الزامات سیاستگذاری ایران در مواجهه با پسااسلام گرایی ترکیه

مقاله حاضر به دنبال بازاندیشی در مفروضات غالب از اسلام گرایی در سیاست و جامعه ترکیه است. برخلاف دیدگاه های رایج در سیاستگذاری کشور در قبال ترکیه که اسلام را به مثابه عقیده و امر ایدیولوژیک در تبیین پدیده اسلام گرایی سیاسی ترکیه مطالعه می-کنند، پژوهش حاضر با تلقی از اسلام به عنوان یک سنت و منبع هویت دیدگاه آلترناتیوی در فهم ماهیت و کارکرد اسلام گرایی معاصر ترکیه ارایه می کند. اسلام گرایی معاصر ترکیه چه ماهیت و کارکردی داد و ایران در سیاستگذاری خود چگونه باید با آن مواجه شود؟ با بهره گیری از رویکرد نظری جامعه شناسی تاریخی، مقاله چنین فرضیه ای مطرح می کندکه؛ اسلام گرایی در ترکیه پدیده ای برساخته ی تاریخی و حاصل تعاملات ساختارهای اجتماعی-تاریخی، تفکرات نخبگان حاکم و نوع تعامل اسلام گرایان با دولت و جامعه است که ماهیت چندلایه و کارکرد پیچیده آن در قالب مفهوم پسااسلام گرایی تبیین می شود. براین اساس، مواجهه ایران با اسلام گرایی در ترکیه به مثابه هدف و عقیده برآورد سازنده ای از پویش های سیاست داخلی و رفتارهای سیاست خارجی این کشور به دست نمی دهد. برای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه بیش از اینکه یک بازیگر ایدیولوژیک باشد، یک کنشگر ژیوپلیتیکی و تا حدودی ژیواکونومیکی در منطقه است که در این میان متغیر اسلام از نقش کلیدی در تنظیم روابط دوجانبه و تعاملات منطقه ای برخوردار نیست. ازاینرو، اسلام-گرایی به عنوان منبع هویتی بسیج کننده، ابزاری برای تامین بقای نظام سیاسی، تحکیم اقتدار داخلی رییس جمهور اردوغان و بسترساز منطقه گرایی فعال ترکیه در جهان اسلام است. فراتر از عاملیت اسلام گرایی، منطق ایتلاف سازی و مدیریت رقابت های منطقه ای با ترکیه نیازمند درجه ای از عمل گرایی و ایجاد اتصالات راهبردی در