وضعیت فرسایش آبی و رسوبدهی ایران، واکاوی آماری و مقایسه ای

با هدف شناخت بهتر وضعیت فرسایش و رسوبدهی کشور، از داده های اندازه گیری فرسایش کرت و سزیم137 و رسوب سنجی رودخانه ها و مخزن سدهای حدود 1000 محل بهره گیری شد. با توجه به تفاوت های زیاد در دامنه اندازه گیری های هر روش و بین روش ها و محدود بودن داده ها در قیاس با وسعت و تنوع زیاد کشور، یافتن روشی مناسب برای توجیه علمی نتیجه ها ضروری است. از بین آماره های تمایل به مرکز، میانه مناسب ترین آماره برای داده های فرسایش/رسوبدهی انتخاب شد. میانه رسوبدهی ویژه ایستگاه های اندازه گیری که بیشتر در منطقه های کوهستانی کشور واقع اند، 336 تن در کیلومتر مربع در سال برآورد شد. با کاربرد مدل EPM اعتبارسنجی شده با رسوبدهی مشاهده ای، کل فرسایش سالانه کشور نزدیک به 900 میلیون تن (550 تن در کیلومتر مربع در سال) برآورد شد. درحالی که تلفات خاک از سطح زمین های مرتعی، جنگلی و دیمزار ها به روش کرت های اندازه گیری، اغلب بسیار کمتر از 100 تن در کیلومتر مربع در سال است، ولی در کرت های مستقر روی مارن ها، مقدارهایی تا 3500 تن در کیلومتر مربع در سال اندازه گیری شده است. نظر به اختلاف زیاد فرسایش کرت ها و رسوبدهی رودخانه ها، به احتمال زیاد سازندهای حساس، دیمزارهای شیبدار، شکل های فرسایش تشدیدی و عمیق خندقی (بیش از 4/1 میلیون هکتار) و حرکت های توده ای متعدد در منطقه های کوهستانی کشور، به همراه فرسایش کناری نقش بیشتری در رسوبدهی دارند. بررسی  های محدود منشاء یابی رسوب نیز سهم بیشتر فرسایش های عمقی در تولید رسوب را تایید می کند. در بخش انتهایی مقاله، با بررسی نقشه های فرسایش و رسوبدهی و برخی داده های جهانی، نشان داده شده است که با وجود لکه هایی از منطقه های دارای فرسایش زیاد و حوضه های پر رسوب در ایران، ناحیه هایی با شرایط بسیار بحرانی تر در آسیا و جهان وجود دارد.