فصلنامه کومش
سال دهم شماره 2 (پیاپی 30، زمستان 1387)

امروزه مهم ترین عاملی که در تعلیم و تربیت دانشجویان نقش ایفا می کند، اساتید می باشند، لذا مراکز آموزش عالی برای تعیین شایستگی اساتید خود ملاک هایی را تعیین، تا عمل کرد آن ها را ارزشیابی و اساتید نمونه خود را مشخص تا با استفاده از آن، کیفیت آموزش را ارتقا بخشند. حال سوال این است که استاد خوب کیست و چه خصوصیاتی باید داشته باشد. به این منظور در این مطالعه به بررسی ویژگی های یک استاد خوب دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان پرداخته شده است.

این پژوهش یک مطالعه توصیفی- تحلیلی است که درسال 87-1386 بر روی 133 نفر از دانشجویان دانشکده پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی سمنان انجام گرفت. از یک پرسش نامه دو بخشی که روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفته بود، نظرات دانشجویان در خصوص 24 ویژگی یک استاد خوب دانشگاهی در مقیاس نگرش سنج لیکرت به صورت بی اهمیت، کم اهمیت، نسبتا مهم، مهم یا بسیار مهم مورد پرسش قرار گرفت. سپس این ویژگی ها در4 حیطه دانش پژوهی، روش تدریس، شخصیت فردی و توانائی در ارتباط دسته بندی شد.

76 درصد دانشجویان خانم، 4/53 درصد دانشجویان رشته کارشناسی بودند. مهم ترین خصوصیات یک استاد خوب دانشگاهی ازدیدگاه دانشجویان به ترتیب تسلط استاد بر درس مورد تدریس، شیوائی بیان، نحوه سامان دهی و تنظیم درس و علاقمندی به تدریس بوده است. از طرفی دیگر، قاطعیت وسخت گیری، علاقمندی به پژوهش و سابقه تدریس از ویژگی هایی بودند که دانشجویان کم ترین اهمیت را برای آن قائل بودند. آزمون های انجام شده فقط معنی دار بودن رابطه بین جنس و ویژگی های حیطه شخصیت فردی استاد را نشان داد (025/0=P).

با توجه به یافته ها، لازم است دانشگاه در جذب اساتید، تسلط علمی، شیوایی بیان و علاقه به تدریس را در امتحان های ورودی سرلوحه کار قرار داده و پس از پذیرش و قبل ازشروع کار، اساتید را درکارگاه هایی که نحوه سازماندهی و تنظیم درس، روش های تدریس و چگونگی برقراری ارتباط با مخاطب را آموزش می دهد، شرکت داده تا آنان با آموزشی موثرکه احساس رضایتمندی بیش تر در دانشجویان ایجاد می کند، کیفیت یاددهی- یادگیری را بهبود بخشند.

به دنبال هر تشنج، دوره ای مهاری به نام دوره «تضعیف پس از تشنج» وجود دارد که بر تشنج بعدی اثر تضعیفی دارد. در این تحقیق نقش گیرنده های GABAA در ایجاد دوره تضعیفی پس از تشنج در مدل صرعی کیندلینگ آمیگدال در موش صحرایی مطالعه شد.
ابتدا حیوانات با تحریک الکتریکی آمیگدال کیندل شدند. سپس حیوانات کیندل شده به چهار گروه تقسیم شدند. حیوانات گروه های مختلف به ترتیب در زمان های 10، 30، 60 و 90 دقیقه پس از تحریک اول، تحریک دوم را دریافت کردند و درصد تضعیف کمیت های تشنجی پس از تحریک دوم محاسبه گردید. در چهار گروه دیگر از حیوانات، بیکوکولین (100 نانومولار)، آنتاگونیست اختصاصی گیرنده های GABAA، 10 دقیقه قبل از تحریک دوم به داخل بطن مغز تزریق شد و اثر آن بر درصد تضعیف ناشی از تحریک اول بررسی گردید. تعداد حیوانات در همه گروه ها 6 سر بود.
هنگامی که تحریک دوم در فاصله زمانی 10 و 30 دقیقه پس از تحریک اول به حیوانات اعمال شد، کاهش معنی داری در شدت تشنج به دنبال تحریک دوم مشاهده گردید و کمیت های تشنجی به دنبال تحریک دوم دچار تضعیف شدند. تزریق بیکوکولین از شدت این تضعیف کاست و درصد تضعیف کمیت های تشنجی به دنبال تحریک دوم را به طور معنی داری نسبت به گروه دریافت کننده حلال دارو کاهش داد (05/0P<). این کاهش هنگامی که تحریک دوم در زمان های 10 و 30 دقیقه پس از تحریک اول اعمال شد معنی دار بود.
نتایج به دست آمده نشان داد یکی از مکانیسم های ایجاد دوره تضعیفی پس از تشنج فعالیت گیرنده های GABAA توسط گابای اندوژن می باشد. در عین حال، به دنبال مهار گیرنده های GABAA این دوره تضعیفی به طور کامل از بین نمی رود. بنابراین، عوامل دیگری نیز در ایجاد آن نقش دارند.

آسیب ناشی از کار یکی از مشکلات مهم کشورهای در حال توسعه است. اولین قدم در زمینه حل این مشکل، بررسی وضعیت آسیب های ایجاد شده ناشی از کار و مشخصات آن است. از این رو، هدف این تحقیق بررسی وضعیت آسیب های ناشی از کار در سمنان (به عنوان یک شهر مهم صنعتی ایران) بود.
این مطالعه یک پژوهش توصیفی است که بر اساس اطلاعات مربوط به علل و عوامل حوادث حین کار در سطح شهر سمنان در سال های 1385-1381 انجام شده است. محل جمع آوری داده ها، بررسی پرونده های بیماران منتقل شده به بیمارستان تروما شهر سمنان بود. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار spss11 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
تجزیه تحلیل داده های به دست آمده نشان می دهد که میزان بروز حوادث حین کار در سال های 85-81 برابر 8/3 در هزار بوده است. حوادث حین کار بیش تر در کارگران جوان (24-20 سال)، مرد و متاهل روی داده است. بیش ترین حوادث در ساعات 10-7 صبح رخ داده اند و بالاخره بیش ترین عامل بروز حوادث، عوامل فردی (خستگی، چند شغله بودن، مشکلات خانوادگی، استفاده از دارو و...) بودند، که 6/53 درصد حوادث را به خود اختصاص می دادند.
انجام برنامه های آموزشی عمومی و تخصصی مدواوم برای حفاظت از کارگران در مقابل حوادث حین کار ضروری است. همچنین، راهبردها و دستورالعمل های مرتبط باید در سطح ملی تعیین و ارایه گردد. در این دستورالعمل ها باید عوامل فردی دخیل در وقوع حوادث توجه جدی شود.

با افزایش کاربری جذب سنجی دوگانه اشعه (DXA) X، دزیمتری پرتو X در دو حالت دسته اشعه قلمی و پهن با اندازه گیری دز سطحی مورد بررسی محققین، قرار گرفته است، اما اندازه گیری هایی برای ارزیابی دز جذبی برای عمق های مختلف اندام های بحرانی از قبیل تیروئید و رحم صورت نگرفته است. در این مطالعه، همبستگی میان دز عمقی اندام های بحرانی بر اساس دز سطحی بررسی می گردد. در مطالعه حاضر، فانتوم طراحی شده آنتروپومورفیک تحت تابش سیستم Lunar DPX-MD با دسته اشعه قلمی قرار گرفت. دزیمترهای TLD-400، در عمق های مختلف تیروئید و رحم فانتوم و نیز در سطح فانتوم (نزدیک منبع) قرار داده شدند. در مدهای اسکن مهره ای و فمورال، دز سطحی و دز عمقی لب های چپ و راست تیروئید و نیز رحم در عمق های مختلف و مرکز اسکن اندازه گیری شد. هم بستگی میان دز سطحی و دز در عمق های مختلف با استفاده از آنالیز رگرسیون خطی حاصل گردید. هم بستگی معنی داری میان دز عمقی با دز در مرکز اسکن به جز در اسکن فمورال مشاهده نشد. با اعمال فاکتور کیفی و فاکتور وزنی اندام ها، دز موثر در اسکن مهره ای 064/0، 059/0، 061/0 و 242/0 میکروسیورت برای لب های چپ و راست تیروئید، رحم و تخمدان برآورد گردید. نتیجه گیری می شود که هم بستگی معنی داری میان دز سطحی و دز در عمق های مختلف وجود دارد. سیستم حاضر، دارای دز تابشی بسیار کم و مشابه دز زمینه است

بیماران همودیالیزی با چالش های فراوانی در زندگی روزمره روبرو می شوند که استفاده از رفتارهای مقابله ای را به منظور سازگاری با این چالش ها برای آنان لازم می سازد. هدف این مطالعه تعیین سبک های مقابله ای در بیماران همودیالیزی بود.
در یک مطالعه مورد- شاهد، یک صد نفر بیمار همودیالیزی مراجعه کننده به مرکز همودیالیز بیمارستان نور اصفهان بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب گردیدند و با یک صد نفر فرد سالم از جمعیت عیادت کنندگان بیماران بستری که به صورت تصادفی انتخاب شدند، از لحاظ سبک های مقابله ای با یک دیگر مقایسه شدند. داده ها از طریق پرسش نامه دموگرافیک و مقیاس سبک های مقابله ای جالویس جمع آوری گردید و سپس با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیری و تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های تحلیل کواریانس چند متغیری تفاوت معناداری (448/5 =F و 0001/0 =P) را بین دو گروه نشان داد. هم چنین نتایج تحلیل کواریانس نشان داد تفاوت معناداری بین دو گروه در سبک های مقابله ای مواجه مستقیم (104/18 =F و 0001/0 =P)، طفره آمیز (698/9 =F و 002/0 =P) و تسکین دهنده (863/10 =F و 001/0 =P) وجود دارد. معهذا این نتایج تفاوت معناداری بین دو گروه مورد و شاهد در سایر سبک های مقابله ای نشان نداد.
به طور کلی یافته ها این بررسی نشان داد بیماران همودیالیزی تمایل کم تری به استفاده از سبک مقابله ای مواجه مستقیم دارند و در مقابل، بیش تر سبک های طفره آمیز و تسکین دهنده را نیز در رویارویی با استرس ها به کار می گیرند. بنابراین به نظر می رسد که بیماران همودیالیزی در رویاروئی با چالش های ناشی از بیماری و درمان آن بیش تر از سبک های هیجان- مدار استفاده می نمایند. یافته ها نقش ارزیابی شناختی بیماران همودیالیز از چالش های بیماری یا آن چه در مفهوم جدید ادراک بیماری نامیده می شود، در سبک های مقابله ای را مورد تاکید قرار می دهد.

تالاسمی ماژور باعث عوارض زیادی در اندام های مختلف مبتلایان می شود که ناشی از آنمی و افزایش بار آهن و رسوب آن در این اندام ها به علت تزریق های مکرر خون است. هدف این مطالعه بررسی عملکرد لوله های کلیوی در بیماران مبتلا به بتا تالاسمی ماژور از طریق اندازه گیری NAG (N- Acetyl-β D -Glucosaminidase) است.
39 بیمار تالاسمی ماژور شهرستان سمنان و 22 کودک سالم که از نظر سن و جنس جور بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه های خونی و ادراری برای اندازه گیری مارکرهای بیوشیمایی گرفته شد. غلظت آنزیم ادراری NAG ادراری (به عنوان شاخص عملکرد لوله های کلیوی) و نسبت اداری این آنزیم به کراتینین اندازه گیری شد.
میانگین NAG در گروه تالاسمی به طور معنی داری بیشتر از گروه گروه کنترل بود (001/0< p). بین میزان NAG با میزان فریتین خون و میزان حجم خون دریافتی سالانه بیماران تالاسمی ارتباط معنی داری مشاهده نشد. ولی بین میزان NAG و طول مدت بیماری ارتباط معنی دار و هم بستگی مثبت مشاهده شد (014/0 =p و 314/0 =r). نهایتا تفاوت معنی داری بین GFR دو گروه مشاهده نشد.
نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد لوله های کلیوی در بیماران با تالاسمی ماژور مختل می شود که توسط افزایش غلظت ادراری NAGمشخص می شود. همچنین یک رابط مستقیمی بین افزایش این آنزیم و مدت بیماری وجود دارد. بنابراین، علیرغم طبیعی بودن GFR و سایر مارکرهای بیوشیمایی (مثل اوره و کراتینین)، افزایش اداری غلظت NAG باید به عنوان یک مارکر اولیه آسیب لوله های کلیوی در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور مورد توجه قرار گیرد.

بروسلوز (Brucellosis) یا تب مالت یک بیماری قابل انتقال بین انسان و دام بوده و به عنوان مشکل اساسی بهداشت دام و بهداشت همگانی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران که دام منبع درآمد و اشتغال می باشد به شمار می رود. پیش گیری، کنترل، یا ریشه کنی بروسلوز در یک کشور یا منطقه نیازمند سیاست گذاری و تصمیم سازی و در اختیار داشتن آمار و اطلاعات اپیدمیولوژیکی دقیق می باشد. هدف این مطالعه، بررسی فراوانی موارد گزارش شده تب مالت به مرکز بهداشت استان از مراکز بهداشتی و درمانی خصوصی و دولتی شهرستان سمنان در سال 1385 است.
در این مطالعه که از نوع توصیفی بوده تمام بیمارانی که در سال 1385 تب مالت در آن ها تشخیص داده شده و اطلاعات آن ها در مراکز بهداشتی درمانی دولتی و خصوصی شهرستان سمنان شامل شهرهای سمنان، سرخه، مهدی شهر، شهمیرزاد و مرکز بهداشت استان موجود بوده است وارد مطالعه گردیدند. اطلاعات تمامی موارد بیماری تب مالت شناسایی شده در سال 85 استخراج شده و در چک لیست تهیه شده وارد شدند و پس از ورود به کامپیوتر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
طبق یافته های به دست آمده طی این تحقیق تعداد 62 مورد ابتلا به تب مالت شناسائی شده که تنها 26 مورد (9/41%) از این تعداد در مرکز بهداشت استان به ثبت رسیده است. فقط 6/7% موارد شناسائی شده در آزمایشگاه های خصوصی، 20% موارد شناسائی شده در بیمارستان های دانشگاهی، 2/18% موارد شناسائی شده در مطب پزشکان عمومی و 50% موارد شناسائی شده در مطب پزشکان متخصص به مرکز بهداشت استان گزارش و ثبت شده اند. اما هیچ یک از 3 مورد شناسایی شده در بیمارستان های غیردانشگاهی در مرکز بهداشت استان به ثبت نرسیده اند. در مقابل 7/93% از موارد شناسائی شده در مراکز بهداشتی درمانی در مرکز بهداشت استان به ثبت رسیده اند که بیش ترین موارد ثبت شده را به خود اختصاص داده اند.
با توجه به ثبت تنها 26 مورد (9/41%) از 62 مورد شناسائی شده تب مالت در مرکز بهداشت استان و با بررسی اطلاعات حاصل، می توان به این نتیجه رسید که به غیر از مراکز بهداشتی و درمانی دولتی که 7/93% موارد آن ها ثبت شده بود بقیه مراکز درمانی، بیمارستان ها و آزمایشگاه های شهرستان نسبت به گزارش دهی موارد شناسائی شده خود به مرکز بهداشت استان توجه کم تری داشته و به این ترتیب موارد واقعی ابتلا به تب مالت در مرکز بهداشت استان به ثبت نمی رسد. نظارت و کنترل بیش تر و استفاده از راه کارهای تشویقی می تواند به حل این مشکل کمک نماید.

درد شایع ترین شکایت کلینیکی بیماران و درمان درد، قدیمی ترین مشکلات بشری می باشد. مطالعات اخیر نشان داد سایمتیدین موجب عمل ضد دردی در حیوانات آزمایشگاهی و انسان می شود. هدف این مطالعه تعیین دوز مناسب بی دردی سایمتیدین درکنترل دردهای پس از عمل جراحی در یک مطالعه دوز پاسخ می باشد.
این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی و دوسو کور بوده که تعداد 120 بیمار مرد و زن، پس از گرفتن رضایت، به صورت تصادفی در چهار گروه الف- سایمتیدین (mg/kg3) ب- سایمتیدین (mg/kg6) ج- سایمتیدین (mg/kg8) د- مورفین (mg/kg1/0) تقسیم شدند و پس از عمل جراحی به محض تشدید درد بیمار در حد غیر قابل تحمل، داروی مورد نظر به صورت وریدی آهسته تجویز گردید. نمره درد بیمار پس از 5/0، 1 و2 ساعت پس از تزریق با روش(RPS) Numeric Rating Pain Scaleمورد ارزیابی و در نهایت متوسط زمان بی دردی به عنوان معیار ضد دردی دارو مورد سنجش قرار گرفت.
میانگین نمره درد قبل از تزریق، نیم ساعت، یک ساعت و 2 ساعت پس از تزریق در بین چهار گروه اختلاف معنی داری نداشت، ولی نسبت به میانگین درد قبل از تزریق کاهش معنی داری را نشان داد (05/0> P). هم چنین زمان بی دردی در بین چهار گروه اختلاف معنی داری نداشت.
سایمتیدین در هر سه دوز از نظر مدت زمان بی دردی و نیز کیفیت بی دردی القاء شده تفاوتی را با مورفین نشان نداد. لذا به نظر می رسد سایمتیدین در هر سه دوز، دارویی مطمئن (Safe) برای کاهش درد بعد از عمل جراحی باشد.

حوادث عروق مغزی (Cerebro-vascular accident; CVA) سومین علت شایع مرگ و میر و دومین علت شایع عوارض ناشی از بیماری در دنیا می باشد. با توجه به این که بالا بودن سطح چربی های خون و پدیده آترواسکلروز از جمله عوامل خطرسازحوادث عروق مغزی می باشند و از آنجایی که گزارشاتی مبنی بر ارتباط آترواسکلروز با بروز چین نرمه گوش (Ear lobe crease; ELC) وجود دارد، لذا دراین مطالعه ارتباط بین ELC و CVA را مورد بررسی قرار گرفت.
مطالعه به صورت مورد- شاهدی طراحی شد. در این پژوهش 55 نفر از بیماران مبتلا به CVA (گروه مورد) و 55 نفر از بیماران فاقد CVA (گروه شاهد) را انتخاب و سپس وجود ELC و نیز کلسترول، LDL و HDL در هر دو گروه مورد بررسی قرار گرفت.
شیوع ELC در بیماران مبتلا به CVA بیش تر از افراد فاقد CVA بود (1/74% در برابر 9/25%، 001/0P<). میانگین کلسترول و LDL در افراد مبتلا به CVA بالاتر از افراد فاقد CVA (001/0P<) بود. میانگین HDL در گروه بیماران پایین تر از گروه شاهد بود (001/0P<). میانگین کلسترول و LDL در افراد دارای ELC، بالاتر و میانگین HDL در این افراد پایین تر از افراد فاقد ELC بود (001/0P<).
شیوع ELC در بیماران مبتلا به CVA بیش تر از افراد فاقد CVA می باشد (81/7:OR). میانگین سطح لیپیدهای خون در این بیماران بالاتر از بیماران فاقد آن می باشد. به عبارت دیگر، شانس ابتلا به CVA در افراد دارای ELC تقریبا 81/7 برابر افراد فاقد آن است. با توجه به شیوع بالای ELC در بیماران CVA، به نظر می رسد ELC به عنوان یک فاکتور خطر در بررسی بیماران باید مورد توجه قرار گیرد.

کاهش دادن سطح استرس اکسیداتیو و میزان گلوکز و لیپیدهای نامطلوب سرم در بیماران دیابتی از اهمیت بالینی زیادی برخوردار است. در این مطالعه، تاثیر سیلی مارین بر میزان گلوکز، لیپیدهای خون و سطح استرس اکسیداتیو موش صحرایی دیابتی مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه تحقیقاتی از نوع تجربی، موش های صحرایی نر (40 =n) به طور تصادفی به چهار گروه کنترل، کنترل تحت تیمار با سیلی مارین، دیابتی و دیابتی تحت تیمار با سیلی مارین تقسیم شدند. دو گروه کنترل و دیابتی تحت تیمار با سیلی مارین، در شروع دوره آزمایش (در گروه حیوانات دیابتی، قبل از دیابتی شدن آن ها به وسیله تزریق داخل صفاقی 60 میلی گرم بر کیلوگرم داروی استرپتوزوتوسین) mg/Kg200 و سپس به مدت 8 هفته روزانه mg/Kg 100 سیلی مارین را به روش داخل صفاقی دریافت کردند. میزان گلوکز، تری گلیسیرید، کلسترول توتال، کلسترول LDL، HDL و سطح فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و میزان مالون دی آلدئید (MDA) سرم قبل از مداخله و پس از 8 هفته تعیین گردید.
پس از هفته هشتم، میزان گلوکز، کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسیرید سرم در گروه دیابتی افزایش (0001/0-03/0 =P) و میزان HDL کاهش معنی داری(03/0 =P) در مقایسه با گروه کنترل نشان داد. در حیوانات دیابتی تحت درمان با سیلی مارین، میزان گلوکز، کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسیرید کاهش (0001/0-01/0=P) و میزان HDL افزایش معنی داری (03/0 =P) در مقایسه با حیوانات دیابتی نشان داد. از طرف دیگر، در حیوانات دیابتی میزان فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان SOD سرم کاهش و میزان MDA سرم افزایش قابل ملاحظه ای در مقایسه با گروه کنترل نشان داد. تیمار حیوانات دیابتی با سیلی مارین موجب افزایش میزان فعالیت آنزیم SOD و کاهش میزان MDA در سرم شد.
درمان حیوانات دیابتی با سیلی مارین علاوه بر کاهش میزان گلوکز سرم، دارای اثرات سودمندی بر لیپیدهای نامطلوب سرم و سطح استرس اکسیداتیو است

تومور کارسینوئید شایع ترین نوع تومورهای نورواندوکرین است که عمدتا سیستم گوارشی یا تنفسی را درگیر می کند. تومور کارسینوئید پستان نادر است و ممکن است به صورت اولیه یا متاستاتیک بروز کند. کارسینوئید اولیه پستان کمتر از 1% تومورهای پستان را شامل می شود و می تواند با سایر کارسینوم های اولیه پستان اشتباه شود، ایمونوهیستوشیمی به تشخیص آن کمک می کند. در این گزارش یک زن 78 ساله که به دلیل توده پستان بیوپسی شد، معرفی می گردد. بررسی های مختلف برای یافتن منشاء خارج پستانی تومور با احتمال متاستاتیک بودن تومور انجام شد. نهایتا بیمار با تشخیص کارسینوئید اولیه پستان تحت عمل جراحی ماستکتومی رادیکال تعدیل شده همراه با دیسکسیون غدد لنفاوی آگزیلا قرار گرفت. بعد از عمل جراحی نیز از درمان های ادجوانت استفاده نشد.