جایگاه برزخ در هندسه وجود شناختی صدرایی

حیات برزخی پیش از ملاصدرا از مسائل علم کلام بوده است که ملاصدرا آن را در قالب مساله فلسفی مطرح کرد و در دنباله مباحث مربوط به حرکت جوهری نفس انسانی و قوا و ادراکات او قرار داد؛ او بر این عقیده است که ادراکات جزئی پس از مرگ توسط قوه خیال صورت می گیرد. این قوه همراه با نفس پس از مرگ باقی می ماند و مرتبه ی پسینی آن مرتبه ی برزخی نامیده می شود. انسان توسط این قوه صورت تمامی افعال خود در دنیا را به خاطر خواهد آورد که از این عالم به «عالم مثال» یاد می شود. عالم مثال همچون عالم واسطه ای است میان عقل مجرد و موجودات مادی. بنابراین، عالم مثال موجودی است که ماده نیست، لکن بعضی لوازم ماده بودن همچون مقدار، شکل و عرض فعلی را داراست. انسان با جمیع خصوصیات ذات، صفات و افعالش در عالم مثال موجود است، بدون آن که اوصاف رذیله و افعال سیئه و لوازم نقصی و جهات عدمی با وی همراه باشند. ملاصدرا ظهور مراتب باطنی و لایه های عمیق نفس را بر اساس «حرکت جوهری نفس» که یک حرکت استکمالی و اشتدادی است توجیه می نماید.