژرهای متعدد بوده است. اکسپوژرهایی که هرکدام به تنهایی از نظر سیستم Overload مجاز بوده ولی در صورت توالی و عدم فاصله گذاری مناسب توسط اپراتور مربوطه می توانند منجر به مشکلات حرارتی در آند شوند. سخت افزار مربوطه با استفاده از سیستم میکروکنترلر طراحی و ساخته شد. سپس برنامه نرم افزاری آن توسط بسته نرم افزاری Franklin proview 8051 و براساس اطلاعات Anode Cooling chart نگاشته و توسط سیستم AL-11 بر میکروکنترلر نصب گردید. سیستم ساخته شده قادر به محاسبه میزان حرارت موجود در آند، در هر لحظه و همچنین محاسبه حرارت ایجاد شده به ازای اکسپوز بعدی و نمایش بلادرنگ آنهاست. تست عملکرد سیستم در 100 اکسپوز آزمایشی قابلیت اطمینان 0.07±99.92% را نشان داد. این سیستم می تواند به عنوان یک ابزار مناسب به منظور حفاظت تیوب های اشعه X رادیولوژی در اکسپوزهای متعدد در مقابل حرارت بیش از حد، کاربرد داشته باشد.

گیاه بومادران، از جمله گیاهانی است که به واسطه مهار آنزیم سیکلواکسیژناز، اثرات ضد التهابی آن به اثبات رسیده و این خود دلیلی برای بررسی اثرات ضد درد آن می باشد. در این مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی بومادران بر خاصیت ضد درد مورفین، جهت کاهش دوز مصرفی مورفین مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه با استفاده از روش Tail flick test، آزمایشات بر روی موش های صحرایی انجام شد. ابتدا دوز مناسب (تزریق داخل صفاقی) مورفین جهت ایجاد بی دردی از طریق دوز-پاسخ، انتخاب شد. سپس اثر ضد درد دوزهای مختلف گیاه بومادران (100 و 75 و 50 و 25 میلی گرم بر کیلوگرم) و همچنین اثر این دوزها بر خاصیت ضد درد در دوز مناسب مورفین (2.5mg/kg) مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده و با استفاده از روش شش گامی تجزیه و تحلیل پراش، بهترین دوز عصاره جهت افزایش اثر ضد درد مورفین 75mg/kg انتخاب گردید (P<0.05). زمان عکس العمل موش های گروه کنترل به محرک دردزا در حدود 2 تا 3 ثانیه و زمان عکس العمل موش هایی که دوزهای مختلف عصاره هیدروالکلی بومادران را قبل از تزریق مورفین (2.5mg/kg) دریافت نموده بودند نسبت به موش هایی که مورفین به تنهایی دریافت کرده بودند، افزایش معنی داری را نشان داد (P<0.05). تمام دوزهای بکار رفته از عصاره هیدروالکلی بومادران موجب افزایش اثر ضد درد مورفین به صورت معنی دار شدند (P<0.05). در ضمن بیشترین اثر در دقیقه 45 آزمایش مشاهده گردید.

در حال حاضر ریشه کن کردن H.pylori در اولسر معده، دوازدهه و لنفوم نوع MALT توصیه می شود. برای پیگیری بیمارانی که تحت درمان آنتی بیوتیکی قرار می گیرند می توان از روش های تهاجمی و غیر تهاجمی استفاده نمود. این مطالعه به منظور مقایسه روش تهاجمی (آندوسکوپی+بیوپسی) و روش اندازه گیری آنتی بادی های ضد H.pylori صورت گرفته است. این مطالعه مقایسه ای بر روی 150 بیمار که به علل مختلف جهت آندوسکوپی قسمت فوقانی گوارش مراجعه کردند، انجام شد. افرادی که پس از بررسی پاتولوژیکی و بیوپسی معده، H.pylori در آنها مثبت بود انتخاب و به صورت اتفاقی در سه گروه 50 نفری تحت درمان چهار دارویی (امپرازول+بیسموت+مترونیدازول+آموکسی سیلین) قرار گرفتند. یک ماه بعد جهت گروه اول آندوسکوپی+بیوپسی، گروه دوم تست سرولوژی H.pylori ELISA-IgA و گروه سوم تست سرولوژی H.pylori ELISA-IgG درخواست شد تا میزان ریشه کن شدن H.pylori بررسی و مقایسه گردد. 23 بیمار به علل مختلف از مطالعه خارج شدند و در گروه اول 41 بیمار و در گروه دوم 42 بیمار و در گروه سوم 44 بیمار بررسی گردیدند. در گروه اول که آندوسکوپی مجدد+بیوپسی انجام شد H.pylori در 70.7% منفی، در گروه دوم در 35.7 درصد (P<0.001) و در گروه سوم در 20.5% منفی بود (P<0.001) که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود. در پیگیری کوتاه مدت (یک ماه) چون کاهش آنتی بادی ها از حساسیت کافی برخوردار نمی باشند علیرغم آنکه آندوسکوپی مجدد+بیوپسی یک عمل تهاجمی نسبت به سرولوژی می باشد، توصیه می گردد.

کفیر از جمله محصولات شیرترش می باشد که مبدا آن شمال قفقاز است. ماهیت میکروبی دانه های کفیر مورد بحث بوده و تاکنون بطور دقیق مشخص نشده است. بطور کلی دانه های کفیر دارای میکروارگانیسم های زیر است: استرپتوکوکسی های اسید لاکتیک و لاکتوباسیل های مزوفیل اسید لاکتیک، مخمرهای تخمیر کننده و غیر تخمیر کننده لاکتوز و باکتری های اسید استیک که در بعضی مطالعات به اثرات درمانی آن اشاره شده است. این مطالعه به منظور مشخص کردن بعضی از این اثرات انجام شده است. این مطالعه بر روی باکتری های استافیلوکوکوس آرئوس، اشرشیاکلی، سودوموناس آئروژینوزا، سالمونلاتیفی، قارچ مخمری کاندیدا آلبیکنس و دو گونه درماتوفیت تریکوفیتون منتاگروفیتس و میکروسپورم کانیس انجام شده که با استفاده از محیط های کشت میکروبیولوژیکی و قارچی با روش های چاهک پلیت و رقت لوله ای اثرات ضد میکروبی هشت نوع از عصاره های ماست معمولی و عصاره حاصله از ماست کفیر در دو دمای 20 و 27 درجه سانتیگراد در دو زمان تخمیر 24 و 48 ساعته به صورت In vitro بر روی چهار گونه باکتری و سه گونه قارچ مزبور مورد مطالعه قرار گرفت. از عصاره های بکار رفته ماست معمولی و ماست کفیر در دو دمای 20 و 37 درجه سانتیگراد و در دو زمان تخمیر 24 و 48 ساعته، بیشترین اثر را ماست کفیر در 37 درجه با 48 ساعت زمان تخمیر و با غلظت 75 میلی گرم در میلی لیتر بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا نشان داد. کفیر بر روی سه قارچ بکار رفته اثر ضد قارچی نشان نداد. ماست کفیر دارای اثرات ضد میکروبی بر روی برخی از باکتری های بیماریزا از جمله سودوموناس آئروژینوزا می باشد.

سقط به ختم بارداری قبل از هفته بیستم بر مبنای اولین روز آخرین قاعدگی گفته می شود. سقط می تواند به صورت خودبخودی یا القایی باشد، که به منظور اهداف درمانی انجام می گیرد. درمان معمول جهت سقط، دیلاتاسیون و کورتاژ می باشد. درمان دیگر درمان انتظاری می باشد که نیاز به جراحی را واضحا کاهش می دهد. این مطالعه نیمه تجربی بین سال های 79-1378 بر روی بیماران مراجعه کننده به درمانگاه تخصصی زنان و زایمان بیمارستان شهید یحیی نژاد شهرستان بابل انجام شد. نمونه گیری به صورت آسان بود و 51 بیماری که سقط خودبخودی در سه ماهه اول و خونریزی در حد لکه بینی و ضخامت آندومتر 12mm و کمتر از آن در سونوگرافی شکمی داشتند، وارد مطالعه شدند و اطلاعات بدست آمده با آزمون های X2 و Paired T test مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این مطالعه میانگین سنی بیماران 5.2±25.5 سال و سن حاملگی آنها بطور میانگین 1.5±7.7 هفته بود، که ارتباط معنی داری نداشتند. از 51 بیمار 50 مورد (98%) نیازی به کورتاژ نداشتند و یک مورد (2%) به علت خونریزی شدید کورتاژ شدند (P<0.05). در این مطالعه هیچ عوارضی در 51 بیمار دیده نشد، فقط یک بیمار از 51 نفر بعد از دو هفته با خونریزی شدید مراجعه کرد که تحت عمل کورتاژ تخلیه ای قرار گرفت. خانم هایی که دارای سقط خودبخودی هستند در صورتی که خونریزی در حد کم داشته باشند می توان برای آنها سونوگرافی انجام داد و با توجه به ضخامت آندومتر 12mm یا کمتر از آن درمان انتظاری را برای بیماران در نظر گرفت و از کورتاژ که به نوبه خود عوارضی از قبیل بیهوشی، جراحی و هزینه گزاف بیمارستانی را در بردارد جلوگیری بعمل آورد.

مهمترین وظیفه متخصص بیهوشی حصول راه هوایی مطمئن در کوتاهترین زمان است. با توجه به وجود موارد متعددی که در آنها منع مصرف ساکسینیل کولین وجود دارد و لوله گذاری تراشه توسط یک شل کننده غیر دپلاریزان پس از 4 دقیقه صورت می گیرد که در مورد اورژانس زمان زیادی محسوب می شود. در این مطالعه با تزریق 20% اضافه دوز تیوپنتال سدیم و دوز معمولی آتراکوریوم این زمان تاخیری به 30 ثانیه کاهش داده شده است. در این بررسی 100 بیمار با کلاس یک انجمن متخصصین بیهوشی آمریکا در محدوده سنی 45-15 سال، بطور تصادفی به دو گروه 50 نفری تقسیم شدند. در گروه شاهد پس از پره مدیکاسیون، آتراکوریوم 0.6mg/kg و سپس تیوپنتال 5mg/kg داده و لوله گذاری پس از 4 دقیقه تهویه بیمار انجام شد در گروه مطالعه پس از پره مدیکاسیون مشابه و آتراکوریوم مساوی، تیوپنتال سدیم با 20% اضافه دوز تزریق شده و لوله گذاری تراشه 30 ثانیه بعد انجام شد. ضربان قلب و فشار خون در دقایق صفر (پایه)، پس از پره مدیکاسیون، پس از القای بیهوشی، بعد از لوله گذاری تراشه و 5 دقیقه بعد به همراه بررسی کیفیت لوله گذاری و تحمل لوله اندازه گیری و ثبت شد و با استفاده از تست های آماری ANOVA و t-test repeated measure و X2 آنالیز شدند. در این مطالعه فشار خون سیستولی و دیاستولی پس از القای بیهوشی در هر دو گروه کاهش و ضربان قلب افزایش داشته است. علیرغم شدیدتر بودن تغییرات فشار خون در گروه مطالعه این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبوده است. 92 درصد بیماران در گروه مورد و 96% در گروه شاهد لوله گذاری بسیار آسان و آسان داشته اند که تفاوت معنی داری نداشتند. میزان عدم تحمل لوله در گروه مورد 20% و در گروه شاهد 12% بوده که اختلاف آماری معنی دار نبوده است. تاخیر 4 دقیقه ای لازم برای لوله گذاری توسط آتراکوریوم را می توان با اضافه دوز تیوپنتال به 30 ثانیه کاهش داد تا هم به عنوان جایگزینی برای بیمارانی که نیاز به لوله گذاری سریع تراشه دارند ولی منع مصرف ساکسینیل کولین دارند، بکار برد و هم عوارض تهیه دراز مدت ریه ها با ماسک و بگ بیهوشی (مانند اتساع معده و استفراغ) را کاهش داد

استافیلوکوک اورئوس یکی از عوامل مهم در ایجاد عفونت های بیمارستانی می باشد. ایجاد مقاومت در این باکتری نسبت به آنتی بیوتیک ها مشکلات فراوانی را در رابطه با درمان و ریشه کنی آن ایجاد نموده است. به همین دلیل بررسی مداوم حساسیت این باکتری نسبت به آنتی بیوتیک ها در مناطق مختلف و گزارش آن ضروری خواهد بود. 125 سوش استافیلوکوک اورئوس از بیماران و حاملین این باکتری در مدت یک سال از بیمارستان ها و مراجعه کنندگان به آزمایشگاه ها در شهرستان بابل جداسازی گردیده که 89 مورد آنها (71%)، از بیماران دارای عفونت های مختلف پوستی، عفونت های مجاری ادراری، زخم های پس از عمل جراحی نمونه برداری شده است و 36 مورد بقیه (29%) از کارکنان بیمارستان با نمونه گیری از بینی آنها صورت پذیرفته است. پس از افتراق باکتری تست حساسیت به اکساسیلین به روش Oxacillin Disk Diffusion screen plate بعمل آمد و روی مواد مقاوم جدا شده تست حساسیت به وانکومایسین، پنی سیلین، تری متوپریم بعمل آمده است. 90 مورد (72%) از استافیلوکوک های اورئوس آزمایش شده به اکساسیلین مقاوم بوده اند که همگی به پنی سیلین نیز مقاومت نشان داده اند. تست حساسیت به تری متوپریم، 65% مقاومت را نشان داده است و همه موارد مقاوم به اکساسیلین نسبت به وانکومایسین حساس بوده اند. با توجه به موارد زیاد مقاومت به آنتی بیوتیک ها جهت درمان عفونت های استافیلوکوک های اورئوس و جلوگیری از هزینه های بی مورد و ناموفق درمانی و ریشه کنی این باکتری انجام تست های میکروب شناسی و حساسیت دارویی قبل از درمان ضروری بوده و توصیه می شود که بررسی مداوم جهت یافتن راهکارهای عملی در ریشه کنی و یا کاهش گسترش عفونت های استافیلوکوک اورئوس صورت پذیرد.

توکسوپلاسموزیس یک عفونت مهم در حیوانات زنده می باشد که با توجه به گستردگی بالای آلودگی به آن و عوارض و پیامدهای بیماری در انسان و دام می باید مورد بررسی قرار گیرد. لذا این مطالعه با هدف تعیین میزان آلودگی توکسوپلاسمیک در دام ها و اهالی شهرستان ساوه انجام گرفته است. در این مطالعه 1299 نفر از ساکنین شهرستان ساوه (762 روستایی و 537 شهری) و 1952 دام این مناطق (832 گاو و 1120 گوسفند) بطور تصادفی خوشه ایانتخاب و با استفاده از تست IFA به عنوان ابزار غربالگری مورد مطالعه سرولوژیکی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که 22.5% دام های مورد مطالعه تیتر آنتی بادی توکسوپلاسموزیس مثبت داشته اند. میزان آلودگی در گاوهای مناطق روستایی (دامداری های سنتی) بیش از گاوهای مناطق شهری (دامداری های صنعتی) بوده اما گوسفندان مناطق شهری بیش از گوسفندان مناطق روستایی آلودگی به توکسوپلاسموزیس داشته اند. این مطالعه همچنین نشان داد که 35.3% افراد مورد مطالعه تیتر آنتی بادی توکسوپلاسموزیس مثبت داشته اند. میزان آلودگی در ساکنین مناطق شهری بطور معنی داری بیش از آلودگی افراد در مناطق روستایی بوده است. در این مطالعه بین جنسیت و آلودگی افراد به توکسوپلاسموزیس رابطه معنی داری مشاهده نگردید. با توجه به پایین بودن میزان آگاهی افراد در مورد توکسوپلاسموزیس و عوارض ناشی از این بیماری، پیشنهاد می گردد برنامه های آموزشی به منظور پیشگیری از بروز و شیوع بیماری به مورد اجرا درآید.

همانژیوپری سایتوما توموری نادر با منشا عروقی است، که 10% آن در کودکان دیده می شود. این تومور از پری سایت های اطراف عروق برمی خیزد. هدف از گزارش این مورد، نادر بودن آن و عدم وجود گزارش این مورد به عنوان توده ناحیه کفل می باشد. گزارش مورد: ر.الف نوزادی رسیده (ترم) و با وزن متناسب با سن حاملگی می باشد که با توده ای عروقی و اولسراتیو به ابعاد 2×3×2 در انتهای تحتانی ستون فقرات در خط وسط، در ناحیه کفل مراجعه نموده است. توده بطور کامل با جراحی برداشته شد. هیستوپاتولوژی و همچنین رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی آن همانژیوپری سایتوما، را نشان داد معاینات پیگیرانه تا سن 11 ماهگی (هنگام تهیه گزارش) مشکلی که نشانه متاستاز دور دست و یا عود ضایعه در محل باشد را نشان نداد. در تشخیص افتراقی توده های خط وسط در ناحیه همانژیوپری سایتوما را نیز باید در نظر داشت.

گرچه حاملگی مولار در سنین بالای 50 سال نادر است ولی بیشتر از جهت ابتلا به بیماری تروفوبلاستیک پایدار و بدخیم که شانس آن در گروه سنی بالای 40 سال افزایش می یابد، حائز اهمیت می باشد. گزارش مورد: خانم 52 ساله ای است که با شکایت خونریزی واژینال از 4 ماه قبل از مراجعه و بستری شدن، که در سونوگرافی شکمی انجام شده نیز یک توده mm 112±91 با اکوی مختلط در فوندوس رحم با تشخیص میوم گزارش شد. بعد از هیسترکتومی شکمی و برش دادن رحم وزیکول های خوشه ای(حاملگی مولار) مشاهده گردید که جهت تایید تشخیص به پاتولوژی ارسال شد. سونوگرافی برای تشخیص حاملگی مولار بسیار کمک کننده است ولی کافی نیست. تست ادراری حاملگی دقت تشخیص کافی برای رد حاملگی مولار را ندارد. همچنین در سنین حوالی یائسگی عوارض حاملگی مانند حاملگی مولار به عنوان تشخیص افتراقی مهم خونریزی غیر طبیعی رحمی باید مدنظر باشد. در بیمار مورد نظر با توجه به سن و تکمیل فرزندان هیسترکتومی شکمی انجام و پیگیری با اندازه گیری βHCG انجام شد که خوشبختانه بدخیمی دیده نشد.