عوامل تسهیل کننده و بازدارنده ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی براساس نظریه های ضمنی مردم ایران: نقش سود و زیان ها

در این پژوهش به بررسی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی با توجه به نقش سود و زیان های هر یک از این رفتارها پرداخته شد.

پژوهش حاضر در چارچوب روش های کیفی و از نوع پدیدار شناسی بود. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه ساختاریافته سود برده شد. سپس اطلاعات حاصل از مصاحبه با روش تحلیل محتوای آشکار در طی سه مرحله فرایند پیاده سازی وکدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی تحلیل شدند. افراد شرکت کننده در پژوهش شامل 222 نفر (121 نفر دانش آموز دبیرستانی مقطع متوسطه دوم 16 تا 19 ساله و 101 نفر بزرگسال20 تا 52 ساله) از استان های خوزستان، لرستان، همدان، مازندران، تهران، اراک، شیراز، اصفهان، خراسان رضوی، ایلام،کرمانشاه، و کردستان بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. 

نتایج حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه ها نشان داد که بر اساس نظریه های ضمنی مردم ایران، عامل سود ها (سود روان شناختی و سود موقعیتی) و عامل زیان ها (زیان روانشناختی و زیان موقعیتی) نقش مهمی در تسهیل و بازداری انجام هر یک از رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی دارند. برپایه یافته ها می توان گفت که عامل سود (روانشناختی- موقعیتی) و زیان (روانشناختی- موقعیتی) نقش مهمی در احتمال شکل گیری و بروز رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی و بازداری یا پیش گیری از آن ها در موقعیت های گوناگون کاری، تحصیلی، اجتماع، و زندگی دارند.  

 مجموع، یافته‌های پژوهش بینش جدیدی در مورد نقش سود و زیان به‌عنوان عوامل کنترل کننده وقوع یا عدم وقوع رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی در موقعیت‌های مختلف به دست می‌دهد.