بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر نظم جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی مردان معتاد

زمینه و هدف افراد معتاد به لحاظ مولفه های شناختی و اضطرابی و به طور کلی در نحوه مدیریت هیجان ها در شرایط مطلوبی قرار ندارند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر نظم جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی مردان معتاد انجام گرفت.

روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری یک ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را 98 نفر از معتادان مرد بستری در مرکز ترک اعتیاد قاصدک امید نارنج شهر کرج در پاییز 1398 تشکیل دادند. از این جامعه تعداد 54 نفر افراد واجد شرایط داوطلب انتخاب شدند و به شکل تصادفی در دو گروه 27نفره آزمایش و گواه گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001) و پرسشنامه افکار اضطرابی (ولز، 1994) بود. برنامه ذهن آگاهی در طول هشت جلسه نوددقیقه ای، یک بار در هفته صرفا برای گروه آزمایش براساس پروتکل درمان مبتنی بر ذهن آگاهی (کابات-زین، 1992) اجراشد. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی با نرم افزار SPSS نسخه 22 تجزیه وتحلیل شد. سطح معناداری آزمون ها 0٫05 بود.

تغییرات میانگین متغیرهای نظم جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی در طول زمان معنا دار بود (0٫001<p)؛ اثر گروه و اثر متقابل گروه و زمان نیز در متغیرهای مذکور معنا دار بود (0٫001>p)؛ همچنین میانگین نمره های نظم جویی شناختی هیجان در گروه آزمایش در مراحل پیش آزمون و پس آزمون (0٫022=p) و پیش آزمون و پیگیری (0٫001<p) تفاوت معنادار داشت. میانگین نمره های افکار اضطرابی در گروه آزمایش در مراحل پیش آزمون و پس آزمون (0٫001<p) و پیش آزمون و پیگیری (0٫001<p) تفاوت معنادار داشت؛ همچنین نتایج حاکی از پایداری اثر مداخله بر متغیرهای نظم جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی در مرحله پیگیری بود (به ترتیب 0٫038=p، 0٫026=p).

براساس یافته های این تحقیق، روش ذهن آگاهی می تواند سبب بهبود نظم جویی شناختی هیجان و کاهش افکار اضطرابی در مردان معتاد شود.