ارزیابی تنوع ژنتیکی برای خصوصیات کمی و کیفیت میوه در کلکسیون انار (Punica granatum L.) ساوه با استفاده از روش های آماری چند متغیره

شناسایی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ ها (نژادگان) بر اساس صفات موجود برای استفاده در برنامه های تحقیقاتی و به نژادی بسیار مهم است. در این تحقیق چندین خصوصیت کمی و کیفیت میوه در 156 ژنوتیپ انار که در ایستگاه ملی تحقیقات انار ساوه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شده بودند در سال های 95-1394 مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی نشان داد که همبستگی مثبت و بسیار معنی داری بین وزن میوه با تعداد دانه در 100 گرم آریل و وزن آریل وجود دارد. آنالیز رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که عرض میوه، تعداد دانه در 100 گرم آریل و ضخامت پوست اولین متغیرهایی بودند که وارد مدل شده و تغییرات وزن میوه را توضیح دادند. تجزیه ضرایب مسیر نیز اثر مستقیم و مثبت بر روی وزن میوه از طریق عرض میوه، تعداد دانه در 100 گرم آریل و ضخامت پوست میوه را اثبات نمود. بنابراین این خصوصیات برای انجام گزینش بسیار مهم هستند. براساس نتایج حاصل از تجزیه عامل های اصلی 16 صفت تعداد شش عامل اصلی تعیین شد که در مجموع 25/71 درصد از تغییرات کل داده ها را توضیح دادند. در عامل اول وزن میوه، طول و عرض میوه و وزن آریل اثر مثبت و کیفیت آبمیوه بخصوص شاخص رسیدگی و آنتوسیانین اثر منفی داشتند که این خصوصیات در مجموع وزن میوه را تشکیل می دهند. با انجام تجزیه و تحلیل عامل ها، سه عامل مهم شناسایی شدند که عامل اول مرتبط با اجزای میوه، عامل دوم رنگ آبمیوه وعامل سوم طعم میوه تعیین شد. بنابراین امکان استفاده از این صفات در برنامه های به نژادی برای افزایش کیفیت و وزن میوه ژنوتیپ های انار به عنوان معیار انتخاب وجود دارد. تجزیه خوشه ایبه روش وارد (Ward) ژنوتیپ ها را دریازده گروه قرار داد. بنابراین پیش بینی می شود که دورگ گیری بین ژنوتیپ های گروه های فوق و تولید نسل های درحال تفرق، تنوع مطلوبی برای برنامه های به نژادی فراهم کند.