نشریه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات
سال سیزدهم شماره 4 (پیاپی 52، زمستان 1381)

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی صفحات وب کتابخانه های دانشگاهی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی در این زمینه، با استفاده از روش پیمایشی - تحلیلی، به بررسی 13 کتابخانه دانشگاهی تحت وب در ایران بر اساس فهرست شبکه علمی کشور در دی ماه 1380 پرداخته است.

این مقاله، حاصل پژوهشی است که طی آن روابط کتابشناختی در فهرستنویسی کتابشناسی ملی جمهوری اسلامی ایران در سال های 1371-1375 بررسی شده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و گردآوری اطلاعات از طریق سیاهه وارسی انجام پذیرفته است.

قدمت حفاظت و نگهداری مواد اطلاعاتی به قدمت تاریخ پیدایش این مواد است. همه مواد اطلاعاتی از الواح گلین تا پاپیروس، کاغذ، مواد غیر کتابی و مواد رقومی در معرض عوامل آسیب رسانی چون انسان (به دلیل استفاده مکرر، بی دقتی و عدم آگاهی)، رطوبت، دما، نور، آلاینده های هوا، قارچ ها، حشرات، جوندگان، اسیدها، بلایای طبیعی و جنگ ها هستند.

بررسی متون حاضر و تجربیات کارشناسان بازیابی اطلاعات بیانگر این است که معمولا عواملی بر استفاده و کاوش از بانک های اطلاعاتی بر روی لوح های فشرده نوری تاثیرگذار هستند. در این باره، تحقیقی بر روی نظرات دانشجویان مقاطع دکترا و کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز با هدف بررسی نظرات و عملکرد آنان انجام شد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری واقع در مراکز استان ها و مقایسه این رضایت میان آنها انجام گرفته است. روش پژوهش، پیمایشی از نوع تحلیلی است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است.

در پژوهش حاضر سعی شده است، با انگیزه معرفی چند سند دست اول درباره امور حکومتی دوره قاجار، بحث ترتیبات دیوانی و لشکری در این دوره خاص طرح شود و به برخی تغییرات و تبدیلات آن پرداخته شود. نتیجه بحث آنکه شواهدی دال بر ایجاد تشکیلات، و مشورت با برخی افراد در این حکومت، به ویژه در دوره ناصرالدین شاه دیده می شود.

اگر چکیده را که یکی از شیوه های اطلاع رسانی است، چنین تعریف کنیم: ارائه فشرده تمام مطالب مهم یا قسمت های ویژه یک نوشته که خواننده را در فضای کلی نوشته قرار دهد، باید پیشینه کهن تری از دانش و فن کتابداری را در ادب، فرهنگ و تمدن ایرانی جست و جو کرد.

مقاله با بررسی سیر تکوین قوانین حق مؤلف از دوران باستان، امپراطوری رم و قرون وسطا آغاز می شود و با اشاره به”قانون آن“متذکر می شود که این قانون برای اولین بار حق مالکیت فکری را به رسمیت شناخته است. بررسی مسائل حقوقی این قانون در سطوح بین المللی، دسترس پذیری و اینکه چگونه این قانون به عنوان یک عامل، محدودیت دسترسی را تعیین می کند، برداشت هایی که از استفاده منصفانه در کشورهای مختلف می شود و بستگی این مفهوم با اهداف اقتصادی و فرهنگی کشورهای مختلف از دیگر مباحث مقاله است.

این مقاله با نگاهی اجمالی به نسل های مختلف کتابخانه، بیشتر به نسل چهارم و پنجم پرداخته است و ویژگی های آنها به ویژه کتاب های الکترونیکی را مدنظر دارد. در انتها همزیستی کتابخانه سنتی و دیجیتالی را برای کتابخانه ملی پیشنهاد می کند.

آنچه می آید حاصل گفت وگوی خانم طاهره طاهری با آقای دکتر مهدی محسنیان راد است. ایشان لیسانس روزنامه نگاری و رادیو و تلویزیون، فوق لیسانس تحقیق در ارتباط جمعی، دکترای جامعه شناسی، عضو هیئت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات و مؤلف هشت کتاب در حوزه علوم ارتباطات هستند. همچنین دوباره به عنوان پژوهشگر نمونه سال برگزیده شده اند.

با توجه به اینکه کتابخانه ها به منظور اشاعه و بازیابی اطلاعات به تدریج به وسایل الکترونیکی مجهز می شوند، کارکنان کتابخانه باید روابط میان ارتباطات از راه دور و سازمان های فناوری اطلاعات را توسعه دهند. در این مقاله روش های مختلف این گونه روابط و تغیر نقش های کارکنان کتابخانه بررسی شده است.

”مرجع مجازی“که همان خدمات مرجع از طریق پست الکترونیکی است، یکی از اصلاحات رایج و جدید در حرفه کتابداری و اطلاع رسانی است. فرآیند مرجع از طریق پست الکترونیکی معمولا مرکب از سه پیغام است: بیان مسئله توسط مراجعه کننده، تلخیص به وسیله واسطه و تایید توسط مراجعه کننده.

در این مقاله ضمن برشمردن آثار و تبعات استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر زندگی خصوصی و فعالیت های حرفه ای انسان ها به توسعه روزافزون انجمن ها و شبکه های رقومی بر خلاف شبکه های فیزیکی پیشین اشاره می کند.