آثار و پیامدهای دانشگاه عملکردمحور از دیدگاه حامیان و منتقدان: فراترکیب کیفی

یکی از پیامدهای اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، توجه و تمرکز دانشگاه بر شاخص ها و نتایج پایانی یا عملکردمحور شدن دانشگاه است. در دهه اخیر، استفاده از مدل دانشگاه عملکردمحور در جهان فراگیر شده است. از آنجا که استفاده از این الگو برای دانشگاه های ایران در دستور کار سیاستگذاران قرار دارد، شناسایی آثار و پیامدهای اجرای این مدل از دیدگاه حامیان و منتقدان به عنوان هدف و مسیله اصلی پژوهش در نظر گرفته شد. روش پژوهش کیفی و از نوع فرا ترکیب بررسی اسناد بود. اسناد مورد بررسی از بین 788 سند مرتبط انتخاب شدند که همگی به زبان لاتین، مرتبط با بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد و در پایگاه های داده معتبر از سال2010 تا 2020 منتشر شده بودند. در فرایند انتخاب با توجه به ارتباط موضوعی قوی با توجه به سه شاخص عنوان، چکیده و محتوا، تعداد 25 سند علمی انتخاب و روایی محتوایی این اسناد با روش ابزار ارزیابی حیاتی (CASP) احراز شد. در مرحله تجزیه و تحلیل اسناد منتخب، زیرمولفه ها و کدهای باز این اسناد با روش تحلیل محتوای کیفی استخراج و سپس ذیل مولفه های اصلی و ابعاد پژوهش دسته بندی و ترکیب شد. برای اعتبار یافته ها از روش مقایسه نظر پژوهشگران با فرد خبره استفاده شد که ضریب توافق کاپا 786/0 بود. یافته ها در بعد آثار مثبت اجرای مدل و از دیدگاه حامیان شامل افزایش رقابت دانشگاهی، ارتقای کارایی و رشد شاخص های کمی دانشگاه و بهبود مسیولیت پذیری، پاسخگویی و مشارکت دانشگاه بود. پیامدهای منفی نیز از دیدگاه منتقدان شامل تهدید عدالت دانشگاهی، کاهش اثربخشی و تهدید شدن شاخص های کیفی دانشگاهی و تهدید شدن ماهیت، استقلال، آزادی آکادمیک و بروز مقاومت دانشگاه بود.