بررسی شوخ طبعی محاوره ای در برنامه تلویزیونی ایران: مطالعه موردی «دورهمی»

با وجود اهمیت شوخ‏ طبعی به عنوان یکی از وجوه  فرهنگی و اجتماعی، بیشتر پژوهش های این حوزه به بررسی شوخ‏طبعی به صورت مجزا از بافت پرداخته، عمدتا به تحلیل لطیفه های آماده محدود شده است در حالی که شوخ‏طبعی محاوره ای محصول تعامل مشترک سخنور و مخاطب آن است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر در حوزه زبان و فرهنگ بررسی شوخ ‏طبعی محاوره ای در زبان فارسی است. داده ها به طور تصادفی از هشت برنامه گفت‏وگومحور تلویزیونی «دورهمی» که در سال 1397 از شبکه نسیم پخش شد جمع‏آوری شده است. در ادامه، گفت‏وگوی میزبان و مهمانان زن و مرد بر اساس چارچوب شوخ‏ طبعی محاوره‏ای داینل (2009) تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان می دهد فراوانی راهبردهای شوخ ‏طبعی در مهمانان مرد به 258 مورد و مهمانان زن به 220 مورد می‏رسد. همچنین، نتایج نشان می‏دهد مردان، به ترتیب، بیشتر از بذله گویی، حکایت و استهزا کردن و زنان بیشتر از استهزا کردن، بذگه‏ لویی، حکایت و خود‏کوچک‏انگاری در گفت‏وگو استفاده کرده‏اند. یافته های پژوهش همچنین نشان می دهد مهمانان از راهبرد خوارانگاری در گفت‏وگو با میزبان مرد استفاده نکرده اند و، در مقابل، میزبان مرد نیز در گفت‏وگو با هیچ‏یک از مهمانان از راهبرد خودکوچک‏انگاری استفاده نکرده است.