واکاوی سیمای عاشق و معشوق در نسخه خطی دوره قاجار (مطالعه موردی: مراسلات عاشق و معشوق ستمگر 1309 ق.)

عشق، وصف حال عاشق و توصیف سیمای معشوق از زبان عاشقی راستین، سه مولفه اساسی ادبیات غنایی است که شاعران و نویسندگان از دیرباز کوشیده اند با زبانی ادبی و لحنی غنایی نگرش های خود را بیان و سیمای مطلوبی از این سه محور ترسیم کنند. فن ترسل در شناساندن این مضامین سه گانه و سیر تحولات فرهنگی، ادبی و زبانی آن در ادوار تاریخی نقش مهمی دارند؛ زیرا از یک سو این فن، سیر تحولات فرهنگی ادبی و زبانی را در ادوار تاریخی بازمی نمایاند و ازسوی دیگر، یک سبک نوشتاری ارتباطی در بازشناساندن احوالات، حالات و آلام درونی ادبیات ملت هاست. مراسلات عاشق و معشوق ستمگر (309 ق.) یکی از مراسلات دوره قاجاری است که با سی و یک نامه عاشقانه و با زبانی ادبی و غنایی تحریر شده و سخن عشق، بن مایه اصلی آن است. در این پژوهش، با روش تحلیل محتوا در یک مقدمه و دو گفتار آشکار می شود که رمز مانایی متونی مانند مراسلات عاشق و معشوق ستمگر، تنها توصیف کلیشه ای از زیبایی ظاهری معشوق نیست؛ بلکه عاشق و معشوق با اوصافی چندلایه و متضاد در تلاش اند تا در گذر از وادی عشق، خود را به جوهره صفات نیک انسانی و فضایل اخلاقی بیارایند و در این راه، آزادی، آرامش و پند و اندرزهای معشوق در جوابیه ها همچون چراغ راه عاشق است.