ارزیابی وضعیت خدمات کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی و بررسی دیدگاه روستائیان نسبت به نقش کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی وضعیت خدمات کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی و کشف دیدگاه روستاییان نسبت به نقش کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی است.

پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی است که با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه‏ محقق ساخته انجام گرفت. پایایی پرسشنامه بر اساس مقدار آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مذکور برابر عدد 79/0 محاسبه و روایی آن توسط متخصصان تایید گردید. جامعه آماری این پژوهش کاربران 18 کتابخانه روستایی دایر در سطح استان آذربایجان شرقی است که تعداد آنها 43635 نفر است. از بین این افراد با توجه به جدول کرجسی مورگان 380 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی شامل تی تک نمونه ای تحلیل شدند.

بر اساس یافته های به دست آمده انواع خدمات کتابخانه ای ارایه شده توسط کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. «دسترس پذیر کردن کتاب ها» نقشی است که بیشتر پاسخ دهندگان معتقدند کتابخانه های روستایی مربوطه آنها، آن را اجرا می کند. از سویی دیگر، بیشتر پاسخ دهندگان معتقد بودند که کتابخانه روستایی منطقه آنها در خصوص «اشاعه و امانت منابع و خدمات اطلاعاتی به زبان محلی» و «دسترس پذیر کردن منابع الکترونیکی و منابع اینترنتی»  نقش خود را ایفاء نمی کند. در ارتباط با موانع استفاده کاربران روستایی از کتابخانه های روستایی، «عدم تناسب خدمات ارایه شده با نیاز روستاییان» به عنوان بزرگ ترین مانع استفاده از کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. از دیدگاه کاربران روستایی، تاثیر کتابخانه های روستایی بر مولفه های «احساس شهروندی» و «رضایت از زندگی» در حد متوسط است. در حالی که تاثیر کتابخانه های روستایی بر مولفه های «عدم احساس بیگانگی اجتماعی» و افزایش «تعامل اجتماعی» اندکی بیشتر از متوسط است.

بررسی چگونگی ایفای نقش کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی در ارایه خدمات اطلاعاتی و شناسایی دیدگاه کاربران کتابخانه های روستایی به تاثیر کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی نوآوری این پژوهش به شمار می رود.