فهرست مطالب
نشریه مدیریت بحران
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1392)
- تاریخ انتشار: 1392/08/17
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 5-13وجود شهرهای با قدمت زیاد و مشکلات مربوط به شهرسازی بی برنامه و گسترش بافت های فرسوده ی شهری باعث شده است تا خطر زمین لرزه و تخریب های ناشی از آن بسیاری از شهرهای کشور ما را نیز تهدید کند. اما آنچه اهمیت این تهدید را در مورد بافت های تاریخی دو چندان می کند، از یک سو ارزش این بافت ها به عنوان سرمایه ای ملی و از سویی دیگر مشکلات و نارسایی هایی است که به دلایل گوناگون در زمینه های کالبدی، اجتماعی و فرهنگی در این فضاها بروز کرده است. مدیریت بحران ناشی از زلزله در بافت های تاریخی را می توان بسیج و سازماندهی تمامی امکانات و توانایی های کشور برای مقابله با بحران ناشی از وقوع زلزله و تبدیل آن به شرایط عادی و فرصتی برای بازسازی مطلوب و مناسب مناطق دارای بافت تاریخی باارزش تعبیر نمود. در این پژوهش ابتدا به شرایط ویژه ی بافت تاریخی محله ی فهادان یزد که زمینه ی آسیب پذیری آن را در برابر سوانح طبیعی فراهم نموده است، توجه گردیده است، سپس به تعریف شاخص های موثر در آسیب پذیری بافت تاریخی یزد و وزن دهی و اولویت بندی آن ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار Expert choiceپرداخته می شود و در انتها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقشه ی آسیب پذیری محله ی فهادان یزد ارائه می گردد. با توجه به این نقشه، مشاهده می گردد که توزیع مناطق با آسیب پذیری بالا، حدود 65 درصد از مساحت محله را در بر گرفته است. 20 درصد از محله، دارای آسیب پذیری متوسط و بقیه ی مساحت محله را فضاهای دارای آسیب پذیری کم به خود اختصاص داده اند.
کلیدواژگان: آسیب پذیری، بافت تاریخی یزد، تحلیل سلسله مراتبی، سیستم اطلاعات جغرافیایی -
صفحات 15-25بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسان ساخت از جمله زلزله و آتش سوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میان برخی ساختمان ها با توجه به ویژگی هایی از جمله تعدد طبقات و افراد ساکن، آسیب پذیری بالاتری در مقابل این سوانح دارند. خوابگاه های دانشجویی علاوه بر موارد مطرح شده، به علت نداشتن آمادگی و آگاهی ساکنین (دانشجویان و کارکنان) از روش های مواجهه با سانحه و نیز آسیب پذیری بالای غیرسازه ای این ساختمان ها، در مجموع بسیار آسیب پذیرند. در پژوهش حاضر، خوابگاه متاهلین دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شد و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و به کارگیری روش های آمار توصیفی و استنباطی و نیز با استناد بر چهارچوب های نظری مدیریت بحران، ابتدا آسیب پذیری های موجود در ابعاد سازمانی، تشکیلاتی و غیرسازه ای شناخته شد، سپس بر اساس یافته های حاصل از مشاهدات، پرسشنامه ها و مصاحبه ها، سیستم فرماندهی سانحه بررسی شد و راهکار هایی جهت کاهش خطر در ابعاد تشکیلاتی و غیرسازه ای و نیز پیشنهاداتی جهت ایجاد آمادگی در مقابل سانحه ارائه گردید. انطباق چارت سازمانی خوابگاه با نمودار سامانه ی فرماندهی سانحه، انجام مانور و ترویج فرهنگ ایمنی، ارائه ی نقشه های تخلیه ی اضطراری و راهکارهایی جهت کاهش آسیب پذیری اجزای غیرسازه ای از جمله تمهیدات پیشنهادی هستند.
کلیدواژگان: کاهش آسیب پذیری زلزله، کاهش خطر آتش سوزی، مدیریت بحران، خوابگاه دانشجویی، دانشگاه شهید بهشتی -
صفحات 27-38امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آن ها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تاکید خاصی می شود. این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر تاب آوری اقتصادی و نهادی و ارزیابی میزان آن ها در شهر تهران می پردازد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص ها و عوامل موثر بر تاب آوری اقتصادی و نهادی شناسایی و تعریف عملیاتی شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه ای در قالب فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، وزن نهایی شاخص ها به وسیله ی کارشناسان داخلی و خارجی تعیین شد. در مرحله ی بعد با استفاده از دو پرسشنامه ی خانوار و میدانی، اطلاعات مورد نیاز از خانوارها و محله های نمونه جمع آوری شد، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و روش PROMETHEE، محله های مورد مطالعه رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که از میان شاخص های مورد مطالعه، شاخص میزان خسارت با وزن 383/0 و شاخص ظرفیت جبران خسارت با وزن 281/0 از بعد اقتصادی، دارای بیشترین اهمیت و شاخص عملکرد نهادی با وزن 127/0 و شاخص توانایی بازگشت با وزن 104/0 از نظر اهمیت در شرایط متوسط و شاخص های بستر نهادی و روابط نهادی از بعد نهادی با اوزان 056/0 و 049/0 دارای اهمیت کمتری هستند. همچنین با توجه به روش PROMETHEE، اولویت بندی نهایی محله های مورد مطالعه نشان داد که محله های قیطریه، ستارخان، نارمک و قلعه مرغی از نظر شاخص های تاب آوری اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.
کلیدواژگان: تاب آوری اقتصادی، تاب آوری نهادی، سوانح طبیعی، محله های شهری، تهران -
صفحات 39-50هدف از این تحقیق، بررسی نقش مدیریت محلی در مورد اصول مدیریت بلایای طبیعی برای ارتقای تاب آوری مکانی است. منطقه ی مورد مطالعه نواحی روستایی مستقر در حوزه ی چشمه کیله ی شهرستان تنکابن و سردآبرود کلاردشت را شامل می شود که هر دو منطقه جزو مناطق نمونه ی گردشگری کشور هستند، به طوری که سرمایه گذاری های زیادی در این دو منطقه با هدف توسعه ی فعالیت های گردشگری صورت گرفته است. از طرف دیگر این دو منطقه با توجه به موقعیت قرارگیری، هم در گذشته و هم در سال های اخیر، بارها مورد تهدید سیلاب قرار گرفته اند؛ به طوری که خسارت ناشی از سیلاب در سال 1390 در دو منطقه بیش از 500 میلیارد ریال برآورد شده است. روش تحقیق در این مطالعه، توصیفی- تحلیلی و ماهیت آن، کاربردی است. بر این اساس، اصول ده گانه ی مدیریت تاب آوری از دیدگاه مدیران محلی مورد ارزیابی قرار گرفته است. حجم نمونه ی تحقیق شامل شوراهای اسلامی، دهیار و برخی از مدیران سطوح بالاتر مانند اعضای شورای بخش و بخشدار و مسئولین بخشداری است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه ی تدوین شده بر مبنای نظریات تاب آوری و الگوها و مطالعات جهانی مرتبط با موضوع و نیز موقعیت جغرافیایی و شرایط اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و نهادی محدوده ی مورد مطالعه، در قالب اصول ده گانه ی تاب آوری مکانی گردآوری شد و بعد از کد گذاری مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که وضعیت جامعه ی مورد مطالعه، در 3 اصل «سازماندهی و هماهنگی»، «مدیریت و محافظت از زیربناها» و «قوانین ساخت و ساز و کاربری زمین» مناسب و در 7 اصل باقی مانده نامطلوب است. بر این مبنا لازم است در برنامه ریزی ها به بهبود آن ها توجه و تاکید شود.
کلیدواژگان: بلایای طبیعی، تاب آوری، سیل، حوزه ی چشمه کیله، حوزه ی سردآبرود، نواحی روستایی -
صفحات 51-57انسان همواره با بلایا و بحران های طبیعی و انسان ساخت رو به رو بوده است. هر چند اجتناب از بحران ممکن نیست اما با طراحی مناسب می توان از صدمات این بحران ها کاست. تشکیل تیم مدیریت بحران از مهم ترین مسائل مطرح در مدیریت بحران است. این مقاله قصد دارد روشی جهت تشکیل تیم مدیریت بحران، پیش از وقوع بحران ارائه دهد که در آن اعضای تیم بر اساس سطح مهارت و توانایی شان انتخاب شوند. این روش به سازمان با دید شبکه ی اجتماعی متشکل از کارمندان می نگرد و تلاش می کند نقشه ی منابع دانش موجود در سازمان را با استفاده از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی استخراج کند. به منظور نشان دادن کاربرد، این روش در محیط دانشگاه صنعتی مالزی بر روی جامعه ی نمونه اعمال شد. نقشه ی دانش حاصل از این روش علاوه بر تیم های بحران، می تواند به عنوان مبنای تصمیم گیری در انتخاب اعضای تیم های مدیریت پروژه نیز به کار رود.
کلیدواژگان: مدیریت بحران، مدیریت دانش، نقشه ی دانش، تحلیل شبکه های اجتماعی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی -
صفحات 59-67
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش کارکنان و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش این تحقیق، توصیفی- پیمایشی مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است. پایایی سوالات پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ تعیین شد و روایی پرسشنامه ها به وسیله ی خبرگان حوزه ی مدیریت منابع انسانی، رفتار سازمانی و مدیریت دانش، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مورد تایید قرار گرفت. همچنین بر اساس نتایج، مسیر ارتباط متغیرهای این پژوهش تایید شد و نتایج پژوهش با استفاده از روش آماری معادلات ساختاری تحلیل شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فرهنگ سازمان، پیش بینی کننده ی معنا داری نسبت به تسهیم دانش کارکنان است. به عبارت دیگر فرهنگ سازمان بر تسهیم دانش اثرگذار است. از جهتی نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد که با شناسایی عوامل تاثیرگذار بر تسهیم دانش در شرایط بحرانی، می توان با ایجاد بهبود در این عوامل در جهت تشویق کارکنان به رفتار تسهیم دانش در سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل گام برداشت. همچنین یافته های پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ سازمانی و تسهیم دانش تاثیر بسزایی در مهار شرایط بحرانی و ایجاد چابکی در مقابله با سوانح آتی دارند.
کلیدواژگان: فرهنگ سازمانی، تسهیم دانش، پدافند غیرعامل، مدل دنیسون، مدیریت بحران
-
Pages 5-13The expansion of many timeworn textures in old cities in addition to the troubles arising from unplanned urbanization threaten cities in Iran. Earthquakes are major hazards، which make a threat to these urbanizations. Cultural heritage sites in the cities are valuable whilst normally they do not have appropriate protection to improve their functional efficiency. Thus، it is of the utmost importance to pay special attention to them. Disaster management organizes the people’s responsibilities for dealing with all humanitarian aspects of emergencies. It helps urban planners manage resources and cover all aspects of emergency management such as preparedness، response and recovery. This paper aims to analyze seismic vulnerability by using indicators of historical textures. AHP method and the Expert Choice software have been used to assess the effects of these indicators in Fahadan neighborhood in Yazd. The vulnerability map of this area has been generated by using Geographic Information System (GIS). The results indicate high vulnerability in this area، especially in the northern and southern parts.Keywords: Disaster Management, Historic fabric, Fahadan district, Geographic Information System (GIS)
-
Pages 15-25Loss of lives and properties caused by natural or man-made disasters، such as earthquake and fire، is a common issue. However، there are some buildings، which are more vulnerable to mentioned disasters due to the excessive number of residents and stories. Dormitories are highly vulnerable because not only they meet the above conditions، but also residents’ including students’ and employees’ lack of preparation and awareness about the ways of facing with danger increases their vulnerability. In this paper، dormitory of married students of Shahid Beheshti University has been selected. The organizational and non-structural vulnerabilities have been detected by applying a descriptive-analytical method. Firstly، the incident command system، solutions for risk mitigation of organizational and non-structural constructions in addition to some suggestions for preparing people to face with the disasters have been presented in accordance with the reference to disaster management theories and based on the data collected from the observations، questionnaires and interviews. Different measures are proposed based on adaptation of the dormitory organizational chart to incident command system diagram such as taking maneuvers، promoting safety culture، providing emergency evacuation plan and suggesting risk mitigation solutions for non-structural elements.Keywords: Seismic Vulnerability Mitigation, Fire Risk Mitigation, Disaster Management, Dormitory, Shahid Beheshti University
-
Pages 27-38Nowadays، communities are more focused on rapid recovery and returning to pre-crisis status in the event of a crisis. Therefore special emphasis is being put on the notion of resilience instead of vulnerability. In this applied research، descriptive-analytical methods were used to identify the indicators affecting economic and institutional resiliency and to evaluate these indicators in the city of Tehran. After defining the indicators through library-based studies، their weights were calculated using a questionnaire answered by domestic and foreign specialists and AHP method. In the next stage a field study was carried out to gather the required information from the sample households and neighborhoods. And finally AHP and PROMETHE methods were used to rank the resilience of the sample neighborhoods. Results indicate that economic indicators of ‘Loss rate’ (0. 383) and ‘Compensation capacity’ (0. 281) have the highest weights while ‘Institutional efficiency’ (0. 127) and ‘Ability to recover’ (0. 104) are of medium importance and ‘Institutional context’ (0. 056) and ‘Institutional relations’ (0. 049) are the least significant indicators. Furthermore، based on PROMETHE method، Gheitarieh، Satarkhan، Narmak and Ghale Morghi were ranked as the first four neighborhoods in terms of economic and institutional resilience.Keywords: economic resilience, institutional resilience, natural disasters, urban neighborhoods, Tehran
-
Pages 39-50The purpose of this study is to evaluate the performance of local management and knowledge of local authorities in relation to the principles of disaster management and resilience building. The case study is the rural areas situated in the basins of Cheshmeh Kileh and Sardabrood، which are both tourist attractions and are experiencing significant investments in outdoor activities in the interest of tourism development. Contradictorily the area is faced with high risks of flood، for example، a flood in 2011 imposed a financial damage of estimated 500 billion Rials to the region. Descriptive-analytical methods were used in this applied research to evaluate the 10 principles of resilience management in the local level. The local authorities consisting of the members and chairmen of Islamic councils، district councils and village councils were chosen as the target group for this research. Using the existing literature on the subject of resilience and accounting for the geographical، social، cultural and economic state of the area، a questionnaire was designed and the data regarding the 10 principles was gathered. Results show that the condition of the studied sample is satisfactory in terms of ‘organization and coordination’، ‘management and protection of infrastructure’ and ‘land-use and building rules and regulation’. However in the case of the other 7 principles، the region needs more efficient planning.Keywords: natural hazards, resiliency, flood, Cheshmeh Kile basin, Sardabrood basin, rural areas
-
Pages 51-57Human beings are increasingly in danger of disasters، whether natural or man-made. Although these situations are not preventable، with a proper planning، the disaster can be controlled، and the damage can be reduced. One of the main issues in disaster management planning is the development of the response team. The aim of this paper is to introduce an approach that helps organizations develop a response team prior to disaster happen. In the proposed approach، the organization was viewed from a social network point of view. Analytic Hierarchy Process was employed and applied to the knowledge resource map. In order to illustrate the application of this approach it was applied to the Universiti Teknologi Malaysia on a random selected sample of population. In addition to disaster response team building، these maps can help managers in project management.Keywords: crisis management, Knowledge Map, Social Network Analysis, Analytic hierarchy process
-
Pages 59-67
The purpose of this research is to assess the effects of organizational culture on knowledge sharing and agility in crisis management. The methodology of this paper is descriptive and survey methods، based on structural equation modeling، along with questionnaires were used to gather the required information. Reliability of the questionnaire was tested using Cronbach''s alpha and the validity was confirmed by specialists in the fields of human resources management، institutional behavior، knowledge management، crisis management and passive defense. In addition، path analysis and structural equations were used to confirm the relationship between the variables and the results of the model، respectively. The results indicate that the organizational culture is a significant predictor of knowledge sharing in employees. In other words، the organizational culture does affect the knowledge sharing. Meanwhile the results of structural equation modeling show that identifying the affecting parameters of knowledge sharing in critical conditions and improving them can be constructive in encouraging employees to demonstrate knowledge sharing behavior. What’s more، according to the findings، organizational culture and knowledge sharing considerably affect the control and agility in crisis management.
Keywords: Organizational Culture, knowledge sharing, passive defense, Denison model, crisis management
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.