آسیب شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر سامانه های نهادی معرفتی

نگارندگان در این نوشتار در پی بررسی آسیب شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طول چهار دهه گذشته از منظر سامانه های نهادی معرفتی هستند. بر این اساس سوال اصلی که در این پژوهش در پی پاسخ گویی به آن می باشیم عبارت است از این که نهادهای اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کدامند و وضعیت آنها در تامین منافع ملی چیست؟ در پاسخ به عنوان فرضیه اصلی این پژوهش می توان گفت: نهادهای تعیین کننده ی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارای سامانه های تیوکراتیک، بوروکراتیک، دموکراتیک و میلیتاری هستند. این سامانه ها دارای نهادها، سیاست ها، دست آوردها و آسیب هایی هستند. رعایت کردن یا نکردن الزامات نهادی در سامانه های معرفتی منجر به دست یابی یا هدر رفت منابع و منافع ملی در سیاست خارجی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از یکسو شاهد ایتلاف نهادهای بوروکراتیک و دموکراتیک؛ و از سوی دیگر شاهد ایتلاف دو نهاد تیوکراتیک و میلیتاری می باشیم؛ که منجر به پیچیدگی تصمیم گیری در سیاست خارجی شده است. وجود نهادهای متعدد تصمیم گیرنده در سیاست خارجی باعث شده است که ایران در پیگیری و تامین اهداف خود در برخی مواقع با موفقیت و مطلوبیت کامل عمل نکند. به عبارت دیگر، این آسیب ها نه تنها خود معضلاتی را ایجاد می کنند، بلکه سبب مشکلات دیگری می شوند که در مجموع سیاست خارجی را از وضعیت مطلوب دور می سازد و موجب حاشیه رانی منافع ملی می گردد.