مجله سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
سال بیست و یکم شماره 4 (پیاپی 84، زمستان 1382)

بیماری های مزمن راه های هوایی در سراسر جهان از جمله ایران شایعه اند و معضل جهانی مهمی را ایجاد کرده اند. اثر سیگار در اتیولوژی آنها به اثبات رسیده است ولی عوامل دیگری از جمله آلودگی هوا نیز دخالت دارند، هر چند اثبات اثر آنها نیازمند مدارک بیشتری است.
از آغاز سال 1354 تا پایان سال 1379 از میان 11664 بیماری که در بخش آندوسکوپی ریه بیمارستان امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تهران برونکوسکوپی شدند در 819 نفر التهاب وسیع مزمن و دگرگون کننده راه های هوایی دیده شد که مشخصه آن وجود مناطق سیاه آنتراکوتیک بود. یافته های برونکوسکوپی این بیماران همراه با تظاهرات بالینی، رادیولوژیک، فیزیولوژیک و آسیب شناسی آنان مورد بررسی قرار گرفته و ارائه میگردد.
همه بیماران دچار علایم بالینی مزمن تنفسی بودند که گاه به گاه حملات حاد بر آن اضافه میشد و به از کار افتادگی ریوی می انجامید. زنان (319 نفر) در گذشته هنگام پختن نان خانگی در معرض دود زیاد قرار داشته و مردان (430 نفر) قبلا مشاغلی داشتند که مستلزم استنشاق دود و ذرات زغالی بوده است.
یافته های مزبور حاکی از آن است که ضایعات آنتراکوتیک راه های هوایی این بیماران در ارتباط با استنشاق ممتد و طولانی هوای آلوده مملو از دود و گرد و خاک بوده و منجر به بیماری التهابی و آنتراکوز راه های هوایی گردیده است. هم اکنون عده زیادی در سراسر جهان دچار اینگونه ضایعات هستند و یا در معرض ابتلای به آن قرار دارند. ادامه مطالعه در این زمینه علاوه بر بررسی بیماران و افراد سالم که در زندگی خانوادگی و هنگام کار در خطر ابتلا هستند، زمینه پژوهش را از جهات دیگر نیز فراهم می آورد، از جمله بررسی خواص آئرودینامیک ذرات استنشاق شده، نوع ضایعات آسیب شناسی، واکنشهای ایمنی ناشی از آنها به منظور بهبود زندگی بیماران و اتخاذ روش های پیش گیرانه فردی و اجتماعی.

رضایتمندی به عنوان شاخصی جهت بررسی کیفیت خدمات ارائه شده طی چند دهه اخیر جایگاه ویژه ای یافته است. مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی با هدف بررسی رضایتمندی مراجعین به مراکز بهداشتی درمانی است. برای رسیدن به هدف مطالعه 260 نفر از مراجعین به مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1379 به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشهای زمینه ای (سن و جنس، محل مرکز بهداشتی درمانی، سطح سواد، شغل و دفعات مراجعه) و در بخش دوم پرسشهای مربوط به ابعاد مختلف رضایتمندی از واحدهای خدماتی موجود در مراکز گنجانده شد. یافته های پژوهش توسط برنامه آماری SPSS تجزیه و تحلیل گردید. ابتدا درصد پاسخ پرسشها مربوط به هر یک از اهداف ویژه در گستره بسیار موافق (با امتیاز 5) تا بسیار مخالف (با امتیاز 1) تعیین و سپس میانگین امتیاز هر یک از پاسخها و میانگین کلی رضایت برای هر یک از اهداف ویژه محاسبه شد. در بخش تحلیلی، آزمون مورد استفاده آزمون کای دو بود.
نتایج نشان میدهد رضایت مراجعین از خدمات پزشک 84%، دسترسی به خدمات 38.5%، خدمات کادر پیراپزشکی 74.2%، کادر داروخانه 81.5%، واحد بهداشت خانواده 96.1% محیط ارائه خدمات 77.9% و هزینه ارائه خدمات 40% میباشد. همچنین ارتباط معنی داری بین سطح سواد و رضایت از کادر پیراپزشکی (P=0.01) و رضایت از کادر داروخانه (P=0.002)، رضایت از محیط و دفعات مراجعه (P=0.01)، رضایت از هزینه ارائه خدمات و رضایت از پزشک، کادر پیراپزشکی و داروخانه (P=0.0001) و رضایت از هزینه و دفعات مراجعه (P=0.01) مشاهده شد.
نتایج مطالعه بطور کلی نشان دهنده متغیر بودن گستره رضایت از 38.5تا 96.1% میباشد. بیشترین درصد رضایت مربوط به واحد بهداشت خانواده و کمترین درصد مربوط به دسترسی به خدمات بود.

در این مطالعه 60 معتاد هروئینی و تریاکی در محدوده سنی 20 تا 35 سال با سابقه 1 تا 20 سال اعتیاد بدون هرگونه ابتلا به عفونتهای آشکار از جمله سیفیلیس، هپاتیت و ایدز انتخاب شدند. از معتادین یک نمونه خون لخته در زمان دستگیری و نمونه ای دیگر 45 روز پس از بازپروری گرفته شد. در سرم حاصل از این نمونه های خونی، عملکرد سیستم کمپلمان آزمونSH50))غلظت برخی از اجزای مهم این سیستم همچنین ایمونوگلوبولین های سرمی با روش SRID سنجش شد و با نتایج حاصل از 40 فرد کنترل سالم مقایسه گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد میزان CH50 معتادان، در زمان اعتیاد (مرحله اول) در حد طبیعی بود لیکن پس از بازپروری و ترک اعتیاد (مرحله دوم) از افزایش معنی داری در مقایسه با گروه شاهد برخوردار بود. میزان C3 معتادان در مرحله اول کاهش چشمگیری نشان داد که در هر دو مرحله در حد طبیعی بود ولی C1q,c5 در معتادان دارای افزایش چشمگیری در مقایسه با افراد طبیعی بود که پس از بازپروری نیز در همان حد باقی ماند.
در بررسی علاوه بر سیستم کمپلمان، میزان پروتئین تام همچنین درصد گاماگلوبولین های IgM، IgG، IgA،IgE سرم معتادین در دو مرحله قبل و پس از بازپروری در مقایسه با هم و نیز با گروه کنترل سالم مورد سنجش قرار گرفت. میزان پروتئین تام در مرحله اول بالاتر از حد طبیعی بود و پس از ترک اعتیاد این میزان به حد طبیعی کاهش یافت. میزان IgM سرم در هر دو مرحله در مقایسه با افراد کنترل سالم افزایش معنی داری را نشان داد. مقادیر IgG و IgA در هر دو مرحله در مقایسه با کنترل سالم مورد اختلاف معنی داری نداشت ولی IgE سرم که در زمان اعتیاد بالاتر از حد طبیعی بود، پس از ترک اعتیاد به محدوده طبیعی بازگشت.

ارتباط بین بیماری سلیاک و دیابت نوع 1 در مطالعات متعدد مورد بررسی قرار گرفته است. در صورت همراهی سلیکاک و دیابت و عدم تشخیصی سلیکاک، ممکن است اشتباهات تشخیصی و درمانی صورت گیرد. این مطالعه با هدف بررسی شیوع بیماری سلیاک در بیماران دیابتی نوع 1 انجام گرفته است تا با تشخیص به موقع و درمان سلیاک در بیماران دیابتی بتوان از پیشرفت این بیماری و عوارض آن جلوگیری کرد.
مطالعه بر روی 250 بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 (102 نفر مرد و 148 نفر زن) با میانگین سنی 9.9±18.7 سال انجام گرفته است. برای تمامی بیماران IgA تام سرم اندازه گیری شد و در بیمارانی که میزان IgA تام در محدوده طبیعی بود. آنتی اندومیزیال آنتی بادی (AEA) سرم بررسی گردید. سپس در بیماران AEA مثبت، آندوسکوپی و بیوپسی قسمت دوم اثنی عشر و بررسی آسیب شناسی براساس تقسیم بندی مارش انجام شد.
میزان IgA تام سرم در تمام بیماران طبیعی بود و 6نفر (2.4%) AEA مثبت بودند ک هبیوپسی اثنی عشر در هر 6 نفر انجام شد. تغییرات بافت شناسی نمونه های بیوپسی اثنی عشر براساس تقسیم بندی مارش در 2 نفر grade I در 3 نفر grade II و در یک نفر grade IIIb بود. میانگین سنی و مدت زمان ابتلای به دیابت در بیماران دیابتی نوع 1 مبتلا به بیماری سلیاک به طور معنی داری از سایر بیماران دیابتی نوع 1 بیشتر می باشد. در بررسی های خون شناسی و بیوشیمیایی سرم فقط 3 نفر دچار کم خونی فقر آهن بودند که دو نفر از آنها علایم گوارشی نیز داشتند و سه نفر دیگر بدون علامت بودند.
اطلاعات به دست آمده از این مطالعه بیانگر شیوع نسبتا بالای سلیاک در بیماران دیابتی نوع 1 (2.4%) در مقایسه با جامعه عمومی (0.6%) می باشد. همچنین نیمی از این بیماران هیچگونه علامت یا نشانه ای از بیماری سلیاک را نداشتند. براساس یافته های این مطالعه توصیه می شود تمامی بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 بدون توجه به وجود علایم از نظر بیماری سلیاک بررسی شوند.

این مطالعه با هدف کلی مقایسه میزان موفقیت درمانی شیافهای مهبلی لاکتوباسیل اسید و فیلوس و کلوتریمازول در درمان زنان غیرباردار مبتلا به عفونت کاندیدایی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی منتخب شهر مشهد انجام شد. تحقیق به صورت نیمه تجربی، آینده نگر و دوسوکور صورت گرفت.
در این مطالعه 70 بیمار زن که از علایم کاندیدای مهبیلی رنج میبردند و کشت ترشحات مثبت داشتند به طور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. به یک گروه 14 عدد شیاف واژینال یک گرمی لاکتوباسیل اسیدوفیلوس که حاوی 109 عدد لاکتوباسیل زنده بود داده شد تا روزی 2 بار به مدت 7 روز مصرف کنند و به گروه دیگر شیاف 100 میلیگرمی کلوتریمازول به مدت 6 شب داده شد. پس از 14 روز بیماران مجددا مراجعه نموده و کشت ترشحات مهبل و بررسی علایم کاندیدا بر روی آنها صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد میزان موفقیت درمانی (کشت منفی ترشحات از نظر کاندیدا پس از درمان و رفع علایم بیماری) در گروه کلوتریمازول 62.9% (n=22) و در گروه لاکتوباسیل اسیدوفیلوس 85.7% (n=30) و شکست درمانی (کشت مثبت ترشحات از نظر کاندیدا همراه با علائم بیماری) 37.1% در گروه کلوتریمازول (n=13) و 14.3% در گروه لاکتوباسیل اسیدوفیلوس (n=5) میباشد. بنابراین میزان موفقیت درمانی ارتباط معنی داری با گروه تحت مطالعه دارد (P<0.05).

هپارین با وزن مولکولی کم از مشتقات هپارین معمولی است و از طریق دگراداسیون این هپارین به دست می آید. سودمندی های ویژه آن به هنگام مصرف در بیماران همودیالیزی باعث شده به سرعت جایگاه خود را به عنوان داوری ضد انعقاد مناسب در طی همودیالیز پیدا کند. برهمین اساس ما تصمیم گرفتیم اثر این نوع هپارین را روی زمان نسبی ترومبوپلاستین حین همودیالیز و استفاده از این داروی ضد انعقاد بسنجیم. این بررسی یک مطالعه تجربی است که روی 35 بیمار همودیالیزی انجام شد. در ابتدا خون برای بررسی زمان نسبی ترومبوپلاستین (PTT) و BUN پیش از همودیالیز گرفته شد. سپس 5000 واحد فراگمین در قسمت شریانی دستگاه تزریق و نیم ساعت پس از آغاز و پایان همودیالیز خون برای PTT گرفته شد. همچنین در پایان کار خون برای BUN نیز پس از دیالیز گرفته شد. کفایت از طریق فرمول URR محاسبه گردید و با کفایت همودیالیز ماه پیش با استفاده از آزمون آماری T زوجی مقایسه شد. 94% بیماران نیم ساعت پس از آغاز همودیالیز PTT برابر 1.8 میزان پایه و بیشتر داشتند. در پایان همودیالیز 4 ساعته، 51% بیماران PTT برابر 1.4 پایه و کمتر داشتند و 49% در همین زمان PTT بالای 1.4 میزان پایه داشتند در عین حال در همین 49% هیچگونه نیازی به کمپرسیون بیشتر روی محل خروج سوزن از ورید در پایان همودیالیز وجود نداشت. مقایسه کفایت همودیالیز با ماه قبل که با هپارین معمولی انجام می شد تفاوت معنی داری نشان نداد. این پژوهش نشان میدهد هپارین با وزن مولکولی پایین می تواند با ایجاد آنتی کواگولاسیون کافی و استفاده به صورت تک دوز کفایت مناسب همودیالیز ایجاد کند.

پژوهش حاضر با توجه به اهمیت مصرف روغن ذرت در جیره غذایی خرگوشهای باردار و اثرات آن بر سیستم موکوسیلیاری نسل آینده انجام گرفته است. در این تجربه از 30 راس خرگوش آلبینو (6 نرو 24 ماه) با وزن متوسط 1800 تا 2000 گرم و سن متوسط 5.5 تا 6 ماه استفاده شده و پس از آمیزش موفق، ماده های باردار به دو دسته شاهد و آزمایش تقسیم گردیدند. گروه شاهد با جیره غذایی معمولی و گروه آزمایش با جیره غذایی حاوی روغن ذرات تغذیه شدند. پس از زایمان، 20 نوزاد ماده به طور تصادفی انتخاب (10 نوزاد شاهد و 10 نوزاد آزمایش) و در سن 8 هفتگی (قبل از دوره بلوغ) به وسیله کلروفرم بیهوش و تشریح گردیدند. سپس لوله های رحمی آنها در محلول تلژینسکی ثابت و از ناحیه تنگه قطعات 2 میلیمتری جدا گردید. پس از طی مراحل پاساژ، قالب گیری، تهیه مقاطع 5 تا 6 میکرونی و رنگ آمیزی هماتوکسیلین وائوزین (H&E) و PAS2 سیستم موکوسیلیاری لوله رحمی با میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان دهنده افزایش فعالیت و اندازه مژه ها، هیپروترفیه شدن سلولهای مژه دار و ترشحی و نیز افزایش نسبی ترشحات توسط سلولهای ترشحی بود. فعالیت لوله رحمی در مادگان باردار به منظور تغذیه و تحریک جنین افزایش خواهد یافت، لذا ما انتظار مشاهده این تغییرات در خرگوشهای 8 هفته که به سن بلوغ نرسیده اند را نداریم. مقایسه تغییرات ایجاد شده در گروه آزمایش نشان می دهد نوع تغذیه مورد اشاره در دوره بارداری باعث عبور عوامل تشدید کننده رشد از طریق جفت به جنین گردیده است، لذا تشدید فعالیت سیستم موکوسیلیاری به دلیل تغذیه ویژه بوده است.

دیس مرفوفوبیا به معنی ترس از بدشکی بوده و با احساس درونی زشتی مشخص میگردد. دیس مرفوفوبیا ممکن است به صورت یک اخلال مشخص وجود داشته و یا علامتی از یک اختلاف زمینه ای دیگر مانند اسکیزوفرنیا باشد. در این مقاله یک بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا که شکایات دیس مرفوفوبیای متعدد شامل اختلال در زانوها و ناصافی دندانها، بدشکلی بینی و... داشت معرفی میگردد. شکایات بیمار ثانویه و ناشی از هذیانهای جسمی اولیه بود. توصیه می شود پزشکانی که با درخواستهای غیرمعمول برای اقدامات طبی و جراحی مواجه می شوند قبل از هر اقدامی از سلامت روانی بیمار مطمئن شوند.

استئوپوروز شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که شیوع آن امروزه در سرتاسر جهان در حال افزایش است. شیوع این بیماری با سن و جنس ارتباط دارد به طوری که در خانمها و در سنین یائسگی بیشترین شیوع را دارد. با توجه به افزایش امید به زندگی و افزایش تعداد سالمندان به نظر می رسد در دهه های آینده شیوع این بیماری افزایش چشمگیری داشته باشد.
در کشور ما نیز براساس مطالعه ای که در شهر تهران انجام شده، شیوع استئوپودروز در زنان در رده سنی 69-60 سال در ستون مهره ها 32.4% و در هیپ 5.9% و در مردان در همین سنین در مهره ها 9.4% و در هیپ 3.1% بوده است. بنابراین استئوپوروز مشکل جهانی برای نیمه دوم قرن حاضر خصوصا آسیا می باشد و جهت ارتقای سلامت جامعه پیشگیری، تشخیص و درمان به موقع آن اهمیت به سزایی دارد. عارضه مهم استئوپوروز شکستگی مهره ها و گردن استخوان ران است که موجب افزایش مرگ و میر و بیماری گینی میگردد. امروزه بیش از 90% شکستگی های هیپ یا گردن استخوان ران در افراد 50 ساله یا بالاتر رخ می دهد که 80% این موارد در زنها می باشد. شکستگی ناشی از استئوپوروز هزینه های سنگینی را بر فرد و جامعه تحمیل می کند. عوامل خطر مهم شکستگی استخوان شامل سن، تراکم پایین استخوان، سابقه شکستگی ناشی از شکنندگی و سابقه فامیلی استئوپوروز می باشد.
امروزه تشخیص استئوپوروز عمدتا براساس اندازه گیری تراکم استخوان می باشد. استئوپوروز یک بیماری چند عاملی است و پیشگیری و درمان آن پیچیده و مشکل میباشد. اغلب درمانهایی که امروزه برای استئوپوروز وجود دارد اثر ضد بازجذبی داشته تخریب استخوانی را کم می کنند. علاوه بر این بعضی از آنها میزان شکستگی پاتولوژیک استخوان را هم کم میکنند. داروهای جدید که تشکیل استخوان جدید را زیاد می کنند در آستانه ورود به بازار هستند. لازم به ذکر است در همه انواع درمانها، وجود میزان کافی کلسیم و ویتامین D برای اثربخشی داروها لازم می باشد که تامین آن میتواند از طریق تغذیه یا مصرف مکمل باشد.