تحلیل مقدماتی فرهنگ های سفالی عصر آهن شمال شرق ایران مطالعه موردی: محوطه حصار عمرانی دشت گناباد

مطالعه و بازسازی زوایای گوناگون فرهنگ عصر آهن شمالشرق ایران و خراسان بر اساس مطالعات تطبیقی و فرامنطقه ای از مهم ترین مباحث فعلی عصر آهن ایران است. در شرایط فعلی مولفه ها و ویژگیهای عصر آهن شمالشرق با تمرکز بر خراسان بدلیل کمبود مطالعات، تا حدودی ناشناخته و مبهم باقی مانده است. پیش از این شواهد بسیار کمی از فرهنگهای این دوره در خراسان از بررسی های اندک و پراکنده بدست آمده که قرابت فرهنگی با فرهنگ یاز و داهستان در آسیای مرکزی را نشان می دهند. در دشت گناباد که در جنوب خراسان واقع شده و به قهستان محدود میشود محوطه حصار عمرانی می تواند اطلاعاتی اولیه از عصر آهن ارایه دهد. در این پژوهش با رویکرد بررسی سطحی روشمند مواد فرهنگی نمونه برداری شده و در رویکردی تطبیقی فرهنگ و سنت های سفالی آن تبیین شده است. نتایج مطالعات نشان می دهد که حصار عمرانی قرابت معناداری با فرهنگ یاز دارد به نحوی که در سه دوره عصر آهن قدیم، میانی و جدید که هم افق با یاز I تا III هستند، پویایی استقراری داشته است. سفال های دست ساز منقوش عصر آهن قدیم، در کنار سفال های چرخ ساز ساده دوره های میانی و جدید عصر آهن در کنار نوع استقرار و ویژگیهای زمینسیمای آن در چهارچوب فرهنگ های جنوب غربی آسیای مرکزی نشان از اجتماعات انسانی با الگویی استقراری و اجتماعی مشابه با فرهنگ یاز (Yaz) دارد.