ناکامی کانت در «ناکامی تئودیسه های فلسفی»؛ نقد و بررسی رویکرد سلبی کانت به تئودیسه

مسیله شر از دیدگاه کانت و تیودیسه مورد قبول او در اواخر دوره نقادی با دو رویکرد سلبی و ایجابی به تصویر کشیده شده است. رویکرد سلبی وی، پایان دادن به هر نوع تیودیسه پردازی عقل نظری و رویکرد ایجابی اش، پرداختن به تیودیسه اصیل از منظر عقل عملی است. «ناکامی تمامی تیودیسه های فلسفی» عنوان مقاله ای است که کانت با هدف تقویت موضع معرفت شناسانه خود در اتخاذ رویکردی سلبی نسبت به تیودیسه های نظری در سال 1791 به نگارش درآورده است. از منظر وی تیودیسه فلسفی پاسخی عقلانی است به چالشی که عقل، آن را علیه خداوند در مسیله شر ایجاد کرده است. این درحالی است که عقل هم چنان که صلاحیت انتقاد نظری از خداوند به خاطر مسیله شر را ندارد، صلاحیت پاسخ گویی به آن را هم دارا نیست. اما خود او اینک از منظر یک قاضی بی طرف به سنجش این چالش ها و تیودیسه های مطرح اقدام می کند تا ناتوانی عقل نظری را در پاسخ به این مسیله کلامی بیش از پیش به تصویر کشد. مقاله حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی به طرح این تیودیسه ها، اشکالات کانت بر آن ها و نقد و ارزیابی این اشکالات بر اساس الهیات امامیه پرداخته و نشان می دهد وی در این مقاله به نقد بسیاری از تیودیسه هایی اقدام کرده که خود پیش از این پذیرفته یا پس از آن در طرح تیودیسه اصیل خویش مطرح می کند. هم چنین برخی از این تیودیسه ها موافق با دیدگاه امامیه است و شواهدی بر تایید آن ها از منظر عقل و نقل ارایه خواهد شد.