بررسی یک زبان رمزی: قوش دیلی یا اه یری دیل در طایفه سارویی از ایل قشقایی

در برخی از طوایف ایل قشقایی، به‏جز زبان ترکی، زبانی منحصر به طایفه نیز به صورت قراردادی وجود دارد. این زبان را قشقایی ها «قوش دیلی» -زبان پرندگان- یا «اه یری دیل» -زبانی که دیگران قادر به فهم آن نباشند- می نامند. نوشتار حاضر، ضمن معرفی زبان رمزی طایفه سارویی از ایل قشقایی، به فرایندهای واژه‏سازی و برخی ویژگی‏های اجتماعی و کاربردی این زبان می‏پردازد. جمع آوری مواد زبانی به روش میدانی و با مصاحبه بر اساس پرسش نامه طرح ملی اطلس زبانی ایران پرمون (1385) صورت گرفت. برخی از واژه ها نیز در روند انجام مصاحبه افزوده شدند. سپس، داده ها با توجه به فرآیندهای واژه سازی و ویژگی های زبان مخفی کالوه (1388)، تحلیل شد. نتایج تحلیل تا حدود زیادی با ویژگی‏های مطرح‏شده توسط کالوه (1388) تطابق دارد. وجه تمایز اه یری دیل از ترکی قشقایی واژه های آن است. فرایندهای واژه سازی در این زبان شامل ابداع، قرض گیری و ترکیب است. نحوه قرارگیری عناصر جمله و همچنین وندها، حروف اضافه و اعداد مطابق با ترکی قشقایی است، اما افعال در این زبان از ترکیبی از واژه ای قراردادی و فعل همکرد یا معین ساخته می شود.