طراحی راهنمای مداخلات ارتقای سلامت اجتماعی با رویکرد سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی می تواند بر سلامت اجتماعی تاثیر داشته باشد و ضرورت دارد تعامل میان آن ها در ارتقای سلامت در نظر گرفته شود. راهنماها برای به کار گرفتن نظریه سرمایه اجتماعی در برنامه های ارتقای سلامت اجتماعی به فعالان این حوزه کمک خواهد کرد که به صورت گام به گام مداخله را انجام دهند و اطمینان حاصل کنند که همه مولفه های نظریه سرمایه اجتماعی در برنامه های ارتقای سلامت مورد توجه قرار خواهد گرفت. در این مقاله نتایج یک مطالعه در رابطه با طراحی راهنمای مداخله برای اجتماع های محلی به منظور ارتقای سلامت اجتماعی بر پایه نظریه سرمایه اجتماعی عزرضه گردیده است. 

به منظور طراحی راهنما در گام نخست مرور سیستماتیک براساس مبانی نظری و مفهومی در خصوص مداخلات اجتماعی در حوزه سلامت اجتماعی و سرمایه اجتماعی حدفاصل سال های 2000 الی 2018 انجام شد. سپس براساس مرور مطالعات انجام شده پیش نویس اولیه راهنما تهیه و آماده عرضه در نشست های گروهی متمرکز شد. پس از دریافت نظرات صاحبنظران و مدیران مطلع و کارشناسان و تسهیلگران منتخب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سه نشست مستقل گروهی، راهنمای نهایی مداخله تدوین گردید.

راهنمای مداخله تدوین شده شامل تعاریف مفاهیم اصلی، مشخصات اجراکنندگان مداخله، گروه هدف، نحوه برقراری هماهنگی های بین بخشی و توجیه مسوولان، چگونگی ارزیابی و انتخاب اجتماع، نحوه ورود به اجتماع، بسیج اجتماعی، چگونگی تشکیل گروه های محلی و کمیته راهبری و توجیه اعضای کمیته، برنامه ریزی و اجرای پروژه های محلی، نحوه حمایت یابی و خروج از اجتماع، پیگیری روند و ادامه فعالیت ها و ارایه مشورت های لازم و در نهایت شیوه مستندسازی مشارکتی و گزارش نویسی می باشد.

راهنمای ارتقای سلامت اجتماعی برای اجرا در اجتماع های محلی مناسب است و مشارکت اعضای اجتماع محلی به خصوص گروه های در معرض خطر در ارتقای سلامت اجتماعی ضروری خواهد بود. تسهیلگران باید قادر باشند از رویکرد اجتماع محور برای استفاده از راهنما بهره بگیرند. راهنمای ارتقای سلامت اجتماعی بر اساس نظریه سرمایه اجتماعی ظرفیت سازی و استفاده از منابع اجتماع محلی را به طور جدی توصیه می کند. پیشنهاد می شود کارآزمایی های اجتماعی برای بررسی اثربخشی این راهنما انجام شوند.