میزان تاثیر شاخص های اقتصادی بر قاچاق مواد مخدر در کشور ایران

کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر امروزه به یکی از مهم ترین چالش و تهدید در سطح جهان مبدل گردیده است، زیرا تبعات ناگواری ناشی از تولید و تجارت این ماده ی افیونی و کشنده به رغم آنکه پیشرفت درزمینه اقتصادی کشورها را به چالش می کشد هم چنان سلامت جامعه را آسیب پذیر ساخته و انسان ها را به کام مرگ و نیستی می برد. قاچاق مواد مخدر به عنوان یک پدیده نامطلوب اجتماعی، علل اقتصادی و اجتماعی متعددی داشته و با توجه به اهمیت موضوع جرم در کشورهای مختلف، در سال های اخیر مطالعات گسترده ای برای شناسایی و تبیین علل وقوع آن انجام شده است.

پژوهش حاضر از نوع تحلیلی و استنباطی و تحلیلی-پیمایشی و بر مبنای طرح و مدل سازی، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش حاضر آمار و داده های مربوط به شاخص های اقتصادی و قاچاق مواد مخدر در کشور ایران طی سال های 1386 تا 1395 می باشد. آمار دستگیرشدگان در راستای قاچاق مواد مخدر که اطلاعات آن در سیستم پلیس مبارزه با مواد مخدر و معاونت طرح و برنامه وبودجه ناجا ثبت شده و داده های مربوط به شاخص های اقتصادی از مرکز آمار ایران اخذ شد. در این تحقیق با بهره گیری از مدل  رگرسیون فضایی پویا (اتورگرسیو فضایی-زمانی)  به تحلیل اثر شاخص های اقتصادی بر میزان قاچاق مواد مخدر در ایران پرداخته شد. در این راستا  برای تحلیل و برآورد پارامترهای موجود در مدل از نرم افزارهای R استفاده شده است.

نتایج به دست آمده نشان می دهد که در دوره موردبررسی از بین 5 متغیر بیکاری، درآمد سرانه، ضریب جینی، ضریب کاکوانی، صنعتی شدن، سه متغیر نرخ بیکاری، ضریب کاکوانی و صنعتی شدن ازجمله متغیرهای مهم و تاثیرگذار بر قاچاق مواد مخدر در کشور بوده است.

بر اساس نتایج تحقیق مشخص گردید افزایش یک درصدی در متغیرهای نرخ بیکاری منجر به افزایش 24 درصدی در نرخ قاچاق مواد مخدر؛ و افزایش یک درصدی در شاخص صنعتی شدن، نرخ قاچاق مواد مخدر را حدود 22 درصد کاهش می دهد. همچنین ضریب کاکوانی به میزان 17 درصد بر قاچاق مواد مخدر اثر منفی داشته است به عبارتی هرچه از میزان فقر در جامعه کاسته شده، به میزان 17 درصد، قاچاق مواد مخدر کاهش یافته است.