از «هومولوژی» تا «فردی شدن»؛ رهیافت های عمده در ارزیابی جامعه شناختی مصرف فرهنگی

بازخوانی مباحث نظری مرتبط با مفهوم مصرف فرهنگی- به عنوان یکی از اصلی ترین مولفه های سبک زندگی- حاکی از وجود سه دیدگاه عمده و رقیب در خصوص آن است. دیدگاه هایی که هریک در زمینه تاریخی- اجتماعی خاصی شکل گرفته و سپس به واسطه تحقیقات تجربی متعدد بسط و قوام یافته اند. این سه دیدگاه را می توان به ترتیب تحت عناوین کلی هومولوژی، همه چیزخوار- تک خوار و فردی شدن، شناسایی و از یکدیگر تفکیک کرد. سابقه طرح دیدگاه نخست به انتشار «رساله پژوهشی» بوردیو با عنوان تمایز (1984) بازمی گردد. دیدگاه دوم نیز عمدتا برآمده از واکنش های انتقادی معطوف به آرای بوردیو در اثر یاد شده است. این در حالی است که رهیافت سوم اساسا با ایجاد شک و شبهه در اعتبار و کارآمدی هر دو دیدگاه پیشین، رجحان انکارناپذیر آنها را به زیر سوال کشیده و جایگاهی بالنسبه مسلط یافته است.
نوشتار حاضر، با اتخاذ نگرشی انتقادی و تحلیلی به بازخوانی دیدگاه های سه گانه فوق الذکر می پردازد و می کوشد ضمن بررسی مولفه های نظری هریک، ابعاد ناهمساز و گاه همساز آنها را نیز مورد بحث و فحص قراردهد.