گذری بر انواع تمثیل در معارف بهاءولد

شگرد بلاغی تمثیل از دیرباز در میان صاحبان نظم و نثر در انتقال مفاهیم عقلی، انتزاعی و ذهنی شگردی تاثیرگذار بوده است و «بهاءولد «صاحب کتاب «معارف» نیز با بهره گیری از این عنصر تصویرساز و سایر عناصر بدیعی و بیانی، سبک نثر مرسل را به نثر شاعرانه نزدیک ساخته است. وی از انواع تمثیل های واقعیت بنیاد، لفظی، منطقی، متناقض نما و نیز تمثیل های رمزی که در حیطه ی تمثیل های داستانی و گسترده جای می گیرند و نیز تمثیل های فشرده برای انتقال حظوظ و بهره های روحانی و احوال شادناک ناشی از شهود، جهت اقناع و تعلیم مخاطبان بهره برده است. او با استفاده از هر دو نوع تمثیل فشرده و گسترده به ایضاح و نیز کتمان برخی مقاصد تعلیمی دینی، آزموده های عرفانی و تجربه درونی خود پرداخته است. در این پژوهش به شیوه ی تحلیلی-کتابخانه ای شگرد بلاغی تمثیل از منظر ساختار و کارکرد در کتاب «معارف» بهاءولد بررسی و کوشیده شده با ذکر نمونه هایی از انواع تمثیل اثبات کند بهاءولد از این شگرد برای زیباسازی گفتار استفاده نکرده بلکه قصد او توجیه و القای باورهای دینی و تجربیات عرفانی بوده است.