سیاست های تحریریه در رسانه های ایران؛ تحلیل موقعیت فرآیند تولید خبر در خبرگزاری های داخلی

خبر به مثابه کلیدی ترین نیاز هر جامعه پویا، مهمترین علت وجودی رسانه های جمعی به خصوص تلویزیون است اما در عین حال موضوعی پرمناقشه است. در برنامه های خبری امکان سوگیری، تحریف، بازسازی، جعل واقعیت، جانبداری و گزینش وجود دارد و تمامی این موارد در «فرآیند تولید خبر» ایجاد می شود. بنابراین برای آن که خبر تولیدی در یک خبرگزاری، کمتر مورد مناقشه و بیشتر مورد توافق و پذیرش باشد، لازم است تا عوامل موثر بر فرآیند تولید خبر را شناسایی کنیم. در این مقاله برای شناسایی عوامل موثر بر انتخاب رویدادها و تبدیل آن به خبر در خبرگزاری های داخلی با مدیران عامل/سردبیران/شخصیت های کلیدی خبرگزاری های ایرنا، ایسنا، تسنیم، ایلنا و صداوسیما مصاحبه شد و با روش تحلیل موقعیت کلارک، تحلیل شد. تحلیل موقعیت خبرگزاری های داخلی نشان داد عرصه اصلی و تعیین کننده در فرآیند تولید خبر، «نظام جمهوری اسلامی/حاکمیت» است. این عرصه در دل خود «دولت» را دارد و دولت نیز متاثر از حاکمیت، عرصه تعیین کننده بعدی در فرآیند ساخت خبر است. عرصه سوم، خود «سازمان رسانه ای» و جهان های اجتماعی فعال در آن است که مشخص می کند که خبرنگار کدام رویداد را انتخاب و تبدیل به خبر کند. عرصه چهارم، «اصول حرفه ای ژورنالیسم» است که مشخص می کند که خبر چیست و کدام رویدادها واجد ارزش برای تبدیل شدن به خبر هستند. اما در گوشه این عرصه های متداخل، عرصه ی «مخاطب/جامعه» قرار دارد که محل قرارگیری آن در نقشه عرصه ها/جهان های اجتماعی بیان گر جایگاه تقریبا جداافتاده و کم اهمیت آن در فرآیند تولید خبر در خبرگزاری های دیداری-شنیداری ایران را دارد.