انگاره نظام آموزشی در عصر نزول و بازتاب آن در قرآن کریم

مطالعات نشان می دهد که ساختارهای آموزش عمومی پیش از ظهور اسلام در دو طیف مجزا که مختص اهل کتاب و عرب پیش از اسلام بوده، قابل پیگیری است. این پژوهش به منظور دستیابی به ساختار آموزشی پیش از اسلام و واکنش قرآن در رویارویی با آن، آیات قرآن را با محوریت کلیدواژه هایی چون «علم»، «درس»، «خط» و «قلم» واکاوی کرده است. در گام بعدی سعی نموده با استفاده از گزارش های تاریخی، نتایج حاصل از مرحله پیشین را تکمیل نماید. بررسی ها به روش پیش گفته حاکی از آن است که سیستم آموزشی پیشرفته در آستانه بعثت در اختیار اهل کتاب بوده که قرآن با واژه «درس» از آن یاد می کند، با این حال احتمال وجود یک نوع سیستم آموزشی برای عرب پیش از اسلام نیز منتفی نخواهد بود. یادکرد منفی آیات از سیستم «درس» مطالعات را به سمت کشف نظام مطلوب آموزشی از نگاه قرآن سوق می دهد. نظام جایگزین قرآن که تاکید زیادی هم در هدایت مخاطب به سمت آن دارد، نظام «تعلیم کتاب و حکمت» است. یکی و شاید مهم ترین رسالت پیامبران از دیدگاه آیات، آموزش کتاب و حکمت به مردم است و البته در کنار آن از تغذیه روح نیز غافل نمانده، با عنوان «تزکیه» به اهمیت آن اشاره می کند و بر ارتباط مستقیم این دو تصریح دارد.