تحلیل عملکرد چهارطاقی های ساسانی فاقد فضاهای جانبی بر اساس مطالعه ی چهارطاقی های مزایجان و قطب آباد

چهارطاقی های ساسانی به عنوان مهم ترین نماد معماری مذهبی این دوره شناخته می شوند. این سازه ها با وجود آن که به صورت کلی شبیه به یک دیگر به نظر می رسند، اما در جزییات تفاوت های قابل ملاحظه ای با یک دیگر دارند. یکی از مهم ترین ابهامات موجود در خصوص چهارطاقی های مذهبی ساسانی، کیفیت مذهبی آن هاست. در این پژوهش سعی شده تا گونه ای از چهارطاقی های ساسانی که فقط دارای راهروی پیرامونی و فاقد هرگونه الحاقات دیگر معماری هستند، مطالعه شوند تا ارتباط آن ها با نوع آتش مقدس مشخص گردد، به همین منظور چهارطاقی های قطب آباد و مزایجان که در نواحی شرقی فارس قرار دارند برای مطالعه در نظر گرفته شده اند، تا ضمن بازنگری در پلان هر دو بنای مذکور، درک بهتری از کارکرد مذهبی آن ها بتوان ارایه کرد. در این نوشتار سعی شده تا به این پرسش پاسخ داده شود که گونه ی مذکور دارای چه رتبه ی مذهبی از منظر ارتباط با آتش های مقدس سه گانه است؟ این پژوهش بر اساس هدف از نوع پژوهش های بنیادی و از منظر ماهیت و روش تحقیق به صورت تاریخی و توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده ها نیز در این پژوهش به صورت میدانی - کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این نکته است که چهارطاقی های دارای راهروی پیرامونی که فاقد الحاقات معماری جانبی هستند، می توانند به آتش «دادگاه» منتسب گردند. این پژوهش از این منظر می تواند مهم باشد که ضمن بازنگری در پلان بناهای مطالعه شده در نوشتار، کارکرد نوینی را برای گروهی از چهارطاقی های مذهبی دوره ی ساسانی ارایه می دهد.