تحلیل بادهای توام با گرد و غبار و فرساینده در استان کرمان با هدف ارایه تقویم پیش بینی و مدیریت کنترل گرد و غبار

فرسایش بادی و گرد و غبار دو روی یک سکه و از پیامدها و مصادیق بیابان زایی هستند که آثار زیانبار آنها به یکی از چالش های مهم، به ویژه در مناطق خشک و بیایانی بدل شده اند که کشور ایران و به ویژه استان کرمان نیز از آن بی نصیب نمانده است. در این تحقیق، رژیم فصلی باد و تحلیل فراوانی، سرعت و جهت بادهای مولد گرد و غبار و فرساینده با منشا محلی و فرامحلی بررسی شد. هدف، به کارگیری نتایج در برنامه ها و عملیات مقابله با بیابان زایی و کاهش وقایع گرد و غباری با تاکید بر منشا احتمالی آنها در سطح محلی و منطقه ای برای مسیولان است. بدین منظور از داده های ساعتی سمت و سرعت باد و کدهای گرد و غباری ثبت شده در شش ایستگاه سینوپتیک طی سال های 1365 تا 1395 استفاده شد. سپس با شناسایی و تحلیل سرعت و جهت بادهای فرساینده و غیرفرساینده محلی و فرامحلی و بررسی همبستگی بین آنها، همچنین بررسی تصاویر ماهواره ای وقایع گرد و غباری، به شناسایی منشا احتمالی گرد و غبار در سطح استان و خارج از آن پرداخته شد و در پایان، تقویم ماهانه باد در سه سطح مدیریت منطقه ای، استانی و محلی کنترل و مهار گرد و غبار ارایه شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری جهت های فصلی عمومی باد، نشان داد در محدوده استان کرمان بادهای غالب در نواحی شمالی استان دارای جهت های شمالی و شمال غربی، در نواحی مرکزی دارای جهت غربی و در ناحیه جنوبی دارای جهت جنوب غربی هستند و بادهای جنوب غربی و غربی از سرعت بیشتری برخوردارند. نتایج آزمون تحلیل همگنی نشان داد در تمامی ایستگاه ها میانگین سرعت بادهای محلی همراه با گرد و غبار طی سال های مورد مطالعه دارای روند کاهشی بوده است و سرعت بادهای محلی در استان 2/3 برابر میانگین سرعت بادهای فرامحلی است. شهرستان های بم و انار نسبت به سایر شهرستان ها بیشتر تحت تاثیر بادهای منطقه ای هستند و نقش بادهای شمالی در انتقال ذرات ریز معلق از استان های همسایه و مناطق دور به سمت استان بیشتر است. نتایج نشان داد در تمامی ایستگاه ها، فراوانی و سرعت بادهای غالب و نایب غالب، تحت تاثیر ناپایداری های جوی و سیکلون های حرارتی محلی و افزایش شیب گرادیان فشار ناشی از تغییرات فصلی و تابش خورشید افزایش یافته و سبب ایجاد وقایع گرد و غباری شده است. بر اساس مطالعه روابط همبستگی و مطالعه بصری تصاویر ماهواره ای، منشا احتمالی گرد و غبار فرامحلی همراه با بادهای با سرعت شش متر بر ثانیه و ییشتر در داخل استان و فرامحلی کمتر از شش متر بر ثانیه در خارج از استان (محل برداشت) شناسایی شد.