ارزیابی اروگرافی موثر بر بارش در نواحی شمال ایران

میزان افزایش بارش با ارتفاع، به عنوان گرادیان بارش شناخته می شود که در مطالعات مربوط به پیش بینی های هیدرولوژیکی حوضه های کوهستانی و مدیریت منابع آب حوزه های آبخیز نقش اساسی دارند. در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات توپوگرافی زمین بر تشکیل و الگوی حرکتی بارش، از داده های شبکه ای میانگین بارش ماهواره IMERG V06 و نقشه مدل رقومی ارتفاعی 0/1 درجه گرادیان بارشی برای هشت جهت اصلی یا کدنویسی در محیط پایتون رشته کوه های البرز استخراج شد. سپس به منظور تعین الگوی حرکتی بارش پروفیل های طولی و عرضی استفاده شد. نتایج نشان داد که بیش ترین گرادیان بارش (گرادیان مثبت) مربوط به شمال شرقی استان گلستان به میزان 0/44 میلی متر به ازای افزایش هر متر در ارتفاع بوده است. همچنین جنوب شرقی سمنان دارای گرادیان منفی به میزان 1/91 میلی متر کاهش در بارش به ازای هر متر افزایش در ارتفاع بوده است. علاوه بر آن، دو جهت شمالی و جنوبی در سطح معنی داری 0/01 به ترتیب با 16/8و 25/4درصد بیش ترین تاثیر را بر گرادیان بارش داشته است. در دامنه های شمالی، یک همبستگی منفی بین میزان بارش و طول جغرافیایی مشاهده شده است، به طوری که در دامنه شمالی با افزایش طول جغرافیایی از میزان بارش کاسته شده است. در مقابل یک همبستگی مثبت بین عرض جغرافیایی و بارش وجود دارد، به طوری که عرض جغرافیایی بالاتر با افزایش سطوح بارش همراه است. با توجه به رفتار پیچیده بارش در مناطق کوهستانی تعیین یک الگوی کلی به دلیل دخالت عوامل مختلف انسانی، اقلیمی و زمینی کار دشواری است ولی درک الگوهای بارشی در فرآیندهای تصمیم گیری می تواند به مدیران منابع آب کمک کند.