فهرست مطالب
فصلنامه راهبرد دفاعی
پیاپی 22 (پاییز 1387)
- تاریخ انتشار: 1387/09/01
- تعداد عناوین: 10
- مقالات
-
صفحه 1در سال های اخیر تهیه و انتشار اسناد دفاع و امنیت ملی از سوی کشورها، مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است. مقاله ی حاضر به دنبال تبیین جایگاه و نقش واقعی این اسناد در سیاست های عملی کشورهاست. به این منظور، ابتدا با طرح معمای دفاع و امنیت که به طوری تناقض نما با هم در ارتباط هستند، به بررسی ساختار و اجزای سند دفاع ملی پرداخته و ضمن بحث درباره ی کارکرد این نوع اسناد، برای روشن شدن بحث، اسناد دفاع ملی آمریکا و گرجستان را به گونه ای مقایسه ای از نظر محتوا و جایگاه واقعی آن ها در سیاست های دفاعی دو کشور بررسی می کند. نویسنده در پایان این گونه نتیجه می گیرد که جایگاه واقعی اسناد دفاعی ملی کشورها در سیاست های عملی به طیفی از عوامل گوناگون و به ویژه میزان و سطح توانمندی های نرم افزاری و سخت افزاری بر می گردد و هر چه توان یک کشور بالاتر باشد، امکان عملی کردن مفاد مندرج در آن اسناد بیش تر خواهد بود.
کلیدواژگان: سند دفاع ملی، سیاست دفاعی، گرجستان، آمریکا، معمای دفاع و امنیت، تهدید -
صفحه 27راهبرد دفاع ملی آمریکا را می توان چه گونگی پاسخ به تهدیدهای امنیت ملی دانست. تمامی برنامه ریزان دفاعی باید رویکرد تحلیلی خود را به گونه ای تنظیم نمایند که پاسخی جامع برای مقابله با «تهدید های عینی و ذهنی» فراهم آورند. گزارش چهارساله ی دفاعی آمریکا در سال 2006، برمبنای تهدیدهای ذهنی تنظیم شد. ازاین رو «راهبرد جنگ پیش دستانه» پاسخی به تهدیدهای ذهنی بود. رابرت گیتس با ارائه ی تعریف جدیدی از تهدیدهای امنیت ملی، الگوهای جدیدی را برای مقابله با تهدیدهای ضمنی، صریح، افول یابنده و گسترش یابنده ی آمریکا تبیین نمود. فرضیه ی این مقاله آن است که جهت گیری راهبرد دفاع ملی جدید آمریکا، معطوف به مقابله با تهدیدهای عینی می باشد؛ از سوی دیگر در این راهبرد موضوعات جدیدی مطرح شده است که مبتنی بر «بازدارندگی منازعات»، «تقویت پیوند با متحدان» و «مدیریت ریسک» می باشد. هم چنین حق آزادی عمل برای تامین دست آوردهای راهبردی آمریکا تنها در شرایطی انجام خواهد شد که تهدیدها ماهیت عینی، شدید و گسترش یابنده داشته باشد.
کلیدواژگان: محیط راهبردی، بازدارندگی، مدیریت ریسک، تهدیدهای عینی و ذهنی، آمریکا -
صفحه 57روسیه به عنوان قدرتی در حال بازیابی جایگاه جهانی، بار دیگر توجه جهان را به خود معطوف داشته است. آگاهی از چه گونگی شکل گیری نظام امنیتی این کشور و به دست آوردن قابلیت تحلیل باورهای بنیادی مسکو می تواند در تنظیم سیاست های آتی امنیتی جمهوری اسلامی ایران اثر گذار باشد.
بر این مبنا، مقاله ی حاضر تلاش نموده است با بررسی مهم ترین اسناد رسمی امنیتی روسیه شامل ره نامه های امنیت ملی، سیاسی و نظامی، یکی از بنیادی ترین مؤلفه های اثرگذار بر رفتار جهانی روسیه یعنی رابطه ی سیاسی نظامی در این کشور را ارزیابی نماید. موضوع اصلی این مقاله تحلیل میزان هم گرایی راهبرد نظامی روسیه با راهبردهای سیاسی آن است. از این راه، میزان نقش آفرینی راهبرد دفاعی در تحقق اهداف سیاست خارجی روسیه مشخص گردیده است.
کلیدواژگان: روسیه، ره نامه ی نظامی، امنیت ملی، بحران گرجستان، سیاست خارجی، تهدید -
صفحه 89عمل کرد واحدهای سیاسی در حوزه ی سیاست گذاری زمانی قابل درک است که عوامل شکل دهنده و تعین بخش آن در سطوح گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. تغییر محتوا و جهت گیری سیاست خارجی چین که موقعیت ویژه ی ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک دارد، در چند دهه ی گذشته توجه بسیاری از صاحب نظران حوزه ی روابط بین الملل را به خود جلب کرده است. بر مبنای رویکرد سطح تحلیل می توان عوامل عمده ی اثرگذار بر سیاست گذاری چین و تدوین راهبرد کلان آن را مورد بررسی قرار داد. عوامل برخاسته از محیط های داخلی یا ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای، راهبردپردازان چینی را به سمت تدوین راهبردی بلندمدت موسوم به صعود و سپس طرح و اجرای راهبردهای حسابگرانه سوق داده است. بر همین مبنا، مطالعه ی سیاست های چین در محیط داخلی درچارچوب اصلاحات اقتصادی و در محیط های منطقه ای و فرامنطقه ای در چارچوب تعامل گرایی و مشارکت جویی نشانه های مهمی از راهبرد کلان و به تبع آن راهبرد امنیتی دفاعی چین را بازتاب می دهد.
کلیدواژگان: چین، راهبرد، آمریکا، نوسازی اقتصادی، نظامیگری، راهبرد حسابگرانه -
صفحه 125سیاست ها و راهبردهای فرانسه به دلیل جایگاه و اهمیتی که در اروپا داشته و دارد، همواره مهم بوده و از سوی کشورها با حساسیت پی گیری می شود. بررسی عمل کرد دولت پاریس پس از حادثه ی یازده سپتامبر نشان دهنده ی برخی تغییرات در رویکرد و رفتار این دولت می باشد.
سرانجام فرانسه در پی یک دوره ی تردید همراه با ناتوانی، سیاست هم راهی با آمریکا را در پیش گرفت، بدون آن که بخواهد دنباله روی بی اراده ی آمریکا باشد. از این رو در صدد است راهبرد امنیتی خود را به گونه ای تدوین کند که متضمن بیش ترین استقلال و حضور فعال باشد. حضور فرانسه در لبنان، افغانستان و عراق مستلزم هوشیاری امنیتی است تا از بروز فجایعی مانند قتل عام سربازان فرانسوی در افغانستان جلوگیری شود. سیاست های جدید امنیتی فرانسه در کتاب سفید این کشور در سال 2008 از نو بررسی و طراحی شد که در این مقاله به آن می پردازیم.
کلیدواژگان: تهدید، اروپا، دفاع، تروریسم، جغرافیای امنیتی، خاورمیانه، ناتو، هم کاری نظامی -
صفحه 145رسیدن به اهداف دفاعی به عنوان یکی از دغدغه های مهم دولت مردان، مستلزم چارچوبی تعیین کننده می باشد. راهبرد امنیت ملی به عنوان یک سند راهبردی، دارای چنین کارکردی است. این اسناد با تبیین و تعریف چارچوب راهبردی و ترسیم محیط امنیتی کشورها، به مثابه یک خط مشی هدایت کننده، سمت و سو و جهت گیری اقدامات دولت ها را مشخص می نمایند.
دولت انگلستان با توجه به دگرگونی تهدیدها، محیط بین المللی و روندها، سند راهبرد امنیت ملی خود را در خلال ماه های اخیر منتشر نموده است. از آن جا که این سند دارای نکات قابل توجهی بوده که مهم ترین آن تعریف جمهوری اسلامی به عنوان تهدیدی برای انگلستان می باشد، در این مقاله تلاش شده این سند مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
کلیدواژگان: امنیت، تهدید، ایران، تروریسم، چندجانبه گرایی، نظام بین الملل، سلاح هسته ای -
صفحه 175سند سیاست امنیت ملی ترکیه چارچوب و راهبردهای کلی امنیتی و سیاسی این کشور در حوزه ی داخلی و خارجی را تعیین می کند. این مقاله به بررسی سند امنیت ملی سال 2005 میلادی ترکیه پرداخته است و مبنای تحلیل آن بر مبنای مفاد و بندهایی از این سند است که در مطبوعات و نشریات تخصصی ترکیه درج شده است. این سند همان گونه که در تعریف آن نیز آمده شامل تعیین اهداف ملی و منافع ملی جمهوری ترکیه و تعیین اصول و اولویت های امنیت ملی، دفاعی و سیاست خارجی این کشور است. در بندهای این سند تهدیدهای داخلی و خارجی و همین طور عوامل تنش زا وپیش بینی های مربوط به عوامل تاثیرگذار در محیط پیرامونی ترکیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سندهای راهبرد ملی یا سیاست امنیت ملی ترکیه همواره راهبردها و توصیه های ثابتی ندارند و در هر دوره برحسب اولویت های امنیت ملی ترکیه ممکن است عوامل مخاطره آمیز به عنوان ثبات بخش تغییر یابند.
کلیدواژگان: امنیت ملی، تروریسم، کردستان عراق، منازعات منطقه ای، ترکیه، تهدید -
صفحه 195امنیت ملی از مهمترین دغدغه های مردم و دولت مردان هر کشوری است. امنیت ملی، وضعیتی چندجانبه تلقی میشود که این موضوع تحقق آن را پیچیده مینماید. به بیانی دیگر، امنیت ملی، مقولهای است که هر چند، دولت، یگانه متولی برقراری آن میباشد، ولی به دلیل ابعاد فراوان و گستردهی آن، دستگاه ها و نهادهای دولتی و در بعضی موارد غیردولتی نیز در برقراری، تامین و حفظ آن به ایفای نقش میپردازند.
از سوی دیگر مقولهی امنیت ملی در پرتو موضوعاتی همچون تهدید و فرصت، قوت و ضعف خودی و دشمن، روند و محیطشناسی، قابلیتها و مقدورات معنایابی میشود.
این گستردگی در موضوعها و نهادهای مرتبط، ضرورت تدوین «سند امنیت ملی» را مورد تاکید قرار میدهد. البته در رابطه با تاریخچه ی تدوین این نوع اسناد باید گفت که نمیتوان مشخص کرد چه کشوری برای اولینبار اقدام به تهیه ی این سند نموده است و اطلاعات مشخصی در این زمینه در دست نمیباشد. ولی شاید بتوان اینگونه ادعا نمود که کتاب «هنر جنگ» سانتزو که به معنی دقیق کلمه، رهنمودها، راهکارها و راهبردهای جامعی درباره ی نحوه ی دفاع از کشور و پیروزی در جنگها ارائه نموده است، قدیمیترین متن موجود در این زمینه بهشمار میآید که با وجود گذشت هزاران سال از تالیف آن، همچنان مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران قرار دارد. براین مبنا کتاب این راهبردپرداز چینی که پنج قرن پیش از میلاد مسیح تهیه شده، کهنترین سند موجود در این خصوص میباشد که هنوز کارآیی و کارآمدی خود را حفظ نموده است.
پس از این اشاره ی مختصر به پیشینه ی تهیه این اسناد، باید گفت که سند امنیت ملی، دستورالعمل و راه نمایی است که از سوی مراجع دارای صلاحیت صادر و به مثابه راه نمایی در تعیین خطمشی ها، جهتگیری ها و برنامه های ضروری برای تامین امنیت در سطح ملی، مورد استفادهی دستگاه های اجرایی قرار میگیرد. بنابراین مسئولان مربوط، این اسناد را با تاکید بر منافع، دغدغه ها و نگرانی ها در سطح ملی تهیه و تنظیم مینمایند.
نظر به چنین اهمیتی است که برخی کشورها، اقدام به تدوین سند امنیت ملی مینمایند. البته باید خاطرنشان کرد که این اسناد ممکن است با نامهایی همچون «کتاب سفید دفاعی»، «راهبرد دفاع ملی» و... نیز منتشر گردند. پرواضح است که برخی کشورها ممکن است علاوه بر داشتن سند «راهبرد امنیت ملی»، دارای سند «راهبرد دفاع ملی» نیز باشند.
دربارهی محتوای این اسناد نیز باید گفت که با وجود آن که اسناد امنیت ملی کشورهای مختلف متناسب با شرایط و ویژگی های آن ها تنظیم میگردد و از اینرو دارای محتوای چندان مشابهی نمیباشند، ولی در یک نگرش کلی میتوان گفت که در بیشتر این اسناد، به موضوعهایی همچون محیط راهبردی، چارچوب راهبردی، تهدیدها (داخلی و خارجی)، مقدورات و توانایی ها، و روشها و برنامه ها اشاره میشود.
از آنجا که این اسناد از مبانی اصلی شکلدهنده ی رفتار و اقدامات کشورها میباشند، بنابراین برای آگاهی یافتن از سمت و سوی جهتگیری های دولتها، و آشنایی با اسناد امنیت ملی آن ها، بسیار راهگشاست. در این راستا، اقدام به گردآوری فهرستی از اسناد امنیت ملی کشورهای گوناگون شده است. امید است این اطلاعرسانی موجب افزایش آگاهی مخاطبان شود.
- معرفی و ارزیابی کتاب
-
صفحه 205
-
صفحه 225
-
Page 1Recently, the countries mostly welcome preparing and publishing national defense documents. The present paper is supposed to explain and illustrate the place and role of these documents in the practical policy making by the countries in the world. Therefore, the paper begins with the dilemma of defense and security, which ironically interacts with each other and then it, considers structure and elements of these documents. In this way, the US and Georgian relevant documents are exemplified to be compared in terms of elements as well as their real place in policy making. Finally the author of this paper concludes that real place of these documents in defense policies depends on a variety of issues especially level of hardware and software capabilities and as much as a country is powerful, it will be able to realize provisions of those documents more.
-
Page 27The US national defense strategy in fact can be assumed as the way of responding its national security threats. All defense planners should adopt an approach that can provide a comprehensive response against objective and subjective threats. The US defense report in 2006 was set up based on subjective threats. Therefore, the Strategy of Preemption was a response against these subjective threats too. Giving a new definition of national security threats, Defense Secretary Robert Gates explained new patterns to cope with explicit and implicit as well as declining and mounting threats. The main hypothesis of this paper is that the trend of the new US defense strategy is about coping with the objective threats and on the other hand some new issues have been raised in this strategy which are as follows: deterring conflicts, enhancing the relationship with the US allies and risk management. Also freedom of act to meet the US strategic goals is only allowed in a time that the threats are of concrete, severe and mounting characteristics.
-
Page 57While restoring its place in the global arena, Russia has attracted universal attention once again. In order to appropriately regulate Iran's future security policy, it is important to be aware of the way of formation of the Russian security system as well as to have the ability to analyze the fundamental believes of the Russian government. Therefore, by consideration of the most important Russian security documents including the doctrine of national security and political and military strategy, this paper attempts to assess one of the most effective elements in Russian behavior namely, military – political relationship. The main issue to analysis in this paper is the degree of integration between the Russian military and political strategy through which the role of Russian defense strategy in realization of its foreign policy goals is highlighted.
-
Page 89Understanding performance of political actors is subject to considering their elements of policies at several levels. Changes in nature and trends of the Chinese foreign policy which is of a special geo-political as well as geo-strategic significance have been an interesting issue of study for many analysts of International Relations. Based on level of analysis, we can discuss the main effective elements in Chinese policy making and strategy adoption. Elements rooted in domestic or national environment and also those elements of regional and extra-regional root have led the Chinese strategists toward a long-term strategy of so called "Great Leap Forward" and implementation of rationalistic strategies. Therefore, studying Chinese policies in the framework of domestic economic reforms and with regard to regional and extra-regional environments and also its interaction and partnership approach indicates very important element of the Chinese grand strategy and thus echoes Chinese security and defense strategy.
-
Page 125Due to the important place and role of France in Europe, its strategies and policies are watched by other countries. A study of the French government behavior after the 9/11 incident indicates some changes in its approach and behavior. After a period of hesitation and disability in decision-making, the French government finally opted for accompanying the US without necessarily doing so under duress. Therefore, France is supposed to define its security strategy in a way that leads to the maximum possible independence and active role. Presence of France in Lebanon, Afghanistan and Iraq requires security vigilance for the government to prevent occurrence of atrocities like massacre of the French soldiers in Afghanistan. French new security strategies are reconsidered and planned in the 2008 white book, which is the main topic to tackle in this paper.
-
Page 145To reach defense goals as one the main concerns of statesmen requires a decisive framework. Documents of national security strategy have such a characteristic. By explanation and definition of strategic framework and drawing security environment of the countries, these documents are functioning as a steering policy, which makes out trends and approaches of the governments.Due to change in threats and also international environment and trends, the British government has recently published its national security document. This document has notable characteristics and recognizes the Islamic Republic of Iran as an enemy; this paper is to evaluate the document.
-
Page 175The document of National Security Policy of Turkey sets up framework and also grand strategy of the country in the domestic and external areas. This paper focuses on the 2005 document and the main base of its analysis is provision of this document, which has already been published in the mass media. As it is specified in the document, it includes national goals and interests of the Republic of Turkey and also it decides on principals and priorities with regard to the country's national security, defense and foreign policy. All domestic and external threats and also the main elements of tension and predictions about effective factors on Turkish environment are discussed in this document. The Turkish national security or its national security policies do not usually recommend some constant advices but in every period and upon the national security priorities, it is possible that some threatening factors to change into stabilizing factors