بررسی رویکردهای بازسازی در معماری پس از جنگ

در طول تاریخ، جنگ و تاثیرات آن، باعث تغییر و یا تخریب ساختار شهرها و آثار معماری شده است. امروزه نیز شهرها مصون از آسیب جنگ (یا حوادث مخرب مشابه) نیستند، بنابراین بررسی رویکردهای بازسازی در معماری پس از جنگ ضروری به نظر می رسد.

چگونگی اثرگذاری جنگ بر کالبد شهرها و شناخت نحوه بازسازی پس از آن، سوال اصلی پژوهش حاضر است که پاسخ به آن می تواند در حوادث مخرب راه گشا باشد.

هدف این مقاله شناسایی و دسته بندی انواع رویکردهای بازسازی پس از جنگ است. روش تحقیق: برای دستیابی به هدف فوق، ضمن معرفی نسل های مختلفی از جنگ، تاثیرات آن ها برساختار شهرها مشخص شده است. سپس نحوه بازسازی هر نسل با روش مصداق پژوهی مورد مطالعه قرار گرفته و در ادامه بررسی های تطبیقی میان نحوه بازسازی هرکدام از نمونه ها انجام شده است. شهرهای برلین، هیروشیما، لندن، ورشو، بیروت و شهرهای آسیب دیده ی ایران به عنوان نمونه های پژوهش انتخاب شده اند. انتخاب مصادیق براساس نوع آسیب در جنگ و بکارگیری رویکردهای مختلف بازسازی در راستای پاسخ به سوالات و اهداف پژوهش بوده است.

مطالعات مرحله اول پژوهش مشخص کرد که جنگ ها در شش نسل (با توجه به نوع سلاح ها) بر ساختار معماری و شهر تاثیرگذار هستند. جنگ های بدوی و نسل اول، تاثیرات حداقلی (کوتاه مدت) بر ساختار شهر و معماری داشته اند و بیشترین تخریب ها در جنگ های نسل دوم و سوم صورت گرفته است. جنگ های نسل چهارم و پنجم نیز جنگ های فرهنگی و سایبری هستند که تاثیرات آن در درازمدت برساختار شهرها مشخص می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد بازسازی های پس از تخریب جنگ ها در قالب سه دسته بندی کلی شامل «الگویابی مجدد، بدون درنظر گرفتن سابقه قبلی»، «دوباره سازی، مشابه گذشته» و «باززنده سازی، آثار براساس شرایط جدید و با توجه به سابقه تاریخی» هستند. بدین ترتیب که بازسازی پس از جنگ های بدوی و نسل اول (با توجه به عدم تخریب کالبد در حین جنگ) با استفاده از رویکرد «باززنده سازی براساس شرایط جدید» در کوتاه مدت و «الگویابی مجدد» در بلندمدت صورت گرفته است. بازسازی پس از جنگ های نسل دوم و سوم (با توجه به حجم فراوان تخریب) بیشتر با بکارگیری رویکردهای «الگویابی مجدد» و «دوباره سازی» در کوتاه مدت و رویکرد «باززنده سازی» در بلندمدت بوده است. همچنین با توجه به ماهیت جنگ های نسل چهارم و پنجم پیشبینی می شود تاثیرات این سبک از جنگ ها در بلندمدت به دنبال «الگویابی مجدد» برای اعمال تغییرات فرهنگی در جوامع هدف باشند.