خوانش استعاری مفهوم «حق» در گفتمان: مطالعه موردی دیوان شیخ گیلانی

گفتمان عرفانی شیخ گیلانی در به چالش کشیدن عقاید زاهدانه و نفوذ اجتماعی تکایای قادریه در مناطق کردنشین غرب ایران، همواره سد محکمی در برابر گسترش گروه های افراطی همچون وهابیت و داعش بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی استعاره مفهومی «حق» در دیوان اشعار شیخ گیلانی، بر اساس رویکرد زبان شناسی شناختی در چارچوب نظری لیکاف و جانسون (1980) در باب استعاره انجام گرفته است. نگارندگان به دنبال پاسخی برای این مساله بودند که گفتمان عرفانی شیخ گیلانی براساس استعاره «حق» چه تاثیری بر رفتار پیروان این مکتب، داشته است؟ همچنین، گفتمان وی براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورد بررسی قرار گرفت. ماهیت روش شناختی این پژوهش کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده که در بخش توصیف استعاره ها از دیدگاه فرکلاف بهر گرفته است. داده ها، همچنین، به روش کتابخانه ای از اشعار شیخ گیلانی گردآوری شدند. یافته ها نشان داد که دراویش، رفتاری صادقانه و عاشق پیشه داشته اند، اما گروه هایی نیز در سایه تقدیس، به اهداف سیاسی دست یافته بودند. شایان ذکر است که در مناطق کردنشین ایران شیوخ قادریه به عنوان رهبران کاریزماتیک تنها دارای نفوذ اجتماعی بوده اند.