بررسی مفهوم منافع ملی با استفاده از چهار سطح تحلیل فرد،گروه، دولت و سیستم

منافع ملی واژه ای است که از آن به فراوانی صحبت می شود و در هر متنی که مرتبط با علوم سیاسی و روابط بین الملل باشد می توان نشانه ای از حضور این کلمه یافت. اما برخلاف کاربرد رایج آن معنای این واژه در ابهام قرار دارد و زمانی که از منافع ملی صحبت می کنیم این سوال را بایستی بپرسیم که منافع ملی چیست؟ چه کسی آن را تعیین می کند؟ آیا منافع ملی دارای مصادیقی ثابت است و یا در گذر زمان این مصادیق تغییر می کنند؟ چگونه می توان گفت اقداماتی که نتایج آنها از پیش تعیین شده نیست و در تعامل با رفتار سایر واحدها معنا می یابد موجب بقا و افزایش قدرت ملی خواهد شد؟چگونه می توان بین منافع گروه حاکم و منافع ملی تفاوت قائل شد؟چگونه می توان دشمنی با A به جای دشمنی با B را اقدامی مبتنی بر منافع ملی خواند؟ رواج این مفهوم در ادبیات روزانه علوم سیاسی و روابط بین الملل موجب شده است که بکاربرندگان آن از تفکر درباره آن پرهیز کنند و با سطحی نگری با آن برخورد کنند. هدف از این نوشتار درک و روشن سازی معنا و ابعاد این واژه است تا نشان دهیم در حقیقت منافع ملی نه یک مفهوم ساده بلکه مفهومی پیچیده و شکل گیری آن حاصل فرآیندهای در هم تنیده و چند سطحی است.