تحلیل «جایگاه زنان» در خرده گفتمان های انقلاب اسلامی

مقاله حاضر می‏کوشد تا با تکیه بر نظریه گفتمان لاکلو و موفه به مطالعه یکی از سوژه های پرمناقشه گفتمانی، یعنی «هویت زنان» در خرده گفتمان های انقلاب اسلامی یعنی سازندگی، اصلاحات، اصول‏گرایی رادیکال و اعتدال بپردازد. بدین منظور به تحلیل گفتمان سخنرانی ‏های «برگزیدگان سیاسی» هر یک از گفتمان‏ ها پرداخته شده است. تحلیل گفتمان جایگاه زنان در خرده‏ گفتمان‏ های درون ابرگفتمان انقلاب اسلامی نشان می‏دهد که خرده‏ گفتمان سازندگی بر حضور زنان در اجتماع با نشانگان آموزش و اشتغال تاکید دارد. در مقابل، خرده گفتمان اصلاحات بر مشارکت زنان در عرصه‏ های مختلف اجتماعی که هم ارز با توانمندسازی و اشتغال تلقی شده است، با نشانگان «تغییر نگرش به زنان»، «فرصت های برابر»، «عدم توجه به جنسیت»، «دانش و آگاهی»، «تحکیم خانواده» و «حجاب (با تساهل)» تاکید می کند. در تخاصم با گفتمان اصلاحات، خرده گفتمان اصول گرای رادیکال ضمن ساخت شکنی از دال مرکزی آن که همانا مشارکت است، بر تقویت خانواده و نقش همسری و مادری زنان تاکید می کند. نظام معنایی پایگاه زنان در این خرده ‏گفتمان را نشانگان مادری، مکمل مرد، تربیت‏ کننده، مروج مهرورزی، حجاب و عفاف و اشتغال خانوادگی سامان می دهند. خرده گفتمان اعتدال در تخاصم با گفتمان اصول گرای رادیکال و بر خلاف آن زنان را به مثابه سوژه ‏های مستقل در نظر گرفته، با تاکید بر برابری زنان و مردان، دال مرکزی خود را برابری زن و مرد نشانه‏ گذاری می‏کند و نشانگان اشتغال زنان، فرصت‏ های برابر، رفع موانع حقوقی، خانواده‏ گرایی، عدم توجه به جنسیت و رفاه و بیمه زنان در پیوند با دال کانونی برابری زن و مرد مفصل ‏بندی می‏شوند.