مروری بر توسعه پایدار بخش کشاورزی ایران و جهان

بخش کشاورزی به دلیل تاثیرگذاری تعیین اولویت‌‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقشی فراتر از امنیت غذایی کشور دارد. به‌‌ طورکلی، 3/34% زمین و ‌‌70% آب مصرفی جهان به بخش کشاورزی اختصاص دارد. به ترتیب نزدیک به 3/37% و 18% از شاغلان ایران و جهان در بخش کشاورزی کار می‌‌کنند. تا سال 2050، مقدار تقاضا برای غذا در حدود‌‌70% افزایش خواهد یافت که نیازمند افزایش تولید محصول‌‌های کشاورزی است. این امر موجب بهره‌‌برداری بی‌‌رویه از منابع موجود، آلوده‌‌سازی منابع خاک و آب‌‌ و بهره‌‌گیری بیش از اندازه از سم و کود شیمیایی و در نتیجه تشدید ناپایداری خواهد شد. از این‌‌رو، ضرورت توجه به توسعه پایدار کشاورزی، به ‌‌عنوان مهم‌‌ترین ابزار برای پایداری منابع طبیعی احساس می‌‌شود. توسعه پایدار‌ کشاورزی، باید از نظر بوم‌‌شناسی مناسب، از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر و از نظر اجتماعی مطلوب باشد. در تمام برنامه‌‌های پنج ساله توسعه کشور پس از انقلاب، به بخش کشاورزی توجه شده است، اما توجه به توسعه پایدار کشاورزی به ‌‌طور عمده از برنامه‌‌ چهارم و به‌‌ ویژه در برنامه پنجم و ششم توسعه بوده است. با این حال، مقایسه شاخص‌‌های توسعه پایدار در کشور با برخی از کشورهای منتخب همسایه نشان می‌دهد که ایران نتوانسته‌‌ است جایگاه واقعی خود را در این زمینه به‌‌‌‌ دست آورد و لازم است تا با در پیش‌‌گرفتن الگوی رشد مناسب، برای توسعه پایدار بخش کشاورزی گام بردارد. مهم‌‌ترین الگوهای توسعه کشاورزی عبارت است از الگوی بهره‌‌برداری و حفاظت از منابع، شناخت محل و موقعیت، نشر، به ‌‌کارگیری نهاده‌‌های پربازده و نوآوری انگیزشی. در واقع به ‌‌کارگیری ترکیبی از این الگوها برای نیل به توسعه پایدار کشاورزی در ایران لازم است.