بازشناسی و تحلیل روند ادواری ساخت و توسعه مسجد امام (ره) بروجرد

مسجد امام(ره) بروجرد از لحاظ نوع، طرح و پلان در زمره مساجد چهار ایوانی طبقه‌بندی می‌شود و در اکثر منابع به‌عنوان اثری از دوره قاجار معرفی گردیده است، برخی الگوی اولیه آن را مسجد امام (ره) تهران و مسجد نبی(ص) قزوین، قلمداد نموده‌اند. این بنا از گونه مسجد/ مدرسه‌های ترکیبی(متداخله) است که کارکرد بخش زیادی از فضاهای معماری مسجد، آموزشی بوده است و باوجود ویژگی‌های خاص تاریخی، معماری، سبک‌شناختی، اما تاکنون مطالعه درخوری که شناخت کافی از تاریخ و الگوی ساخت، ویژگی‌ها و تحولات معماری آن به دست دهد ارایه نشده است. هدف از نگارش این مقاله، بررسی روند ادواری ساخت و توسعه مسجد بر اساس تحلیل ساختار و شواهد معماری و کتیبه‌های آن است، تا از این طریق بتوان درحد امکان لایه‌های پنهانی از دوره‌های ساخت این مجموعه را شناسایی نمود و تقدم و تاخر آن را نسبت به مساجد مذکور ارزیابی نماید. پژوهش حاضر به شیوه تک‌نگاری با نگرش تاریخ معماری به موضوع پرداخته و از روش توصیفی- تطبیقی- تحلیلی بهره گرفته است؛ در این رابطه پس از بررسی میدانی، منابع مکتوب مرتبط با موضوع موردمطالعه و سنجش قرارگرفته و با موارد مشابه مقایسه شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که این بنا بر اساس ساختار و ویژگی‌های معماری و کتیبه‌های آن، پیش از دوره قاجار بنیان شده است و در دوره قاجار مورد مرمت قرارگرفته و توسعه‌یافته است.