اساسی سازی قوانین موضوعه (مقایسه تطبیقی الگوهای آمریکائی و اروپائی)

دراین نوشتار، مساله اصلی، " بررسی تطبیقی اساسی سازی قوانین موضوعه در الگوهای آمریکایی و اروپایی، بویژه الگوی کشورهایی مانند فرانسه و بریتانیا و..." است، که با "روش توصیفی- تحلیلی" انجام می پذیرد. پیش از بررسی الگوهای، به بررسی جنبه شکلی سلسله مراتب هنجاری، که قانون اساسی، به مثابه قاعده ای فرازین، در راس هرم هنجارها و قوانین موضوعه در ذیل آن قراردارند، می پردازیم. در "الگوی آمریکایی"، اساسی سازی غیر متمرکز، وابسته به دستگاه قضا، مبتنی بر آیین دادرسی با روش های قضایی و رسیدگیها در قالب ایراد مغایرت قواعد قوانین عادی با قانون اساسی از سوی اصحاب دعوی انجام می شود. در "مدل اروپایی یا کلسنی"، با آنکه، اساسی سازی، متمرکز و مستقل از قوای سه گانه است، لکن شیوه رسیدگی آن مبتنی بر اصول آیین دادرسی و رسیدگیها هم به درخواست برخی از مراجع حکومتی قابل انجام است. در "آلگوی مختلط (الگوی آمریکایی- اروپایی)، و برای نمونه الگوی سوییسی، اگرچه دادرسان نمی توانند قوانین فدرال متناقض با قانون اساسی را ملغی الاثر سازند، لکن متضرر از عدم رعایت قانون اساسی کانتون، می تواند به دادگاه فدرال شکایت کند. در بریتانیا، بدلیل حاکمیت پارلمان در انطباق قوانین عادی با هنجارهای قانون اساسی، این مهم به پارلمان واگذار شده است. در فرانسو، با آنکه "شورای قانون اساسی" از حیث نوع رسیدگی و ترکیب اعضای آن، از ماهیت سیاسی برخوردار است، ولی قضاوت در آن نوعا دستوری است.