نشریه دانشور پزشکی
پیاپی 79 (اسفند 1387)

بیش از 300 میلیون نفر عقب مانده ذهنی در سراسر جهان وجود دارد و یکی از چالش های نظام سلامت در هر جامعه، بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان این کودکان است. این مطالعه با هدف تعیین نیازهای درمانی پریودنتال در مراکز بهزیستی تبریز انجام گرفته است.
در این بررسی 386 نفر عقب مانده ذهنی 22-4 سال، مقیم مراکز بهزیستی تبریز مورد بررسی قرار گرفتند که از این تعداد 191 (5/49 درصد) نفر پسر و 195 (5/50 درصد) نفر دختر بودند. با مراجعه به پرونده این بیماران، بهره هوشی و شدت ناتوانی جسمی آنان تعیین شد و سپس بر اساس ایندکس CPITN نیاز های درمانی پریودنتال آنان تعیین گردید. از آزمون «تی» برای مقایسه میانگین ها و از آزمون «مجذور کای» و «من-ویتنی» برای بررسی ارتباط متغیرهای کیفی استفاده گردید.
میانگین سنی بیماران پسر 09/312/13 سال و میانگین سنی بیماران دختر 56/38/13 سال بود که تفاوت معناداری نداشت (05/0=p>). 120نفر دارای عقب ماندگی شدید، 215 نفر دارای عقب ماندگی متوسط و 51 نفر دارای عقب ماندگی خفیف بودند. رابطه معناداری بین بهره هوشی بیماران و کد وضعیت پریودنتالی و نیازهای درمانی پریودنتال آنان وجود داشت (05/0>p). نیار درمانی در 87 نفر از بیماران TN0، در 113 نفر از بیماران TN1، در 144 نفر از بیماران TN2 و در 42 نفر از بیماران TN3 بود.
شدت عقب ماندگی ذهنی وناتوانی جسمی در این بیماران، رابطه مستقیمی با کد وضعیت پریودنتالی و نیاز درمانی پریودنتال آن ها داشت.

سرطان پستان از شایع ترین علل مرگ و میر زنان در عصر حاضر است و ماموگرافی روشی با ارزش در تشخیص زودرس این بیماری محسوب می شود. حساسیت ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان با تعدادی از عوامل از جمله سن، دانسیته بافتی پستان، وضعیت یائسگی، بیماری های سیستمیک، سابقه خانوادگی سرطان پستان و... در ارتباط است. هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات دانسیته پستان در ماموگرافی به دنبال مصرف درمان های هورمونی جایگزین (HRT) (Hormone Replacement Therapy) و مقایسه دو روش هورمون درمانی رایج از این نظر بوده است.
110 خانم یائسه تحت درمان هورمونی جایگزین که برای انجام ماموگرافی غربالگری به سرویس ماموگرافی مراجعه کرده بودند در مطالعه وارد شدند. بر حسب نوع رژیم درمانی مورد استفاده، افراد به دو گروه تقسیم شدند: 1) مصرف روزانه استروژن کونژوگه و مدروکسی پروژسترون استات به طور مداوم (80 نفر)، 2) مصرف روزانه استروژن کونژوگه به همراه مصرف دوره ای مدروکسی پروژسترون استات به مدت دو هفته در ماه (30 نفر). کلیه افراد مورد بررسی دارای یک ماموگرام پایه قبل از شروع HRT بودند که ماموگرام های حین درمان با آن مقایسه می شد.
در ماموگرام های کنترل، افزایش دانسیته ماموگرافیک در 45 درصد از افراد گروه اول و در 3/13 درصد از اعضای گروه دوم دیده شد که دارای اختلاف معنادار است (05/0p>).
مصرف هورمون درمانی جایگزین پس از یائسگی، سبب افزایش دانسیته ماموگرافیک می شود و این افزایش به نوع رژیم مورد استفاده بستگی دارد.

این مطالعه سعی بر آن دارد تا ارزش جانشینی پاسخ های Th1 و Th2 در ارزیابی عوارض درازمدت پوستی ناشی از مواجهه با گاز خردل را بر اساس دستورالعمل کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران بررسی کند.
پژوهش حاضر بخشی از مطالعه غضنفری و همکاران (1387) است که به صورت همگروهی تاریخی بر روی 500 نفر انجام گرفته است. در این مطالعه 372 نفر از مصدومین شیمیایی سردشت و 128 نفر از شهر ربط به عنوان کنترل مورد بررسی قرار گرفته اند.
نتایج نشان می دهند که هر 4 فاکتور IL2 Mitogen، IFN-g Mitogen-Nill، IFN-g Mitogen و IL2Mitogen-Nill دارای اعتبار در سطح آزمایشی بالا (80%PE>) هستند. بررسی مقدار اعتبار در سطح فردی نشان داد هر چند از بین سایتوکاین های Th1 و Th2، سایتوکاین های Th1در حضور میتوژن دارای قابلیت جانشینی مناسب تری برای عارضه های پوستی ناشی از مواجهه با گاز خردل هستند، ولی اعتبار در سطح فردی در تمام این فاکتورها بسیار پایین است و هیچ یک نمی تواند جانشین مناسبی در سطح فردی برای وجود یا عدم وجود عارضه پوستی براساس دستورالعمل تاییدشده در کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران تحت مواجهه با گاز شیمیایی خردل باشد.
مقدار بالای اعتبار آزمایشی در 4 فاکتور بالا می تواند در سطح جامعه نشانگر آن باشد که نسبت بزرگی از آثار گاز خردل بر نقطه انتهایی کلنیکی روی این نقاط انتهایی جانشین دیده می شود. این رابطه از نظر محققین پزشکی بسیار مهم است؛ زیرا عواملی که بتوانند سطح متوسط آن ها را تغییر دهند، می توانند بر متوسط احتمال بروز عوارض پوستی نیز تاثیر گذار باشند. عدم وجود قابلیت جانشینی این فاکتورها در سطح فردی و اندازه اعتبار پایین آن ها برای سنجش ضایعات پوستی ناشی از مواجهه با گاز خردل بر اساس طبقه بندی این مشکلات با استفاده از روش تاییدشده توسط کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران، برای پزشکان بسیار ارزشمند است؛ ولی باید توجه داشت که برای تشخیص، تشخیص افتراقی، اندازه شدت و پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان در بیماران، ارزیابی توانایی یک درمان جدید، و نیز پیش آگاهی این بررسی باید بر اساس نوع بیماری به صورت جداگانه نیز انجام شود.

این مطالعه به منظور بررسی سن اولین قاعدگی و همچنین ارتباط آن با خصوصیات فیزیکی بدن و وضعیت اقتصادی- اجتماعی صورت گرفته است.
این مطالعه، توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی است که در زمستان سال 1382 بر روی 236 دانش آموز دختر مدارس راهنمایی شهر آبادان که در طی 2 ماه قبل از اجرای پژوهش برای اولین بار قاعده شده بودند، انجام گرفت. روش نمونه گیری به صورت تصادفی و جمع آوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه، شامل خصوصیات دموگرافیک فرد و خانواده و خصوصیات اولین قاعدگی بود. همچنین با اندازه گیری قد و وزن و محاسبه شاخص توده بدنی انجام شده است. دختران بر اساس سطح تحصیلات و شغل والدین به 3 گروه اقتصادی – اجتماعی طبقه بندی شدند و سن اولین قاعدگی و ارتباط آن با خصوصیات فیزیکی و وضعیت اقتصادی – اجتماعی آنان بررسی شد.
یافته ها نشان می دهد که سن شروع قاعدگی 81/1±1/13 سال، اندازه قد همزمان با شروع قاعدگی 66/5±153 سانتی متر، مقدار وزن 06/8±62/44 کیلوگرم و شاخص توده بدنی نیز 17/3±87/18 بوده است. در این مطالعه، ارتباط معناداری بین سن اولین قاعدگی با وزن و شاخص توده بدنی به دست نیامد؛ لکن بین سن اولین قاعدگی و قد این ارتباط معنادار بود و همچنین ارتباط معناداری بین اقتصادی- اجتماعی با سن اولین قاعدگی، وزن، قد، شاخص توده بدنی و برخی خصوصیات قاعدگی به دست نیامد.
با توجه به تاثیر وضعیت اقتصادی – اجتماعی در سن وقوع اولین قاعدگی می توان نتیجه گرفت که هر چه تفاوت های اقتصادی – اجتماعی افراد کم تر باشد، تفاوت در سن وقوع قاعدگی کاهش می یابد و همچنین این که خصوصیات فیزیکی شاخص های مناسبی برای پیش بینی زمان وقوع اولین قاعدگی نیستند.

با توجه به تغییرات سیستم عصبی مرکزی به دنبال مصرف مزمن مرفین که منجر به وابستگی و اعتیاد می گردد. همچنین به علت عدم درمان قطعی یا نبود فرایندهای پیشگیری برای ایجاد وابستگی به مواد مخدر، و از طرفی با توجه به توصیه های زیاد برای مصرف داروهای گیاهی بخاطر ارزانی، در دسترس بودن و عوارض جانبی کم تر، در این تحقیق اثر مصرف یکی از این گیاهان بر روند اعتیاد بررسی می گردد. هدف از این مطالعه بررسی اثر مصرف مزمن بذر گیاه داتوره بر کمیت های رفتاری سندرم ترک مرفین به عنوان مهم ترین شاخص وابستگی و اعتیاد بوده است.

حیوانات تحقیق با مصرف افزایشی مرفین از طریق آب آشامیدنی طی 21 روز معتاد می شدند. پس از ایجاد وابستگی برای مشاهده کمیت های رفتاری سندرم ترک فارماکولوژیک در گروه مربوطه، نالوکسان (mg/kg; i.p 5/2) تزریق و علائم سندرم ترک تا 40 دقیقه بعد از تزریق مشاهده می شد. در گروه سندرم ترک فیزیولوژیک 48 ساعت بعد از قطع مصرف مرفین علائم ثبت می گشت. در گروه های مورد درمان دوزهای موثره داروهای مورد نظر به شکل خوراکی طی مدت مصرف مرفین به حیوانات خورانده می شد.

نتایج حاصل از بررسی اثر دوزهای مختلف داتوره مقدار mg/kg 70 را به دوز موثره نزدیک نشان داد. از علائم قابل شمارش در سندرم ترک فیزیولوژیک رفتار انزال توسط داتوره و متادون نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری پیدا کردند (05/0p<). همچنین رفتاردندان قروچه توسط متادون و رها نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری پیدا کرد (05/0 p<). از طرفی بروز علامت غیرقابل شمارش اسهال توسط عصاره گیاه داتوره و متادون بمقدار بارزی نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. از رفتارهای سندرم ترک فارماکولوژیک علائم غیرقابل شمارش رفتار حرکت سگ خیس و کاهش وزن توسط داتوره، و رفتار پریدن توسط داتوره، متادون و رها نسبت به گروه های کنترل خود کاهش معناداری یافتند (به ترتیب 05/0 و 01/0 p<). همچنین رفتار انزل توسط داتوره و متادون و رفتار دندان قروچه توسط سه داروی داتوره، متادون و رها کاهش یافت که نسبت به گروه های کنترل خود تفاوتشان معنادار بود. علاوه بر اینها رفتار غیرقابل شماش اسهال در سندرم ترک فارماکولوژیک به شکل بارز توسط عصاره داتوره و متادون کاهش یافته است.

با توجه به مقایسه داده های به دست آمده در مطالعه حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که در مقایسه با داروی متادون، علی رغم اثرات پراکنده عصاره گیاه بر کمیت های سندرم ترک فیزیولوژیک در کل اثر آن بر این کمیت ها بارز نیست. اما بررسی اثر داروی متادون و عصاره گیاه بر کمیت های سندرم ترک فارماکولوژیک اثر معنادارتر عصاره را بر این کمیت ها نشان می دهد. تحقیقات تکمیلی برای بررسی ترکیب موثره عصاره و مسیر آبشاری دقیق این ترکیب بر روند وابستگی به مرفین مد نظر بوده که در مطالعات بعدی انجام خواهد گرفت.

شب ادراری بعد از بیماری های آلرژیک یکی از شایع ترین بیماری های اطفال است. این اختلال یک مشکل بهداشت بین المللی است و باید به طور جدی با آن برخورد شود. گر چه عوامل متعددی در بروز این عارضه نقش دارند ولی هنوز علت واضحی برای آن مشخص نگردیده است. نتایج بعضی مطالعات نشان داده است که شب ادراری با اختلالات رفتاری و عوارض روانی متعددی بروز می کند و به عنوان یک معضل برای خانواده مطرح می گردد. بنابراین شناسایی عوامل مرتبط با شب ادراری می تواند راهگشایی برای وضع تدابیر بهداشتی- درمانی جهت حل این معضل باشد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با شب ادراری کودکان 12-6 ساله شهر یزد انجام گردید.
این مطالعه مقطعی از نوع مورد- شاهدی بر روی 501 نفر در دو گروه مورد و شاهد انجام گردید. نمونه ها پس از انتخاب تصادفی مدارس ابتدایی شهر یزد شامل 250 نفر از کودکان 12-6 ساله مبتلا به شب ادراری در دسترس از مدارس و نمونه گروه شاهد شامل 251 نفر از کودکان سالم که از نظر سن و جنس با گروه مورد همسان بودند، انتخاب گردیدند. اطلاعات از طریق مصاحبه با والدین توسط پرسشنامه ای شامل مشخصات فردی، خانوادگی، اضطراب و افسردگی کودکان بر اساس معیارهای تشخیصی DSM-IV جمع آوری گردید و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد بین متغیرهای سابقه خانوادگی مثبت (001/0p<)، سابقه عفونت ادراری (001/0p<)، افسردگی و اضطراب جدایی (001/0p<)، مشکلات خانوادگی (001/0p<)، اندازه خانواده (049/0p<)، سطح تحصیلات پدر و مادر (001/0p<) و شب ادراری کودکان ارتباط معنادار آماری وجود دارد. همچنین 138 نفر (8/60) درصد از خانواده های کودکان گروه مورد جهت درمان با کسی مشورت نکردند.
کنترل عوامل مرتبط با شب ادراری به وسیله تدابیر بهداشتی- درمانی، آگاهی و مشاوره خانواده ها می تواند در پیشگیری از این عارضه مؤثر واقع شود.

نارسایی قلبی یک سندرم بالینی است که با افزایش سن شیوع آن افزایش می یابد و از آن جا که تغییرات ایجاد شده در ECG و الکترولیت ها بسیار وسیع وغیر اختصاصی و گاه غیرمرتبط با این بیماری بوده و ابزارهای متعددی نیز برای تشخیص آن به کار می رود، بر آن شدیم تا با این مطالعه راهی برای تشخیص به موقع این تغییرات بیابیم.
این مطالعه گذشته نگر از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و اطلاعات مربوط به مبتلایان نارسایی قلبی جبران نشده با Ejection Fraction کم تر از 40 درصد بستری در در یکی از بیمارستان های آموزشی شهر تهران از سال 82 تا 84 با بررسی یافته های مربوط به ECG (حداقل 3 نوبت) و نیز آنزیم های قلبی و قند خون و الکترولیت های سرم موجود در پرونده های آنان به دست آمده است. سپس اطلاعات در برنامه نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از بین 157 بیمار مورد بررسی 8/54 درصد مرد و 2/45 درصد زن بودند. میانگین سنی افراد 10±69/69 سال بود. میانه EF30 و دامنه تغییرات آن 30 بود. 42 درصد ضربان قلب طبیعی (100-60) داشتند. یافته های غیرطبیعی ECG در این افراد شامل: سینوس تاکیکاردی در 6/30 درصد وجود داشت. Heart Rate variability در 1/93 درصد پایین (غیرطبیعی) بود که بین آن و میزان EF ارتباط معنادار برقرار نبود (153/0>p) 7/77 درصد، QT افزایش یافته داشتند.که بین این میزان وEF رابطه معنادار برقرار بود (05/0>p). بزرگی دهلیز چپ در 58 درصد و بزرگی بطن چپ در 3/50 درصد و انحراف محور به چپ در 6/30 درصد وجود داشت که بین هیچ یک از این مقادیر و EF رابطه معنادار برقرار نبود. 7 درصد کاهش ولتاژ داشتند که با میزان EF رابطه معنادار داشت (029/0>p). در 5/25 درصد progression poor –R و در 35 درصد موج Q وجود داشت که با میزان EF رابطه معنادار نداشت. در 79 درصد تغییرات ST-T وجود داشت که با میزان EF رابطه معنادار داشت (009/0>p). بلوک قلبی درجه 1 در 8/26 درصد و درجه 2 در 3/1 درصد وریتم AF در 6/16 درصد وجود داشت که با میزان EF رابطه معنادار نداشتند. PVC در 4/20 درصد وجود داشت و با میزان EF رابطه معنادار داشت (008/0>p). بلوک شاخه چپ در 9/15 درصد وجود داشت و رابطه معنادار با میزان EF داشت (001/0>p). LDH در 1/59 درصد CPK در 9 درصد و CK-MB در 3/19 درصد موارد افزایش یافته بود. 2/44 درصد بیماران اولین نمونه قند خون ناشتا غیرطبیعی در زمان بستری داشتند. مقادیر غیرطبیعی سدیم در 6/20 درصد و پتاسیم در 7/15 درصد وجود داشت.
در حجم قابل توجهی از مبتلایان نارسایی قلبی تغییرات مختلف ECG مانند: بزرگی دهلیز و بطن چپ، تغییرات ST-T، سینوس تاکیکاردی و... مشاهده شد که با توجه به معنادار بودن برخی از این تغییرات با میزان EF، به نظر می رسد توجه کافی از سوی پزشکان می تواند در تشخیص به موقع و تعیین پیش آگهی این بیماران مفید باشد.

شناخت گروه های آللی و آلل های اختصاصی موجود در افراد پیامدهای مهمی را در پیوند عضو و سلول بنیادی و در مطالعات مرتبط با بیماری ها به دنبال دارد. کاربرد تعیین تیپ آنتی ژن های لکوسیت انسانی به روش مولکولی در پیوند عضو، کیفیت بهتری را در این امر ایجاد می کند و به تعیین سازگاری دقیق تر با نتایج بالینی بهتر منجر می شود. در این مطالعه تکنیک هیبریداسیون نقطه ای معکوس به عنوان یک روش ساده و سریع برای تشخیص آلل های گروه HLA-DRB1*01 راه اندازی شد.
ما به منظور تعیین تیپ آللی HLA-DRB1*01 با قدرت تفکیک بالا، آلل های این گروه را با استفاده از پرایمرهای اختصاصی گروه آللی تکثیر کردیم. تکثیر DNA در صورتی رخ می دهد که آللی به صورت کاملا مکمل با دو پرایمر انتخاب شده در DNA ژنومی وجود داشته باشد. این تکنیک اغلب منسوب به PCR-SSP است. سپس برای تشخیص اختصاصی این آلل ها (HLA-DRB1*0101،0102،0103،0104)، محصولات PCR نشاندار شده با بیوتین (با استفاده از پرایمرهای نشاندار با بیوتین) با پروب هایی که در انتهای 5 دارای گروه آمین بودند بر روی غشاء کربوکسیله شده هیبرید شدند. حضور محصولات PCR هیبرید شده با پروب اختصاصی، به وسیله استرپتواویدینکونژوگه با آلکالین فسفاتاز و سوبسترای NBT/BCIP ردیابی می شود.
حضور هر کدام از آلل های اختصاصی به وسیله ظهور یک لکه روی غشاء شناسایی شد. نتایج به دست آمده حاصل از این تکنیک با روش های دیگر همخوانی داشت.
نتایج ما پیشنهاد می کند که تکنیک RDB برای تعیین تیپ HLA، یک روش سریع و حساس با دقت زیاد است و برای موارد استفاده بالینی مناسب است.

سلول های استرومایی مغز استخوان (BMSCs) نوعی سلول های بنیادی بالغ با قدرت تمایز بالاهستند. (BMSCs) می توانند به سلول هایی با منشاء مزودرمی و غیرمزودرمی تمایز پیدا کنند. که با توجه به قابلیت دسترسی این سلول ها منبع مناسبی از سلول های بنیادی بالغ جهت سلول درمانی هستند. اغلب موادی که تاکنون جهت القاء سلول های بنیادی به سلول های عصبی استفاده شده است همچون: اسید رتینوئیک، دی متیل سولفوکساید (DMSO)، دپرنیل و... ترکیبات سمی هستند. لیتیوم یک داروی متعادل کننده خلق است(Mood stabilizer) که اثرات محافظتی بر سلول های عصبی دارد. هدف ما از این پژوهش استفاده از لیتیوم کلراید به عنوان یک القاگر غیرسمی برای القای فنوتیپ عصبی در سلول های استرومایی مغز استخوان است.
BMSCs به روش آسپیراسیون مغز استخوان فمور و تیبیای رت های بالغ ماده تهیه و کشت داده شدند. پس از چهار پاساژ سلول ها به وسیله لیتیوم کلراید با دوز mM 5/0 به مدت 24 ساعت القاء شدند. سپس به دو روش بررسی میکروسکوپی و ایمونوسیتوشیمی بررسی گردیدند. در روش ایمونوسیتوشیمی از آنتی بادی علیه نوروفیلامنت های 160، 68 و 200 کیلودالتون و آنتی بادی علیه پروتئین سیناپتوفیزین جهت ارزیابی فنوتیپ عصبی استفاده شد.
نتایج نشان داد که لیتیوم کلراید با دوز mM5/0 پس از 24 ساعت قادر است سلول های BMSCsرا به سلول هایی با فنوتیپ عصبی القاءکند. سلول هایی که قبل از القاء نسبت به نشانگر فیبرونکتین مثبت بودند 95 درصد و سلول هایی که پس از القاء به نشانگرهای نوروفیلامنت های 160، 68 و 200 کیلودالتون و سیناپتوفیزین مثبت شدند به ترتیب 6/89، 92، 2/93 و 2/70 درصد به دست آمد.

کلومید یک داروی مؤثر و ارزان در تحریک تخمک گذاری و سوپراوولاسیون در بیماران نابارور است و باعث 90-80 درصد تخمگذاری در بیماران می شود ولی میزان حاملگی با آن تقریبا یک دوم این میزان است که علت آن اثرات آنتی استروژنی کلومیفن خصوصا بر روی آندومتر و سرویکس است. هدف از این مطالعه ارزیابی تجویز اتینیتل استرادیول در مهار اثرات آنتی استروژنیک کلومیفن سیترات در آندومتر واثرات آن بر نتایج بارداری بوده است. به این منظور جمعیت بیماران کاندبد تلقیح داخل رحمی (IUI)، به منظور حذف تاثیر عامل استروژن بر عامل سرویکال به طور همزمان انتخاب شدند.
در یک مطالعه تجربی (Clinical Trial) دو سکو کور 62 بیمار که به علت ناباروری به علل مختلف کاندید IUI بودند و واجد شرایط زیر بودند، پس ار کسب رضایت وارد مطالعه شدند. در 3 ماه اخیر هیچ گونه دارویی جهت تخمک گذاری مصرف نکرده باشند، شاخص توده بدنی کم تر از 30 و FSH12 همراه با سطوح نرمال پرولاکتین TSH و تستوسترون داشته که یا به طور طبیعی قاعده می شدند و یا با پروژسترون خونریزی (Withdrawal) می کردند. این بیماران به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند.گروه اول کلومیفن را از روز پنجم (mg100) به مدت 5 روز و EE (اتینیل استرادیول) از روز 8 به میزان mg 05/0 دریافت کردند و گروه بعدی فقط کلومیفن را با شرایط فوق دریافت کردند سپس روز 14-12 هر دو گروه از نظر تعداد و سایز فولیکول، ضخامت و نمای آندومتر با سونوگرافی واژینال مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود فولیکول >18،10000 واحد HCG دریافت و 36 ساعت بعد IUI می شدند.
میانگین ضخامت آندومتر و نمای آن در دو گروه تغییر نکرد. استرادیول تاثیری روی تعداد فولیکول غالب نداشت ولی آهنگ رشد فولیکول در گروه دریافت کننده استرادیول کندتر بود که این اختلاف با 0001/0=p معنادار بود. همچنین عدم پاسخ به دارو و میزان کنسل شدن سیکل در گروه استرادیول بیش تر بود که این اختلاف 005/0=p معنادار بود. میزان حاملگی در گروه استرادیول + کلومید اندکی بیش تر از گروه کلومید بود (3/14 درصد در مقابل 7/9 درصد).
استرادیول نه تنها تاثیری روی افزایش ضخامت آندومتر و نمای آن نداشت بلکه دارای اثرات منفی روی رشد فولیکول و افزایش میزان کنسل شدن سیکل شد، اما میزان حاملگی در گروه دریافت کنندگان استرادیول کمی بیش تر بود که این اختلاف گرچه از نظر آماری معنادار نیست اما از نظر کلینیکی ارزشمند است، و نیاز به بررسی بیش تر دارد.

همودیالیز به عنوان یکی از متداول ترین روش های کنترل نارسایی مزمن کلیوی تغییرات بسیاری را در شیوه و کیفیت زندگی بیماران پدید می آورد یکی از عوامل مؤثر در ارتقاء کیفیت زندگی آموزش به بیمار است. آموزش از طریق بالاتر بردن دانش مراقبت از خود بیمار و خانواده بیمار می تواند سبب بهبود کیفیت زندگی بیماران گردد. مطالعه حاضر به منظور تعیین تاثیر آموزش بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی طی سال های 1386–1385 در شهرستان مراغه انجام شده است.
این پژوهش به صورت نیمه تجربی (قبل و بعد از آموزش) بر روی 32 بیمار مبتلا به بیماری مرحله انتهایی کلیه (ESRD) انجام شد که به روش تصادفی ساده انتخاب شده بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای متشکل از اطلاعات دموگرافیکی و سطح آگاهی در مورد نحوه مراقبت از خود و ابزار سنجش کیفیت زندگی فرم کوتاه 36 ماده ای سنجش سلامتی (36 SF) بود. ابزار سنجش آگاهی خود ساخته بود که روایی آن از روش اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ (68%=) تعیین گردید. ابزار سنجش کیفیت زندگی فرم کوتاه 36 ماده ای سنجش سلامتی بود که پایایی و روایی آن قبلا تایید شده است در مرحله اول (قبل از مداخله) پرسشنامه به صورت مصاحبه حضوری تکمیل گردید و بعد از تعیین نیازهای آموزشی و تدوین یک برنامه آموزشی خود مراقبتی بر اساس مدل خود مراقبتی اورم با مشورت متخصصان کلیه و تغذیه آموزش به صورت چهره به چهره در 3 تا 4 جلسه نیم تا یک ساعته درطی چهار هفته در سه شیفت صبح، عصر و شب برای بیماران انجام گرفت. بعد از گذشت سه ماه از آخرین روز آموزش، پرسشنامه مجددا توسط پژوهشگر وهمکاران به صورت مصاحبه حضوری تکمیل وتوسط نرم افزار SPSS با استفاده از آمار توصیفی و آزمون T زوجی، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج با توجه به سطح معناداری زیر 05/0 (05/0(p< بیانگر ارتباط معناداری بین میانگین امتیاز کسب شده از کیفیت زندگی قبل و بعد از آموزش (001/ < p) و سطح آگاهی در ارتباط با مراقبت از خود قبل با بعد از آموزش (001/0p<) بود به طوری که میانگین امتیاز کیفیت زندگی از 61/31 قبل به 71/36 بعد و میانگین سطح آگاهی از 53/6 قبل به 59/11 بعد از آموزش افزایش یافته بود. آموزش خود مراقبتی سبب بهبود معنا دار در سطوح سلامت عمومی (04/0=p)، عملکرد جسمانی (001/0p<)، سطح انر‍ژی (01/0=p)، سلامت روانی (002/0=p) و درک کلی از سلامت (001 /0 (p<گردید.
با توجه به نتایج پژوهش ارائه آموزش های مناسب در بخش های همودیالیز می تواند از طریق بالاتر بردن سطح آگاهی سبب بهبود سطح انرژی، سلامت عمومی، عملکرد جسمی، سلامت روانی و در نهایت درک کلی از سلامتی و در نتیجه افزایش کیفیت کلی زندگی در بیماران همودیالیزی گردد.