مروری بر نقش حریم در حفظ و پایداری اکوسیستم های طبیعی (مطالعه موردی: باغ گیاه شناسی ملی ایران)

هدف این نوشتار روشن کردن ضرورت درنظر گرفتن حریم و نقش آن در اکوسیستم های طبیعی یا انسان ساخت، با کارکردهای مشخص است. ارزیابی پیامدهای مخرب ناشی از دست کاری ها و دخل و تصرف های انسانی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم مانند بلندمرتبه سازی در مناطق حایل و اثرات آن بر هسته مرکزی این نوع از اکوسیستم ها بسیار ضروری و حیاتی است. باغ گیاه شناسی ملی ایران که یکی از بزرگ ترین و کامل ترین مجموعه های ژنتیکی کشور محسوب می شود، کارکردهای دیگری نظیر حفظ گونه های مهم و اندمیک ایران داشته و منبع تکثیر آنهاست. علاوه بر آن، به عنوان یکی از ریه های تنفسی شهر تهران در تلطیف هوا و برنامه های آموزشی و پژوهشی نقش کلیدی و ملی دارد. براین اساس، در این نوشتار نشان زدهای توسعه شهرک سازی بر اجزاء مختلف محیط زیست این باغ شامل آب، خاک، هوا، پوشش گیاهی و حیات وحش بررسی شده است. براساس اطلاعات موجود و نتایج بررسی های میدانی، اثرات بلندمدت این نوع از توسعه بر باغ گیاه شناسی ملی ایران، بر تغییرات هیدرولوژیکی آب های زیرزمینی اثرگذاری غیرقابل برگشتی داشته و بقا و پایداری این باغ به علت آسیب های وارد بر منابع آب زیرزمینی که هم اکنون تامین آب و نگهداری باغ بر آن استوار است)، با خطر جدی روبرو خواهد شد. علاوه بر آن، کاهش وزش باد و جلوگیری از تهویه لازم و تشکیل جزایر حرارتی، موجب طغیان آفات و بیماری های مهم گیاهان خواهد شد. همچنین، محدودشدن نفوذپذیری خاک و نیز آسیب به ارزش های زیبایی شناختی باغ از دیگر پیامدهای منفی این توسعه بی رویه است که حیات پایدار باغ گیاه شناسی ملی ایران را تهدید خواهد کرد.