بررسی محتوایی ظهریه های نسخ خطی وقفی نادرشاه افشار به کتابخانه آستان قدس رضوی

ظهریه ها یکی از این قسمت های فراموش شده در نسخه های خطی هستند که حاوی یادداشت ها و اطلاعات ارزشمندی هستند. هدف پژوهش حاضر، معرفی ظهریه های نسخه های خطی به عنوان منابع اطلاعاتی مهم به پژوهشگران به خصوص در زمینه هایی است که کمتر مورد توجه واقع شده و اطلاعات و پیشینه تحقیق معدودی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی محتوایی ظهریه های نسخ خطی با تاکید بر یادداشت های مجموعه نسخ خطی وقفی نادرشاه افشار، موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، انجام شده است.

روش/ رویکرد پژوهش: 

در بررسی ظهریه های مجموعه نسخه های خطی وقف شده توسط نادرشاه افشار موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی ابتدا شماره اموالی و عناوین نسخ از رایانه و اسناد موجود استخراج گردید، سپس با مراجعه به تصویر دیجیتالی آن و در مواردی به اصل نسخه، محتوای موضوعی یادداشت ها، انواع مهرها، تاریخ مکتوبات و اسامی مذکور در ظهریه و دیگر مندرجات، یادداشت، فیش برداری و در چک لیست هایی که بدین منظور تهیه شده بود قرار گرفت. در این پژوهش به روش توصیفی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا یادداشت ها و مهرهای ظهریه های تعداد 429 نسخه موجود از مجموعه مذکور مورد بررسی قرار گرفت و داده های مورد نیاز با استفاده از چک لیست هایی که بدین منظور طراحی شده بود گردآوری شد. سپس داده های گردآوری شده با روش های توصیفی و آماری بر اساس پرسش های پژوهش با ذکر نمونه های یادداشت ها مورد تحلیل واقع گردید.

نتیجه تحلیل ها نشان می دهد یادداشت های ظهریه دارای ساختار و محتوای مشخص و قابل توجهی هستند که افراد گوناگون به تناسب ارتباط با نسخه، این یادداشت ها را بر ظهریه آن نگاشته اند و این یادداشت ها به انواع مختلفی قابلیت تقسیم بندی دارند و همچنین انواع مهرهای مرتبط با این یادداشت ها نیز شناسایی گردید. بر اساس یافته های این پژوهش، در پایان پیشنهادهایی مبنی بر تحقیق در سایر مجموعه های نسخ خطی مشابه و بررسی انواع یادداشت ها، برافزوده ها و مهرهای آن ها ارایه شد.