بررسی الگوی تخصصی شدن صادرات محصولات منتخب کشاورزی ایران

نظریه های تجارت بین المللی بر اهمیت تخصصی شدن کشورها جهت انتفاع از شبکه جهانی تجارت تاکید داشته اند. توسعه صادرات بخش کشاورزی ایران می تواند افزون بر ارزآوری نقش مهمی در تامین امنیت غذایی و ارتقای سطح تاب آوری داشته باشد. یکی از رویکردهای بررسی توسعه صادرات، تحلیل ظرفیت های صادراتی ایران از مسیر مزیت نسبی صادراتی و تخصصی شدن در قالب پویایی مزیت است. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که آیا صادرات محصولات منتخب کشاورزی ایران (پسته، زعفران، خرما، کشمش، سیب، خیار و کیوی) به سمت تخصصی شدن در بازار جهانی حرکت کرده است؟ به منظور دستیابی به این هدف الگوی تخصصی شدن در دوره زمانی 2017-2001 مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که همه محصولات منتخب در دوره زمانی 2001-2017 دارای مزیت نسبی صادراتی بوده است ولی هیچکدام از محصولات در مسیر تخصصی شدن حرکت نکرده است. به عبارتی با وجود مزیت نسبی صادراتی، برنامه ای بلندمدت جهت ارتقای صادرات در بازار جهانی وجود نداشته است. تحلیل نتایج به صورت داده های تابلویی در دو دوره زمانی 2001-2009 و 2010-2017 نیز در برگیرنده این است صادرات محصولات منتخب در طول زمان فاقد پویایی و تخصصی شدن بوده است. براین اساس پیشنهاد می شود که با توجه به ظرفیت های صادراتی بخش کشاورزی ایران، قراردادهای بلندمدت در بازارهای هدف جهت اتخاذ و پیاده سازی سیاست های تولیدی و صادراتی مستمر به منظور ارتقای سهم صادراتی محصولات منتخب کشاورزی ایران منعقد شود.