نقد جریان تاریخ فرهنگی در ایران

تاریخ فرهنگی رویکردی میان رشته ای در تاریخ نگاری است که تلاش می کند دو حوزه اصلی علوم انسانی، یعنی تاریخ و فرهنگ، را در تعامل با یکدیگر به کار گیرد. به طورکلی، منابع فارسی موجود در حوزه تاریخ فرهنگی را می توان در دو دسته کلی دسته بندی کرد: الف) شناخت تاریخ فرهنگی شامل تاریخچه، تعریف، مبانی نظری، نظریه ها و نظریه پردازان، معرفی آثار شاخص، طرح موضوعات و مسایل اصلی و تحلیل و نقد آن ها؛ ب) اعمال تاریخ فرهنگی شامل شناخت منابع، موضوعات، روش ها و رویکردها و ارایه راهکارها. در این مقاله با بررسی منابع فارسی موجود به نقد سیر مطالعات انجام شده در حوزه تاریخ فرهنگی در ایران پرداخته شده و با توجه به کاستی های پژوهش های موجود، راهکارهایی به منظور نظام بخشی به پژوهش های آتی جهت شناخت عمیق تر و رشد و شکوفایی این جریان و بهره گیری از آن در تاریخ نگاری ایران، ارایه شده است. داده ها نشان می دهد که پراکندگی زمانی و ناپیوستگی موضوعی در انتشار منابع  به چشم می خورد و همچنین در این حوزه دانش، مبانی نظری، نظریه پردازان و منتقدان، روش ها و مصادیق آن به طور کامل معرفی نشده و جای خالی نقدها و تحلیل ها به وضوح مشهود است. نتایج (راهکارهای) ارایه شده عبارت اند از: 1) تعریف سیر مطالعاتی؛ 2) تعیین اولویت های ترجمه؛ 3) نقدوتحلیل موضوعات تاریخ فرهنگی؛ 4) تلاش برای ایجاد سنت ایرانی تاریخ فرهنگی با بهره گیری از نظریه های درون فرهنگی؛ 5) توجه به شاخص های اصلی تاریخ فرهنگی و پایبندی به آن، پرهیز از خلط مباحث.