تحلیل محدودیت های نهادی در مدیریت منابع آب زیرزمینی شهرستان الشتر، استان لرستان

در استان لرستان، بحران آب های زیرزمینی به یک مشکل اساسی تبدیل شده است. در این میان شهرستان الشتر یکی از شهرستان های متاثر از این بحران است. درحالیکه، دلایل مختلفی برای بحران آب های زیرزمینی در این شهرستان وجود دارد، یکی از چالش های فراروی مدیریت منابع آب زیرزمینی این شهرستان، ناشی از ضعف نهادی و سازماندهی می باشد. از این رو، مطالعه حاضر، محدودیت های نهادی در مدیریت منابع آب زیرزمینی را با استفاده از رویکرد نظریه داده بنیان بررسی نموده است. مشارکت کنندگان 24 نفر از مطلعان کلیدی دخیل در مدیریت منابع آب زیرزمینی شهرستان الشتر بودند که از طریق رویکرد نمونه گیری هدفمند و با استفاده از تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. بدین ترتیب، مشارکت کنندگان تحت مصاحبه عمیق قرار گرفتند و مصاحبه ها برای تحلیل کیفی بر اساس نظریه داده بنیان ثبت و رونویسی شدند. نتیجه ی حاصل از کدگذاری باز داده های گردآوری شده، استخراج 170 مفهوم و 43 زیرمقوله بود که بر اساس مدل پارادایم، مقوله ی مرکزی شناسایی شده در این پژوهش، ضعف ساختی کارکردی نهادی بود که بقیه مقوله ها در رابطه ی با آن معنا پیدا کردند. یافته ها نشان داد، مهم ترین شرایط زمینه ساز وقوع پدیده، مقوله های "ضعف بنیه مالی کشاورزان"، "وجود عناصر فرهنگی بازدارنده ی کشاورزان در مدیریت منابع آب زیرزمینی" و "سنتی بودن کشاورزی" بودند. نتایج تحقیق در مورد شرایط علی موثر بر وقوع پدیده یاد شده نشان از "برداشت غیراصولی و بی رویه از منابع آب زیرزمینی" و "ضعف نظام پایش و کنترل" به عنوان مهم ترین علت ها دارند. در این مطالعه، "تغییر اقلیم" و "ضعف عملکردی نهادهای ثانویه متولی مدیریت منابع آب"، از جمله مهم ترین شرایط مداخله گر می باشند که منجر به تشدید وقوع پدیده شده اند. مهم ترین استراتژی نهادها به منظور غلبه بر پدیده، زیرمقوله های "کنترل و مهندسی آب" و "مشارکت کشاورزان" بودند. کاربرد استراتژی های کنش/واکنش توسط نهادها، دارای پیامدهای مثبت و منفی بوده است که مهم ترین پیامد مثبت آن، "بهبود وضعیت کشاورزی کشاورزان" و مهم ترین پیامدهای منفی آن، "تخریب منابع طبیعی"، "بروز معضلات اقتصادی" و "بروز معضلات اجتماعی" بودند.