معناشناسی تاریخی «فضحکت» در آیه ی «و امراته قائمه فضحکت فبشرناها بإسحاق...» در تفاسیر و ترجمه های فارسی و لاتین

واژه «فضحکت» در آیه «و امراته قایمه فضحکت فبشرناها بإسحاق... » (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارایه نداده اند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشته اند ؛ اما مترجمان فقط 4 معنا برای «فضحکت» آورده اند که عبارتند از: «خندید، حایض شد، تعجب کرد و ترسید». در میان این معانی، دو معنای «خندید» و «حایض شد»، بیشترین بسامد را در تفاسیر و ترجمه ها دارد. روایاتی نیز در معنای «فضحکت» نقل شده که مبنایی برای گروهی از مفسران و مترجمان گردیده است. این پژوهش با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی تطبیقی، با هدف دستیابی به علل و منشا اختلاف معانی این واژه در فرایند زمان و ارایه ی معنایی نزدیک به صواب صورت پذیرفته است. بررسی منابع لغوی و اشعار دوران جاهلی، مخضرمین و اسلامی و همچنین سیر تاریخی تفاسیر و تحلیل روایات وارده و بررسی این موضوع در عهدعتیق همراه با واژه شناسی ماده «ض ح ک» در زبان عبری نشان می دهد که واژه پژوهان، مفسران و مترجمان در معنای واژه، دقت لازم نداشته و ترجمه ای دقیق ارایه نداده اند. نتایج حاکی از آن است که از دو معنای رایج، «خندید» به صواب نزدیک تر است و معنای «حایض شد» نتیجه ی اقتباس نادرست از عهد عتیق است.